Сегізінші бөлім. ҮЛКЕН ӨМІРГЕ ҚАДАМ

Сегізінші бө лім

Ү ЛКЕН Ө МІРГЕ Қ АДАМ

Болашақ жайлы кө п армандайтын едім. Ә сіресе, Дос екеуміз болашақ жайлы ұ зақ ә ң гіме дү кен қ ұ ратынбыз. Екеумізде, қ иялғ а берілетін едік. Ү лкен ө мірге қ адам басатынымызды, бізді неше тү рлі қ ызық тардың алда кү тіп тұ рғ анын ойлайтынбыз. Кімнің кім болатыны, немен айналысатыны қ ызық еді. Менің арманым бұ лың ғ ыр болатын. Ең алдымен Ұ БТ-дан жоғ ары балл алып, грантқ а тү ссем болды деп ойлайтынмын. Қ алғ аны ө зі бола жатар.

Менің досыммен ойым кө п жағ дайда бір жерден шығ ып жататын. Бір-біріміз жайлы кө п білетін едік. Ү йдің артқ ы жағ ында ұ зақ тұ ратынбыз. Армызды бө ліп тұ рғ ан темір жолдың бойында жиі кездесетін едік. Болашақ та, арамызды екіге бө летін темір жолдың ү стінен «Достық » кө пірін салып қ оямын деуші едім. Достығ ымызды сыйлайтынмын. Кез келген сә тте сү йенетін, сенімен қ уанышты да, қ айғ ыны да бө лісуге дайын адамның барына қ уаныштымын. Ол да мағ ан деген алғ ысын жиі білдіріп тұ ратын. Дү кеннен сатып алғ ан сағ ызды да ортасынан бө луші едік. Сабақ тан қ айтарда 25 тең гелік тә тті тоқ ашты алып жеуші едік. Кү нде. Жол бойы ә ң гіме айтатынбыз. Шіркін, арамыздағ ы сырларымыз таусылғ ан емес. Сол себепті де арағ а ұ зақ жылдар салсақ та, достығ ымыз берік. Бұ л да сіздердің адалдық ты ү йреткендерің іздің арқ асында шығ ар. Досымның барын мақ тан тұ татынмын. Себебі мұ ндай достық екінің біріне бұ йыра бермейтіні анық. Қ азіргі таң ғ а дейін арамыз ү зілген емес. Бір-бірімізді ренжітіп алсақ, бірінші болып кешірім сұ рауғ а дайынбыз. мен екі періштемнің де, ағ амның да Досым секілді сенімді, адал достары болғ анын қ алайтынмын. Менің туғ ан елден жырақ қ а кетуімде, арамызғ а еш салқ ындық тү сірмеген екен.

Ә ке, ү й артындағ ы ақ қ аланы байқ ағ ан боларсың. Біз Досым екеуміз салғ ан ақ қ ала ғ ой. Шынымды айтсам, сол ақ қ аланы салып жатқ анда, ешқ андай суық ты сезбедім. Қ олғ апсыз қ ар ұ стасамда, суық ты сезбедім. Менің Досыммен ө ткізген қ ызық та, ғ ажап кү ндерім кө п болды. Сендер ол қ ызды ө з қ ыздарың дай кө ргендерің ді қ алаймын. Себебі, ол мен ү шін дос, ә пке, сің ілі жә не отбасымда бола білген адам. Жаң а жылдық сыйлық ә зірлеп жатсамда, оныміндетті тү рде отбасы мү шелерінің біріне қ осып қ оямын.

Мамандық таң дау мен ү шін ө те қ иын болды. Сол уақ ытқ а дейін кө зге кө рінбейтін жаң а технологиялармен айналысатыныма сенімді едім. Болашақ та ө зімді елестетіп, алдағ ы ө мірімді жоспарлап қ ойғ ан едім. Жоспардың барлығ ы мінсіз болмайды екен. Олар уақ ыт ө те келе ө згеретініне кө зім жетті. Мағ ан майда бө лшектермен жұ мыс жасағ ан ұ найды деп ө зімді сендіріп алдым. Ядролық физика менің ө мір бойы айналысатын тіршілігім болады деп сенген едім. Бұ л сенімім ұ зақ қ а бармады. Ғ ышық тың кө зі – кө р соқ ыр. Менің математикағ а деген махаббаттым мақ сатымнан биік болғ ан екен. Ақ ыры, ғ ылымның патшасы, математика саласымен, айналысатын болдым. Бұ л ісіме Талғ ат ұ стазда себепкер болса керек. Ол кісінің математикағ а деген махаббаты мағ ан жұ қ қ ан секілді. Компьютерден де білімім аз болғ ан еді. Сондық тан қ ұ р математиканы таң дамадым. Заманауи мамандық: «Математикалық жә не компьютерлік модельдеу» - менің соң ғ ы таң дауым.

«Қ айда тү сесің? » - деп сұ раушыларғ а, «Арман қ уып, Алматығ а барамын» - деуші едім. Алматы да арманда қ алды. Мен Астананы таң дадым. Дамып келе жатқ ан жас қ аланы, елордада оқ у дұ рыс деп шештім. Ө зіммен тү йдей қ ұ рдас, ЕҰ У – не оқ уғ а тү сетін болып шештім. Мені ү немі мазалайтын сұ рақ: «Алматы не Астана, ЕҰ У не КазҰ У? Қ айсы дұ рысырақ? ». Нә тижесінде Астананың топырағ ын тоздырып жү рген жайым бар. Мен бұ л жерді туғ ан қ алам Тараздан артық білемін. Бұ л жер менің ө мірге екінші рет келуіме себепкер болды.

Мектепке мені алғ аш рет жетектеп барғ андай, жоғ ары оқ у орнынада жетектеп алып барып едің, Ана. Сені біраз жү гірткенім рас. Астанағ а қ ашан жетемін деп асық тым. Екінші рет бұ л жерге ә кеммен келген едім. Ә ке, талай жерді аралап, сеніде шаршатып алсам керек. Сен мені Астанада тастап кеткенде ақ, сендерді қ атты сағ ынатынымды білдім.

Астананы армандап ақ ыры оқ уғ а тү стім деп мә з болып келдім. Бұ л жер мені тосып, менің келетінімді асығ а кү ткендей, қ ұ шағ ын айқ ара ашып тұ рды. Мұ ндағ ы адамдар, тіршілік мағ ан жат болып кө рінді. Бұ рын соң ды кө рмегенді кө ріп, мағ ан таныс емес тіршілікке ү йренуге дайын болдым. Ең алғ аш рет группалас достарымды, таныстығ ымды, жатақ аханадағ ы бө лмемді, ондағ ы қ ыздары елестететін едім. Қ олыма бір сө мке кітаптарды арқ алап алып, кітапханадан шық пайтынымды ойлайтынмын. Бұ л жерде қ арапайым адамдар жоқ тың қ асы деп ойладым. Қ азақ тіліне шорқ ақ адамдар мен байлардың ортасы деп ойлаппын.

