Электр жəне жылуөткізгіштігі

Электр жə не жылуө ткізгіштігі

Электр ө рісінің ə серінен электрондар бағ ытты қ озғ алысқ а ие болады, сө йтіп, электр тогы пайда болады. Электрө ткізгіштігі ең жоғ ары металдар кү міс пен мыс, одан кейін алтын, алюминий, темір болып келеді. Ең аз электрө ткізгіштік сынапқ а тə н

Металдық жылтыры

Бұ л металдардың ө зіне тə н қ асиеттерінің бірі-оны адамдар ө те жоғ ары бағ алап, кейбір кө ркемө нер туындыларын жасауғ а пайдаланады. Металдың бə рі де мө лдір емес, ө зіндік жылтыры бар. Олар кө бінесе сұ р тү сті болып келеді.

Иілімділігі (пластикалығ ы)

Металдарды соқ қ анда, ұ сақ тү йіршіктерге бө лініп шашырап қ алмайды, небə рі пішінін ө згертіп тапталады не жанашылады, яғ ни соғ уғ а тө зімді пластикалық қ асиетін, иілімділігін кө рсетеді.

Балқ у температурасы

1000° жоғ ары температурада балқ итын металдарды қ иын балқ итын, ал одан тө мен болса, оң ай балқ итын деп бө лінеді. Ең оң ай балқ итын металл-сынап оның балқ у температурасы 38, 9 градус. Ең қ иын балқ итын металл- вольфрам, оның балқ у температурасы 3390 градус, сондық тан оны элеткр шамынынң сымын дайындау ү шін қ олданады.

. 2 Металдардың жіктелуі
Бү гінгі таң да техникада металдарды екі негізгі топқ а жіктеу тарихи қ алыптасқ ан: қ ара жә не тү сті.

Қ ара металдарғ а темір негізіндегі алуан тү рлі қ орытпалар, тү рлі шойындар, болаттар мен ферроқ орытпалар жатады. Кө бінесе темір негізіндегі қ орытпаларғ а қ оспа ретінде қ олданылатын хром мен марганец сияқ ты металдар қ ара металдарғ а жатады.

Қ алғ ан барлық металдар «тү сті» деген атау астында біріктірілген, оларды физика-химиялық қ асиеттеріне, табиғ ата таралуына, ө ндіріс масштабына байланысты бес топқ а жіктейді (мұ ндай жіктелу шектеулі жағ дайлардан шығ ады):

– Тығ ыздығ ы 5 г/см³– ден кем болатын жең іл тү сті металдар: алюминий (Al), магний (Mg), титан (Ti).

– Тығ ыздығ ы 7 г/см³-ден астам ауыр тү сті металдар: негізгі қ орғ асын (Pb), цинк (Zn), мыс (Cu), никель (Ni), кобальт (Co), кадмий (Cd); сопутствующие – қ алайы (Sn), висмут (Bi), кү міс (Ag), мышьяк (As), сурьма (Sb);

– Кішкене тү сті металдар - кобальт, кадмий, молибден, вольфрам, сурьму сынап, висмут.

– Асыл металдар – алтын, кү міс, платина тобының металдары.

– Сирек металдар. Бұ л топқ а металл жә не метал емес (селен, теллур) 60-қ а жуық элементтер жатады. Сирек металдар алуан тү рлі физикалық жә не химиялық қ асиеттерге ие. Қ айсы бір сирек металдардың ө ндіріс масштабының дамуы нә тежиесінде олар сирек металдар тобынан басқ а топқ а жатқ ызылуы мү мкін.

Сирек металдар бө лінеді:

– легірлеуші W, Mo, V;

– сиретілген Re, Se;

– жер қ ыртысындағ ы қ ұ рамы маң ызсыз аз сирек жер металдары

La и лантаноиды;

– барлық ураннан кейінгі элементтер жә не актиноидтар немесе
радиоактивті U, Th, As, Po.

Ө ндірістік жіктелу бойынша сирек металдар былай бө лінеді:

а) қ иын балқ итын – вольфрам, молибден, тантал, ниобий, цирконий и гафний;

б) жең іл сирек – литий, бериллий, рубидий и цезий;

в) сиретілген – табиғ атта ө зінің кен шикізат орындарын тү збейтін – галлий, индий, таллий, германий, селен, теллур и рений;

г) радиоактивті – полоний, радий, актиний и актиниды (торий, актиний, уран жә не ураннан кейінгі элементтер);

д) сирек жер – скандий, индий, лантан и лантаниды (барлығ ы 14 цериден лютециге дейін).

Жоғ арыда келтірілген жіктелуді ғ ылыми жә не техникалық тү сіндірілген деп мойындауғ а болмайды. Жеке металл топтары аталуының ортақ принцтері де жоқ. Қ айсі бір металды ө ндіру мен тұ тынудың артуына байланысты оның тиісінше топта орналасуы жіктелі принцптеріне қ айшы келеді.

Тү рлі салада кең інен қ олданылатын темір мен оның қ орытпалары ө ндірістің негізгі металы болып табылады.

⇐ Предыдущая 5 6 7 8 91011 12 13 14 Следующая ⇒