1.3. Бейнелеу өнерінің түрлеріне толық шолу жасау

Кескіндеме ө нер ә леміндегі орасан зор, ө зіне еліктіріп ә кететін, сиқ ырлы аймақ. Ол адамзат дамуының таң шапағ ында, біздің тарихтан бұ рынғ ы ата-бабаларымыздың ү ң гірлерінде дү ниеге келді. Сан ғ асырлар бойынша суретшілердің басшылық қ а алғ ан идеялары, олардың ұ мтылыстары ө згеріп отырады, бір стильдің орнын екінші стиль басты, бірақ бә рібір кескіндеме жасап дами берді.

Басқ а ө нерлердің арасында кескіндеме суретшінің қ ырағ ы кө зі шалғ анның бә рін мейілінше толық бере алса керек. Сан жү здеген жылдар бойы ол табиғ аттан ү йреніп, дү ниені қ ызғ ылық ты ететіннің бә рін бейнелеудің таң дай қ ақ тыратын жаң а ә дістерін ойлап тапты. Оның бейнелеу қ ұ ралдары шексіз бай бола бастады. Сызық тардың ө те батыл жү ргізілуі, бояулардың бай ү ндестігі, жарық пен кө лең кенің батыл, кү тпеген контрастары, бейнеленіп отырғ ан нә рсені орналастырудағ ы ойлы мө лшерлестік жә не айқ ын логика, қ иялдың қ ызық ты қ ұ былмалылығ ы, осының бә рі кескіндемеге ө з міндеттерін шешу ү шін берілген.

Батырлардың сауыттарының жылтырын, жібек маталардың асқ ан ә демілерін, кө з жанарының дымқ ылдануын, жас қ ыз денесінің нә зіктігін жә не ағ аштардың дө рекі қ абығ ын кө зге тү сетіндей етіп беру тіс қ ақ қ ан кескіншілер қ иындық келтіре қ оймайды. Кең жайылғ ан емендердің қ уатын, кө ктемгі қ айың дардың жан жадыратар жасыл жапырақ тарын, қ аһ арлы да асқ ақ аспанды, мө лдір – сұ р тұ манды жә не айлы тү ндердің тылсым, жұ мбақ ә лемін, буырқ анғ ан кө к тең ізді сендерге қ ызық ты, сан қ ырлы кескіндеме ө нері кө рсетіп бере алады.

Кескіндеменің ұ лылығ ы менімше мынада - ол сансыз жү ректерді бір мә нді ойды, бір кү шті сезімде бірге соғ уғ а мә жбү р етеді. Ол шапшаң, бірден ә сер етеді, оның тілі халық аралық тіл. Оғ ан аудармашылар қ ажет емес. Оның алдында уақ ыттың ө зі кейін шегінеді. Аса кө рнекті Кең ес кескіншілерінің бірі - А. Пластов кескіндеме туралы осылай шабыттана айтады.

Кескіндеме - бұ л майлы бояулармен жасалғ ан жә не бакет рамағ а салынғ ан, біз музейлерде қ ызық тайтын картиналар ғ ана емес. Кескіндеме ұ ғ ымы кең ә рі мейілінше сан алуан техниканы қ амтиды, мысалы тү рлі сулы бояулармен, темперамен, гуашьпен, акварельмен салынғ ан кескіндеме болады. Тіпті аздап боялғ ан суретке (пастель) ауысатын кескіндеме бар.

Мұ ның бә рі станоктік, яғ ни станок та (мольбертте ) жасалатын кескіндеме. Монументтік кескіндеме де болады. Оның ү лгілерін біз ғ имараттардың қ абырғ аларынан кө реміз. Мұ лдай кескіндеме арнайы техникада ә к суына араластырылган бояулар жә не жаң а сылақ бетіне жиі жасалады. Мү лдем бояусыз - ақ жасалатын ө зінше ерекшелігі бар монументтік кескіндеме де бар. Бейне тү рлі материалдардың алуан тү сті кесектерінен жасалады (мозайка). Сондай - ақ «жарық танатын» кескіндеме - шыныдан жасалғ ан картинадан ө тіп тү рлі - тү сті жарық тү сіретін кескіндеме де болады (витраж).

Кескіндеме шығ армаларын орындаудың алуан тү рлі техникаларын қ арастыруғ а кө шпестен бұ рын тү с танудың кейбір меселелерімен танысайық.

Кескіндеменің тү сі. Гравюрағ а арналғ ан ө ткен тарауда біз тү с, бояулар туралы біршама сө з еттік. Бірақ онда тү с ә лі де тапшы, оның ролі шектеулі де шартты болатын. Кескіндемеге тү с бә рін айқ ындайды, мұ нда ол жетекші орынғ а ие болады жә не барлық кү ш-қ уатымен ө ркен жаяды.

Егер заттардың «дә л ө зіндей» тү стерді кө шірмесек, табиғ аттың тү стік сан қ ұ былмалылығ ын қ алай нанымды беруге болады. Бә рін де картинада дұ рыс табылғ ан тү стердің ө зара қ атынастары шешеді. Заттың тү сімен сә йкес келетін бояуды таң дап алуғ а ұ мтылу тіпті де керек емес. Суретшіге қ олына қ ылқ алам ұ стап затқ а жақ ын келіп, таң дап алынғ ан тү сті, ол дә лме – дә л сә йкес келуі ү шін затпен салыстырып жатудың қ ажеті жоқ. Картинада, басқ а тү стердің қ оршауында заттың ө зіне сә йкес келетін, дұ рыс та дә лме – дә л тү с ретінде нанымды қ абылданатындай тү сті тауып, іріктеп алу қ ажет.

2. КӨ РКЕМ Қ Ұ РАСТЫРУ БӨ ЛІМІ

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 Следующая ⇒