Жаң а ө мірге басқ ан қ адамым еді ғ ой. «Ал, Айдана! Қ адамың қ ұ тты болсын. Ө зің ді кө рсет» - деп, Астанағ а келгеніме қ атты қ уандым. Бә рі жаң а, бә рі таныс емес.

Менің кө ргеніммен ойым бір жерден шық пады. Барлық достарым мен секілді ауылдан келген, қ арапайым адамдар екен. Орыс шатыс дегендерім жоқ тың қ асы. Барлығ ы қ азақ ша сайрап тұ р. Барлығ ы қ азақ тілін жетік мең гергенімен, кейде бір-бірімізді тү сінбей жататын едік. Ә р жақ тан келген соң, сө здеріміз, ө мір жайлы тү сінігіміз ә ртү рлі болды. Диалект сө здеріміз ү шін біраз кү ліп, дауласып та қ алатын едік. Кейде бұ рын сонды естімеген сө здерді естіп, таң данатын едік. Кімнің қ ай жақ тан келгені сө зінен ақ белгілі болатын. Алғ аш танысқ ан қ ыздарым жатақ ханадағ ы қ ыздар болатын. Оларда қ арапайым, жақ сы қ ыздар болатын. Адам қ андай болса, жолық қ ан адамдары да ө зің е ұ қ сас болып келеді деген бар еді. Менің тү зу болмысым, қ асыма тек жақ сылардың жиналуына себепкер болыпты. Группаластарым да, достарым да, бө лмедегі қ ыздарым да бә рі менің табиғ атыма сай адамдар.

Жатақ хананың жағ дайы жаман емес. Тұ руғ а болады. Бір бө лмеде тө рт-алты қ ыздан жатушы едік. Менің жолым болғ ыш адам екенмін. Келе салып достар таптым. Қ асымдағ ы қ ыздарым да, кө ршілерім де жап-жақ сы қ ыздар. Ортақ ә ң гімеміз табылып, достасып кеттік.

Униветситет менің ойымағ ыдай болмады. Суреттен, теледидардан кө рген биік мұ нараларда білім алатыныма сенімді едім. Біздің факультетке арналғ ан ескі ғ имараттын барын білмеппін. Бұ л жердің екінші атауы – Вокзал. Ғ имарат ескі, кабинеттегі орындық тар мектептің парталарын еске тү сіреді. Тақ талары да. Ұ стаздары білікті мамандар, прафессор, ғ алымдар. Мектеп мұ ғ аліміндей, бізге оқ уды талап етпейді. Ә ркім ө зі ү шін, шә кіртақ ы ү шін оқ иды. Мұ ғ алім сені сабақ қ а неге келмей қ алды деп уайымдамайды. Сабақ ты неге оқ ымадың деп те сұ рамайды. Бұ л жердің тә ртібі басқ а: оқ ысаң – ө зің ү шін. Мені қ атты қ ызық тырғ ан дә ріс залы ғ ана еді. Іші кең. Бірнеше топтың адамдары сыйып кетеді. Орындық тары жоғ арыдан, тө мен орналасқ ан. Дә ріс оқ итын ағ ай бізге тө меннен жоғ ары қ арай қ арап, дә ріс оқ иды. Кабинеттерді таппай, адасып жү руші едік. Сабақ таң ертең болғ ан соң, ерте тұ рып алатынбыз. Бірінші курс кітапханада сабақ оқ умен, оқ у залында, тамақ танумен ғ ана ө тетін.

Сендер менің достарым жайлы кө п сұ рай бермейтін едің дер. Жалпы, сабағ ыма да, онша қ ызуғ ышылық танытпапсыздар. Негізі дұ рыс ақ.

Сендерге басымнан ө ткен сә ттерді айтпай жасырып қ алатын едім. Қ ыздарың жырақ та жү рген соң уайымдап қ аларсың дар дедім. Алайда, мен ақ ылды қ ызбын ғ ой. Сендердің тә рбиелеріннен асып қ айда барамын. Басқ ан қ адамымды аң дып басатын едім. Сіздерге сабақ оқ ып отырмын деп айтып алып, біреудің туылғ ан кү нінде жү рген кездерімде болғ ан. Ә рине, сенімді адамдармен жү ретін едім.

Ана, сен сыйлағ ан кү лкінің арқ асында жү зімнен кү лкі кетпейтін, жайдарлы жан екенмін. Қ ызығ ушылығ ым басым. Ө мірге енді келген сә би секілді, алғ аш рет кө рген затымды шұ қ ылап, ақ тарып кө рмесем жаным тыныш таппайды.

Ә ке, Ана, сендерсіз Астанада алғ ашқ ы жарты жылым қ алай қ иын ө ткенін білсең дер ғ ой. Кезінде асық қ ан Астанадан безуге дайын едім. Ү йге қ айту менің басты арманым болды. Тезірек Қ ұ мшағ алыма оралып, сендерді қ ұ шу мен ү шін орындалмас армандай болды. Сендерге жетер кү ндерімді санап жү рдң м. Минуттар сағ аттарғ а, кү ндер жылдарғ а ұ ласты. Осы уақ ытқ а дейін қ адірлерің ді тү сінбеген екенмін. Ә пке деп жү гіріп жү ретін сің ілдерімді де қ атты сағ ынатын едім. Жатақ хана болғ ан соң, неше тү рлі қ ызық тар болады. Бө лмедегі қ ыздардың ү йіндегілермен сағ ат сайын сө йлесіп жатқ анын кө ріп, кейде таң данамын, кейде қ ызығ амын. Қ андай сабақ болып жатқ анын, кімнен танысқ анын, бә рін айтып отыратын. Сендерге неге ештең е айтпайтынымды білмеймін. Мектептегі ө мірімде сендерді қ ызық тырмағ ан соң, бұ л жақ та қ ызық тырмаса керек деп ойлағ ан болармын. Ә лде, сендердің уақ ыттарың болмады ма? Мен не айтсамда, тіпті сендерге ө тірік айтып жіберсемде, мағ ан кіршіксіз сенетіндерін жанымды жегідей жейтін. Сондық тан сендердің сенімдерінді таптамас ү шін, ө тірік айтпауғ а тырысатын едім. Сондық тан болар, сендерге ештең е айтпайтыным. Сендерге артық жү к болмау, сендерден ақ ша алмау менің негізгі талаптарымның бірі болатын. Ү йдегілердің мені де ұ мытып кететініне ренжитін едім. Ағ ам да, сің ілдерімде қ оң ырау шалып, хабарласпай кеткен уақ ыттар кө п болды. Кейде сендерменде сө йлеспей кетуші едім. Ү нсіз сендерді сағ ынып жылап алатынмын. Мені іздемейтіндеріне жыным шығ атын еді. Жалғ ыз ө зім жапанда қ алып қ ойғ андай сезінетін едім. Бірінші курс, алғ ашқ ы жыл. Ия, айтарлық тай қ ызық болды. Мама, Ә ке ө те қ иын да болды ғ ой. Ә сіресі, жарты жылым. Сабақ танда қ иналдым, тамақ танда қ иналдым. Аш болып кү ніне бір жұ мыртқ а жеген кү ндерім болды десем сенесің дер ме? Тү ндерім сабақ оқ умен ө тетін. Қ азір тү німен қ иналып оқ ығ ан дү ниелерімнің біреуі де есімде қ алмапты. Ә ң шейін де, тез ө тетін уақ ыттың бір орында тұ рып қ алғ анын айтамын. Таразыма жете алмай кеттім. Кү ндерім ү йге қ айтуды аң саумен ө тетін еді. Жаң а жылда сендерге не апарсам екен деп ойлайтынмын. Сендерге сыйлық дайындау мен ү шін ү лкен қ ұ рмет еді. Осығ ан дейін сендерді қ атты жақ сы кө ретінімді дә л былай сезбеген едім. Ү йден жырақ та кеткен соң, ү йдегі бар нә рсенің қ адірін тү сінетін болдым. Дастархан бетінде тү ртілмей қ алатын тә ттіні жатақ ханада аң сайсың ғ ой, шіркін. Ү йде тамақ талғ ап жү рген қ ыздарың, бұ л жақ та ештең е талғ амайтын болды. Не бә рі он алты мың кө лемінде шә кірт ақ ым бар. Оның оң мың ы ағ ылшын тіліне курсқ а кететін. Алты мың ы тамағ ыма қ алатын. Одан қ алса, киім алатын едім. Біраз адамның менен таң данып сұ райтыны бар. «Бір айғ а ақ шаны қ алай жеткізесің? » - деп, сұ райды. Ә рине, кө п нә рседен бастарттым. Кө п нә рсені ө зімнен шектедім. Шә кіртақ ыныда тағ атсыз кү тетін едік. Ай соң ында бө лмеде міндетті тү рде азық -тү лік таусылып қ алатын. Ешкімнің ақ шасы жоқ. Барлығ ы бө лме-бө лмені жағ алап, бір ү зім нан сұ рап жү ретін еді. Ай соң ында аш қ алмас ү шін мен жұ мыртқ а, май сатып алатынмын.

«Міне, шә кірт ақ ы тү суге бір аптадай уақ ыт бар. Егер он жұ мыртқ а алсам, бір кү нде біреуін жеп отырамын. Менің он кү ндік тү сті асым дайын. Майды алып, бір аптағ а жететіндей бө ліктерге бө ліп қ оясам, таң ертең гі асым болады. Ал, кешкі асқ а су ішу керек. Қ ысқ асы, қ аласамда, қ аламасамда менде диета» - деп, майды, жұ мыртқ аны шә кіртақ ы тү суге дейінгі кү нге туралап қ оятынмын. Кейде басым айналып, ә лсіздікті сезінетін едім. Бірақ, біреуден қ арызғ а ақ ша сұ рау, немесе сендерден ақ ша алуды қ аламадым. Есесіне, суды кө п ішетін болдым. Осындай қ иын кү ндерде мен жалғ ыз қ алмадым. Кө рші бө лмеде, менімен бір группада оқ итын Инкар деген қ ыз бар еді. Менің тү німен отырғ анымды кө ріп, мағ ан жаны ашитын.

- Айдана, сені Инкар шақ ырып жатыр.

- Не болды?

- Бірдең е кө рсетіп жіберсің ші дейді

- Жарайды

– деп, сабақ оқ ып отырғ ан жерімнен тұ рып, Инкарлардың бө лмесіне баратын едім. Есікті ашып, кіріп қ алсам, дастархан ү стінде картоп пен қ уырылғ ан балық тұ р екен. Қ асында салаты бар. Нан қ ойып, шә й қ ұ йып қ ойғ ан. Ә рине, кө ріп қ атты қ уандым.

- Бү гін мен тамақ жасадым. Кү ніне бір жұ мыртқ а жеп жү ргенін не? Тамақ жоқ болса, айтпайсың ба?

- Рахмет, Инкар!

- Же, же, ұ ялма!

Қ ыздармен отырып, ә ң гіме айтып, ү н-тү нсіз тамақ жеп алатын едім. Бұ л тек бір рет қ ана болғ ан емес. Ол мені бірнеше рет аштық тан аман алып қ алғ ан еді. Менің жатақ ханадағ ы періштем болды ғ ой. Сабақ қ а кү ніге бірге баратынбыз. Жол бойы мен оғ ан сабақ тү сіндіретін едім.

- Ұ стаздардан тү сінбеген сабақ ты, сенен тү сініп алдым – дейтін.

Менің тү сіндіргенім бойынша сабақ айтатын. Сабақ танда Инкармен бірге қ айтатын едім. Ылғ и емтихандарда Инкар:

- Айдананың оң жағ ы бос емес, мен отырамын

– деп, алдын ала орын алып қ оятын. Мен ү шін де ө згелерден гө рі, ең алдымен Инкарғ а кө мектесу ә дет болып қ алғ ан. Группаластарымызбен кештерге барғ анда Инкар мені бояндыратын еді. Қ ұ дды менің ә пкем секілді. Оның мені бояндырғ аны қ атты ұ найтын. Киімдеріме де пікірін айтып, ақ ыл беретін. Жалқ ау демесең, тірлігі таза. Ү й шаруасына ө те жақ ын қ ыз. Бө лмені тазаласа, майда-шү йдесіне дейін тазалайтын еді. Жиналып қ алғ ан ыдыстарды Инкар жумаса, қ алғ анына бә рібір сияқ ты. Тірлігіне адал. Колледжден кейін тү скен соң, сабақ қ а қ ызығ ушылығ ы онша болғ ан жоқ. Тойып тамақ танғ анды ұ натады. Ө зінен ештең е аямайды. Адамдарғ а кө мек қ олын созудан бастартқ ан емес. Біреулерге кө мектесемін деп, ө зі опық жеп қ алғ ан сә ттері болатын.

Алғ аш жатақ анағ а келген сә ттерімде, Айдана есімді кө рші қ ызбен таныстым. Менің аттасым. Инкармен кіндіктері қ осылып қ алғ андай, ү немі бірге жү руші еді. Инкар оның кесірінен біраз ашуланатын. Екеуі қ ашан кө рсең, ұ рысатын да жү ретін. Бастары бір жерге сыймайтын. Бірақ ө те ә ділетті қ ыз еді. Сонымен қ атар, енбекқ ор болатын. Қ ай жерге жұ мысқ а кірседе, ү здік жетістіктерге жететін еді. Кө бісімен тіл табыса алады. Айдана журналистер секілді киінетін еді. Кө рші бө лменің есігін ашып қ алсам, бұ рыш жақ та тө секте мағ ан қ арап, жымиып отыр. Таныстығ ымыздың басы жымиудан басталды. Бө лмеде одан бө лек Инкар, Ажар деген Шудың қ ызы болды. Мағ ан қ онақ жайлылық танытты. Бұ л кө ршінің қ ыздары еді. Қ арапайым, ә зілқ ой. Бірден тіл табыса кеттік. Сыртқ а шығ ып, серуендеп қ айтатынбыз. Бірге шә й ішетін едік. Бір кү ні менің бө лмемде тұ ратын қ ыздар келді. Екі қ ыз. Шырайлы Шымкеттің қ ыздары. Ә бден кө ршілерге ү йреніп қ алғ ан соң, басында кө ршілерден шық пай жү рдім. Сырт кө з алдамшы дейді ғ ой. Алғ ашқ ы пікір, ә руақ ытта дұ рыс бола бермейді. Есі тү зу, ақ ылды, тә рбиелі қ ыздар екен. Шү кір, бірге тұ ратын қ ыздарым ауылдың ө мірін кө рген, ең бастысы тә рбиелі болды. Ақ ниет пен Асылзат – Шымның қ ыздары. Менің жақ ын достарым, сырластарым. Ә р уақ ытта арқ а сү йеуге болатын жандар. Осы екі қ ызбен бірге тұ рып келе жатқ анымызғ а, міне, тө рт жыл болды. Тағ дырдың айдауымен, ә йтеуір, басымыз бір жерге жиналатын еді. Бір кездері ү шеуміз ү ш жақ та жү рсекте, тү бінде басымыз қ осылатын. Бір-бірімізді бес саусақ тай білеміз. Ә ркім ө зің ше бір тұ лғ а болғ анымен, ортақ ә ң гімелеріміз, ұ қ састық тарымыз кө п еді. Кү ніге кешкісін ә н айтып, би билейтін едік. Бір-бірімізге сыбырласып отыратынбыз. Ү шеуімізге ортақ дү ниелер де, ә ң гімелерде, оқ иғ алар да кө п. Сендерге екеуін кө рсеткен болатынмын.

Осы уақ ытта менің мектептегі достарыммен ара қ атынасып суып жатты. Кетер уақ ытта, бір-бірімізді ұ мытпаймыз деп кетіп едік. Мектеп ө з жайында қ алады екен. Мектеп уақ ытың да араласқ ан бірнеше досымнан санаулысы ғ ана қ алыпты. Ешкімді ұ мытқ ым келмеген еді. Сыныбымдағ ы ұ лдармен, қ ыздармен, Досыммен сө йлесіп тұ артын едім. Кімнің не оқ ып, не кө ріп жү ргені қ ызық болды. Кейін, біраз адам хабарсыз кетті. Менің де болып жатқ ан ө згерістерге мойын ұ сынуымнан басқ а амалым қ алмады. Олармен байланыс ү збеу ү шін менің ғ ана ниетім жеткіліксіз болды. Кезінде сырлас болып, бір партада отырғ ан достарым ө ткен кү нннің кө лең кесінде қ алды. Бү гінгі таң да санаулысы мен ғ ана араласамын. Арамыз алыс болғ ан соң, Досым екеуміздің де арамыз бұ рынғ ыдай болмайтын шығ ар. Оның оқ у орнында менің орнымды басатын жаң а достары табылады деп ойладым. Кемеміз екі арнағ а, екі жақ а кетті деп ойладым. Жоқ, достығ ымыз берік екен. Досымның ү сіліссіз хабарласып тұ рғ анынын арқ асында, арамыз суып кетпеді. Мені телефонның арғ ы жағ ынан қ олдап тұ ратын. Оның ө зі мен ү шін ү лкен кө мек. Мені вокзалдан кү тіп алудан, шығ арып салудан жалық қ ан емес. Дос сенің кө мегін керек десем, жаныма ұ шып келетіндей, бә ріне ә зер еді. Екеуміздің достығ ымыздың аяқ талатын шағ ы келген екен деп қ ате ойлаппын. Ә ке, Ана сендердің бойларынан алынғ ан бауырмашылығ ымның арқ асында шығ ар.

Менің біреумен дос болсам, біреуге бауыр басып қ алсам ол адамды қ имайтыным бар. Ең алғ аш жатақ ханағ а келгенде Салтанат есімді қ ызбен таныстым. Қ ызылорданың қ ызы. Ең алғ ашқ ы таныстық тардың бірі болғ ан соң, жаныма жақ ын жандардың бірі болып қ алды. Жарты жыл уақ ыттай бірге тұ рдық. Кө лік апатына ұ шырағ ан екен. Содан басы солқ ылдап жиі ауыратын еді. Бір бірімізді уайымдап, тапқ анымызды ортағ а салып жү ретінбіз. Ү йден заттар келсе, бө лісетін едік. Біраз уақ ыттан соң Салтанат кө рші бө лмеге ауысатынын айтты. Бө лмеге кіріп қ алсам, заттарын жинап жатыр екен. Қ ыздардан кө рші бө лмеге кө шіп бара жатқ анын естідім. Неге екенін тү сінбедім. Қ атты қ имадым. Жатақ ханадан жырақ қ а емес, кө рші бө лмеге ауысқ алы отыр. Кө з жасыма ерік бердім. Салтанаттың мені тастап кетіп жатқ аны жаныма қ атты батты. Оның ү н-тү нсіз кеткенін кешіре алмадым. Болмашы нә рсеге жылап қ алғ аным ай. Ол кезде мен ү шін оң ай болғ ан жоқ. Ү ш-тө рт кү н ө кпелеп жү рдім. Кейін бә рін ұ мытып кеттім. Жаны жайдары, жү зінен кү лкі кетпейтін қ ыз.

Қ ұ дайғ а шү кір, бө лмедегі қ ыздарым ө те керемет, тә рбиелі қ ыздар. Екі кө ршінің қ ыздары тату тұ рдық. Жақ сы араласатын едік. Ә лі кү нге дейін араласып келеміз. Арамызда еске алып отыратын ортақ ә ң гімелер кө п. Кешкісін басымыз қ осылса, ә ң гіме дү кен қ ұ ратынбыз. Кү лкіміз жер жаратын. Арамызда кейде ұ рыстарда болып қ алатын. Ә сіресе, Ақ ниетпен кө бірек сө зге келіп қ алушы едім. Ү шеуміз бір-бірімізді жақ ын білеміз. Біреуіміз тірлік жасап жү рсек, екіншіміз отыра алмаймыз. Ұ йымшыл, бауырмашыл. Жігіттердің кө здері қ айда қ арап жү р деп таң ғ аламын. Қ ыз жоқ, қ ыз жоқ дейді. Менің қ асымда кез-келген жігіттің арманында жү рген, тә рбиелі, қ азақ и қ ыздар кө п болды. Ү шеумізде жігіт атаулысына жоламаймыз. Оқ итынымыз да, ойлайтынымызда сабақ.

Асылзат – бізден бір жас ү лкен. Ағ аммен жасты. Бірінші жылы оқ уғ а тү се алмады. Екінші жылғ а дайындалып, грантқ а оқ уғ а тү сті. Болашақ эколог. Қ азығ ұ рттың қ ызы. Оның ешқ андай арам ойы жоқ. Ойындағ ысың айта салады. Ә ділеттілікті орнатқ анды ұ натады. Ө те ұ қ ыпты, тиянақ ты, тазалық ты жаны сү йеді. Бізге кейде ә пке ретінде ақ ыл айтып отырады. Ішім пысқ ан уақ ытта Асылзатқ а тиісіп, ойнап аламын. Асылзаттың бір жақ сы қ асиеті барлығ ын шын жү рекпен жасайды, адал. Бойында жасандылық жоқ. Тірлігі оқ тай. Ата-анасын, бауырларын, ә пкесін қ атты ойлайды. Жү регі нә зік. Тамақ ты дә мді қ ылып жасайды. Сыртқ а кө п шық пайды. Қ оғ амдық жұ мыстарғ ада кө п қ атыса бермейді. Сабағ ына да тиянақ ты қ арайды. Ұ зақ лекция жазып отырудан ерінбейді. Кө ң ілді, қ ай жерде не айту керек екенін біледі. Бө лмедегі заттарын ыдыстарғ а салып реттеп қ оятын. Қ атты жерге жатқ анды ұ натады. Ү лгере алмай жү рген уақ ытта, Асылзат мағ ан кө мектесетін еді. Ақ ниет ү шеуміз сыртта кө п жү ретінбіз. Жолда бақ ырып ә н айтатын едік. Сол уақ ытта Асылзат алғ а қ арай тез жү ріп кететін де: «Қ ыздар, мен сендерді танымаймын» - деп бізден алысқ а кететін.

Ақ ниеттің талай рет жылағ анын кө ргенмін. Ол жылағ ан кезде жаным ауырып кететін еді. Мағ ан Ақ ниеттің уайымдап жү ретіні ұ найтын. «Бү гін не істедің? Ана тірлігің қ алай болды? » - деп, жағ дайымызды андып жү ретін. Есте сақ тау қ абілеті ө те кү шті еді. Барлығ ын байқ ап жү ретін. Жаны жұ мсақ. Қ атты сө здерді кө те алмайды, ә сіресе, жақ ындарынан естісі. Ү й ішін ойлап, уайымдайтын. Кү лкісі ө те жарқ ын. Дауысы қ атты. Оның кү лкісі еріксіз адамдарды кү лдіртіп жіберетін еді. Екеуміз қ ұ рдас болғ ан соң, кейде ұ рысып қ алатынбыз. Сә л қ ырсық тау болғ ан соң, бірінші қ адам жасауғ а батылы бармайтын. Сө йлеспей тырысып қ алатын еді. Адамның бетінен сү йгенде ұ натады. Ақ ниетке махаббатынды білдіру оң ай. Ал, Асылзат қ ұ шақ тасу дегендерді ұ натпайтын. Ақ ниетпен ортақ ә ң гімеміз кө п. Ойымыз бір жерден шығ ып қ алатын. Жағ дайынды жақ сы тү сінетін. Асылатта, Ақ ниетте ешқ ашан іштарлық танытқ ан емес. Ақ ниетпен жү рсең, ішін пыспайды. Зуылдап, тамақ ты он минутта пісіреді. Ө згелерге қ олынан келгенше кө мектесетін. Біреудің сө зін жерге қ алдырмайтын, жанашыр жан. Қ иналғ ан сә тте кө мегін аямайтын. Біреудің қ айғ ысын ө зің дікіндей ойлап жү ретін еді. Кү лкісі келсе, шыдай алмайтын. Ә нді жақ сы айтады. Ө те пысық қ ыз. Бір дегенде екі ү ш жұ мысты қ атар алып жү реді, ең бекқ ор. Кейде, Ақ ниетті достарынан қ ызғ анатын едім.

Міне, осы екі қ ызбен тағ дырым байланды да қ алды. Мен ү шін оқ у орнындағ ы ең жақ ын достарым. Мағ ан қ ол ұ шын берген адамдар ө те кө п болды, алайда, осы екі қ ыз менің отбасым бола білді. Ү шеумізде ең бекқ ор едік. Кө п нә рсені талғ ай бермейміз. Ә рқ айсымыз ө зің ше жеке тұ лғ а болсақ та, ортақ дү ниеміз кө п болатын. Қ арапайым отбасыдан шық қ анбыз. Тә рбиемізде, адамгершілігімізде, істерімізде, ойларымызда бір жерден шығ атын. Осындай достарды нә сіп еткен Аллағ а мың да бір шү кір.

Жатақ ананың ө мірі қ ызық қ ой. Неше тү рлі жағ дайлар болды. Қ арны ашқ ан студенттер нан, тамақ сұ рап жү реді. Тоң азытқ ышқ а салып қ ойғ ан заттарынды кейде таба алмай қ аласың. Газда пісірулі тұ рғ ан тамақ ты ұ рлап кететіндер де болғ ан. Ертесінде қ азанды тап-таза етіп жуып, ас бө лмесіне тастап кететін. Тезенің алдында азық тү ліктер тұ ратын. Шағ ын ғ ана бө лме. Бө лмеге ұ лдарды кіргізбейтін едік. Жатақ хананың жаң алық тарын кешкі аста талқ ылап отыратынбыз. Ү йдегідей тамақ танып, шә й ішетінбіз. Ү шеуіміз бір шә йнек шә йді бітірмейінше, сораптап отыра беруші едік. Тура ә желер сияқ ты, тү н болмайынша отыра беретінбіз. Сабағ ымызғ а салғ ырт қ арамайтынбыз. Тіпті, дене шың ық тыру сабағ ынан қ алғ ан емеспіз. Кітапханадан шық пайтынбыз. Ү шеуімізде алыстан жырақ қ а келдік. Бір бірімізге қ олдау кө рсете білдік. Қ ыздарды кейде туыстары ү йлеріне шақ ыратын. Оларғ а қ атты қ ызығ атын едім. Жатақ хана ү йіндей болмайды. Асылзат мағ ан жаны ашып: « Айдана, жү р, менің туысымның ү йіне барасың ба? » - дейтін. Бір-біріміздің сө зімізді сө йлеп жү реміз. Ия, отбасы болғ ан соң, ыдыс-аяқ сың ғ ырламай тұ рмайды. Кейде арамыздан жел ысқ ырып ө тетін. Арамызда болғ ан ұ рыстар, достығ ымызғ а сызат тү сірмепті. Барлығ ымыздың басымыздан біраз қ иыншылық тар ө тті. Елдер ү шеуімізге қ ызығ а қ арайды. Кешкісін ү шеуіміз ақ шамыз жоқ болсада, магазиндерді аралап кететінбіз. Супермаркетке кіріп, бағ аларың а қ арап жү ретінбіз. Тә тті тоқ аштардың ауыздары ашық тұ ратын, барып дә мін татып жейтінбіз. «Ақ ниет, мағ ан қ арап тұ ршы» - деп, жә йменен қ олыма тоқ ашты алып, аузыма салып жіберетін едім. Беттері ашық тұ рғ ан соң, дә мін кө ріп алуғ а болады деп ойлайтынбыз. Бізді кө рген сатушылар да ештең е демейтін. Қ азір осы тірлігіміз ү шін, кірерге тесік таппаймыз. Шығ ар кезде, қ ұ р кеткен ұ ят болар деп, Ең арзан тоқ ашты сатып алатын едік. Жолда қ арнымыз тоқ, ә н салатынбыз. Аң қ ау, барғ а қ анағ ат ететін кішкентай қ ыздар болыппыз. Ә лі балалық тың ырқ ынан айырыла алмай жү рген, ерке шақ тарымыз болыпты. Баруғ а ерінбейтін едік, шіркін. Кү зетшілерде бізге кү дікпен қ арайтындай тү р танытатын. Кө здерін бізден алмаушы еді. Ә лде, кө зімізге солай кө рінді ме, білмеймін. Бірде, Ақ ниет екеуміз дү кенге барып, ішін аралап жү рдік. Менің тә тті жегім келді. Қ олыма шоколад жә не т. б. заттар алдым да, кассағ а қ арай беттедік. Кассада кезекте тұ рғ ан кезде, қ олымдағ ы шоколадты қ оя салдым. Қ асымда Ақ ниет тұ р. Алғ ан заттарымыздың ақ шасын тө леп, кассадан шық тық. Шық қ анымыз сол еді, қ асымызғ а кү зетшілер келді де: « Екеуін, бізбен жү рің дер» - деді. Ақ ниет екеуіміздің кө ң іл кү йіміз тү сіп кеткен. Сасқ алақ тап, бір-бірімізге қ арадық. Екеуіміздің кө здеріміз бадырайып, қ ол аяғ ымыз дірілдеп кеткен.

- Не болып қ алды? – деп дауыс кө теріп сұ радым.

- Жү рің дер – деді де, алдымыздағ ы бө лмеге қ арай беттеді.

Қ орық қ аннан арттарынан жү ре бердік. Мү мкін рұ хсатсыз тоқ аштардың дә мін кө ргенімізді біліп қ ойды ме екен.

- Алғ ан заттарың ыздың чегін тексерсек болады ма?

- Ия, қ азір – деп сө мкемнен чекті алып бердім.

- Пакетті берің із – деп, заттар салынғ ан пакетті тексере бастады. – Сө мкені ашың ыздар.

- Не болды? – деп, қ орқ ып та, ашуланыпта сұ радық. Сө мкемізді тексерді, бірдең е таппай жатқ ан секілді.

- Камерадан сіздің шоколад алғ аның ызды кө рген едік, кассада ақ ша тө леп жатқ анда шоколад қ олың ызда болмады – деді. Расын айтсам, қ уанып кеттім. Ақ ниет екеуіміз басқ аша ойлап қ алсақ керек.

- Қ ұ дай ау, оны кассаның алдында кезекте тұ рғ анда полкіге қ оя салғ ан едім. Алмайтын болдық - деп сеніммен жауап бердік.

- Солай ма, кешірің іздер! – деді де, бізді есік ашып, шығ арып салды. Ө зімізді ауыр қ ылмыс жасап қ ойғ ан адамдай сезіндік.

- Енді бұ л жақ қ а аяқ баспаймыз – деп, ентігімізді баса алмай келе жатырмыз. – Масқ ара, енді ешқ ашан бұ лай жасамаймыз. Артынан болғ ан жағ дайғ а ә бден кү ліп алдық. Сендерге айтсам, қ ыздарың аш болып жү р деп ойлап қ аласың дар деп, ештең е айтпайтынмын.

Айтпақ шы, мен ең алғ ашқ ы шә кірт ақ ыма қ ойын дә птер алдым. Онымен дос боламын деп серттестім. Менің жақ ын сырласым болды. Содан кейін сендерге бірлік салдым. Мен ү шін алғ ашқ ы шә кірт ақ ымды қ айда, кімге жұ мсау маң ызды болды. Шә кірт ақ ы тү ссе, жатақ ханада ұ лы той. Ай соның дағ ы жағ ымды жаң алық тар еді. Бірінші курс оқ ып жү ргенде мү лдем жұ мыс жасамаппын. Сабақ тан қ ол тимейтін еді. Оның ү стіне ағ ылшын тіліне курсқ а барып жү рдім. Ана, Ә ке, сендер хабарласып:

- Қ ызым, жағ дайын қ алай? Ақ шаң бар ма – деп сұ раушы едің дер.

- Мама, сенің қ ызың жатақ ханадағ ы ең бай студент - деп жауап беретін едім. Телефонның арғ ы жағ ынан сенің кү лкің ді еститінмін.

- Жаным сол, аконтай! Алтын қ ызым, басы қ атты істейді –

деп ұ зақ еркелетуші едің. Ана, сенің осындай сө здерінен жаным рахаттанып, мә з болатынмын. Сендердің «Алтыным» деген сө здерін, ө мірдің барлық байлығ ына жетпес. Ақ шағ а ұ қ ыпты екенімді білесің дер. Артық заттарғ а ақ ша жұ мсай бермеймін. Сендер, менің ү стімнен кү ліп алушы едің дер. Мағ ан сендердің ойларын бір жерден шығ ып, бір-бірімен мә з болып кү ліп жатқ андарын қ атты ұ найды. Тіпті, менің ү стімнен кү лсең дерде.

Ә ке, Ана сендер мағ ан: « Ең бастысы – денсаулық. Егер сенде ол болмаса басқ асы керек емес» - деуші едің дер. Бұ л сө здерді ә кем айтқ ан. Сол ү шін де шығ ар, мен денсаулығ ыма немқ ұ райлы қ арағ ан емеспін. Таң ертең жаттығ улар жасайтынмын. Екінші курста тү сте оқ итын едім. Таң ертең ерінбестен ерте тұ рып, жү гіретінмін. Менің сендерден кейінгі ү лгі тұ татын адамдарымның бірі Брайн Трейси. Ол кісінің жиырма бір кү ндік диетасын ұ стадым. Ол артық салмақ тан қ ұ тылу ү шін емес. Адамның миына арналғ ан диета еді. Таң ертең жатақ ханадан шығ ып кетіп, жү гіретінімде осы диетаның арқ асында. Жү гіріп болғ ан соң кітап оқ имын. Сол кү нге жоспар қ ұ рамын. Сырттағ ы отырғ ышқ а жатып алып, сендерге алып бергім келетін кө лікті, анамның мейрамханасын, ө зімнің Астанадан алғ ым келген ү йімді қ иялдап жататын едім. Таң ды далада біраз кү н қ арсы алыппын. Кү ннің шық қ анын тамашалап отыратынмын. Оның бейнесі ө те ә демі. Жатақ хана жанында арна бар. Сондағ ы сумен шағ ылысып, кү н шық қ анда, су беті жылтырлап, кө з алдымда ә демі кө ріністер шығ атын. Су беті бар жылтырлағ ын ү стіне асылып, билеп жатқ ан қ ыздың бейнесіне ұ қ сап кететін. Таң ғ ажайып кө рініс еді. жылтыр-жылтыр етіп, кө здің жауын алады. Бұ л жерге кептерлер кө п келетін. Осынау тамаша кө рініске сә н қ осатын. Оларды тамақ тандыру ү шін, нан ү зімдерін алып шығ атынмын. Оларғ а ішімде қ алғ ан назымды, қ уанышты жаналық тарымды айтқ анмын. Мені тү сініп, мағ ан қ олдау кө рсетіп, ақ ыл кең ес айтатындай олармен шын кө ң ілмен сыр шертіппін. Олардың бар ойы тек алдында жатқ ан нан ү зімінде ғ ана.

Жатақ хана келіп, желілік маркетингтің дә мін татқ ан соң, ө здігінен тү сіп тұ ратын табыстың кө зін табуды ойладым. «Самый богатый человек в Вавилоне» атты кітабын оқ ыдым. Ол жақ та табысқ а кенелген адам ө зінің тапқ ан ақ шасының біраз бө лігін жинап отырғ ан екен. Белгілі бір уақ ыттан кейін, жиналғ ан ақ шалары кө бейіп, табысқ а кенелген. Ақ шаның біраз бө лігін жинау, жаратпау деген қ иын іс екен. Жинап жү рген ақ шаң қ ол жетімді жерде тұ рса, жаратпау мү мкін емес секілді. Сол ү шін ақ шаның менен жырақ та жү ргенін қ аладым. Ең дұ рыс шешім депозит ашу болатын. Желілерден қ ай банкте депозит ашу тиімді екенін іздедім. Ө зіме ұ нағ ан, сенімді банкты таң дап, депозит ашып алдым. Шә кірт ақ ының біраз бө лігін сонда салып, ақ ша жинап жү рдім. Жеке шотында артық ақ ша бар екенін білсен соң, ө зімді еркін сезінір жү рдім. Астанадан ү й алуым керек, соғ анда ақ ша қ ұ я берсем қ айтер екен деп те ойладым. Бірақ, қ ай ақ шамды қ ұ ямын?

Менің осы ө мірге деген кө зқ арасымды ө згерткен ұ стазым Айнұ р. Ол желілік маркетингпен айналысады. Біздің алғ ашқ ы таныстығ ымыз кездейсоқ болды. Темір жол вокзалында тұ рмын. Астанағ а кеткелі жатырмын. Сендермен қ оштасқ ан сайын кө ң ілің м жібіп кететін еді.

Қ асында сің ілісі болды. Тараздың қ ыздары. Ә детте, желілік маркетинге жұ мыс жасайтындар, ө з жұ мыс орындарын жасырушы еді. Бұ л кісілер немен айналысатынын бірден айтты. Менің кө зілдірік тағ атынымды кө ріп, мағ ан тү рлі дә румендерді ұ сына бастады. Жү зі жылы, жағ ымды кісілер. Адамдармен қ алай сө йлесуді біледі. Жақ ын аралысып, телефон номерлерді алмастық. Жол бойы кітаптар, ө зін-ө зі дамыту жайлы сө йлестік. Ұ зақ жолымыз қ ысқ арып қ алды. Астанағ а келген соң, жолымыз екіге бө лініп кеттік. Кездейсоқ нә рселер болмайды. Ол кісімен ә лі талай жолығ атынымды білдім, сездім. Оның нақ ты немен айналысатыны тү сініксіз еді. Ұ зақ уақ ыт ө тпей, ол кісі мағ ан хабарласты. Кездесе алатын уақ ытымның бар, жоғ ын сұ рады. Кө ң іліме жақ сы ойлар қ алдырғ ан соң, бос уақ ыт тауып ол кісімен жолығ уғ а шешім қ абылдадым. Бір жерді белгілеп, ақ ыры кездесетін болдық. Ол кісі адамдарды қ алай тың дата білуді, ө з ырқ ына кө ндіруді біледі. Мағ ан жұ мысы жайлы тү сіндіре бастады. Ә рине, осындай болатынын номерімді алғ анда ғ ана сезген едім. Менің қ ызуғ ышылығ ымда шек жоқ. Мені бизнес жоспарымен таныстырды. Ә р тү рлі сабақ тар болатынын айтты. « Айдана, бір кү ні сабақ қ а кел! Қ ай уақ ытта қ олың босайды? » - деп сұ рады. Ү лкен кісіге жоқ деп айта алмадым. Оның ү стіне Тараздың қ ызы. Жаман ниеті жоқ. Ө зімді басқ а қ ырымнан тануғ а мү мкіндік. Не болса да, кө рейін деп шештім. Сабақ тан басқ а дү ниелергеде кө ң іл аударайын дедім.

Айнұ р ә пке деп атағ ан кезде: «Мағ ан Айнұ р, сіз... деп сө йлей бер. Іскерлік ә лемде ә пке, тә те дегендер болмас» - деді. Ия, олай атау мағ анда ұ найтын еді. Телефонмен қ оң ырау шалып тұ ратын.

- Айдана, ертең сабақ қ а кел. Сағ ан барлығ ын тү сіндіреді – деді.

- Жарайды, ертең боламын – дедім.

Пирамида секілді бә ле-батыр естіп ө скенбіз ғ ой. Ол жақ қ а жоламау керек деп те жиі айтатын. Бірақ, мен ө з кү нің зорғ а кө ріп жү рген студент едім. Менде қ андай ақ ша болсын. Сонымен қ атар, ө зінің жұ мыс орнын жасырмай, бірден айтқ ан соң, ол кісіге сенуге болатынын білдім. Ертесінде бір офисқ а келдім. Ішіндегі адамдардың қ арсалғ анына мә з болдым. Ә рине, кү дік тудырғ аны анық. Сондай жылы шыраймен қ арсы алды. Бір сағ аттай бизнес жоспармен тағ ыда таныстырды. Мені кү штеп, келісім шартқ а қ ол қ оюымды талап етпеді. Сабақ соң ында:

- Қ алай, Айдана, тү сіндің бе? – деп сұ рады.

- А Айнұ р ә пке, қ араң ызшы...

– деп, толық тү сінбеген сұ рақ тарымды қ ойып алдым. Тянь-Шянь атты желілік маркетинтің жоспарын толық тү сіндім. Қ андай жерге келгенімді де енді ғ ана тү сіндім. Айтқ андай, мағ ан бірдең е ал, болмаса адам алып келу керек деп миымды ашытпады. Қ орқ ытып аламын деп ойласа керек. Мен келісім шартқ а ө з еркіммен қ ол қ ойдым. Менің енді қ оғ амда ө з атым болды. Мен – сетевик болдым. Ө мірімнің басқ а беттері ашылды. Сабақ тарынан қ алмадым. Неше тү рлі тренингтерге қ атыстым. Айнұ рдың арқ асында, мен сү ріп жатқ ан ө мірден басқ а ө мірдің барын білдім. Мен ө мір сү ріп жү рген ережелер мені алысқ а апармайтынына кө зім жетті. Ө мірге, адамдарғ а деген кө з қ арасым ө згере бастады.

- Айдана, адамның кім болатыны оның айналасындағ ы араласатын адамдарғ а байланысты. Егер қ асында жең імпаз достарың болса, сенде сондай боласың.

- Бірақ, менің ондай достарым жоқ тын қ асы. Сонда мен ол достарыммен араласпай кетейін бе?

- Жоқ, Айдана, олай жасаудың қ ажеті жоқ

- Онда айналамдағ ы адамдарды қ алай ө згертемін.

- Оларды ө згерте алмайсың. Айналаң ды ө згерту ү шін ең алдымен, сен ө зің ді ө згертуін қ ажет

- Ө зімді?

- Ия, егер сен ойың ды ө згертсең, сенде ө згересің. Сенің адамдарын қ асында қ алады. Ал, кететіндер ө здері ақ кетеді.

«Ойың ды ө згертсең, ө зің ді ө згертесің. Ө зің ө згергеннен соң, жанындағ ы адамдарда ө згереді. Бірақ қ алай? » -деген ой біраз санамда жү рді.

Бұ л сө здің қ ұ р емес екенін кейін тү сіндім. Маркетинге аяғ ымды баса бергенде қ андай едім? Қ азір қ андаймын? Ө мірге деген кө з-қ арасым тү бегейлі ө згерді. Жаң а мү мкіндіктерді кө ре бастадым.

- Не бә рі екі жарым жыл ішінде миллондағ ан ақ шалар таба аласың!

- Екі жарым жыл? – мені таң ғ алдырып қ ана қ ойғ ан жоқ, бойымда ү рейде болатын.

- Неғ ұ рлым кө п тауар сатып, адам шақ ырсаң, ө зің е команда жинасаң, соғ ұ рлым табысын кө бейе береді.

Адам шақ ыру, тауар сату. Кө з алдымда қ ара тұ ман, бойымда ү рей. Мағ ан кім сенеді? Сетевик десең, барлығ ы жаман ойлап қ алады. Алайда, менің бай болғ ым келді. Ақ шадан тә уелсіз болғ ым келді. Мемлекеттік жұ мыс жасауғ а менің сол уақ ыттан ниетім болғ ан емес. Біреудің қ ол астында жұ мыс жасағ ым келген жоқ. Себебі, сендердің қ иналып жү ргендерінді кө ретін едім. Сендерге айтсам қ олдамайтындарың ды білдім. «Қ ызымыз айдалада кіріп, бірдең еге кіріп кетіпті» - деп айтатың дарын аң ық еді.

Кездейсоқ ештең е болмайды дейді ғ ой. Айнұ рды жолда бекер кездестірмеген екенмін. Басқ а дү ниенің дә мін татқ ым келіп жү рген еді. Ө зімнің кү нде бір тірлік жасаумен ө тетін сұ р ө мірім жалық тырып жіберді. Саяқ атқ а шық қ ым келді. Ұ зақ саяқ атқ а. Қ ош келдім, желілік маркетинге!

Сабақ та бізге ү міт сыйлайтын. Ешқ андай жең істің ең бексіз келмейтінін айтатын. Басқ а адамдардың қ олынан келген дү ние, екінші адамның да қ олынан келеді деп бойымызғ а кү ш сыйлайтын. Мен маркетингтегі сабақ тан энергияғ а толы, сондай бақ ытты болып шығ атын едім. Ол жақ та қ арапайым адамдар. Кө лік, ақ шалай сыйлық тар алғ ан адамдардың ө мірбаяның тың дадым. Олардың тағ дырдың қ иын сынағ ынан сү рінбей ө ткенін естіп, бойыма кү ш алатынмын. Басында тек клиент болып, дә румендер алып жү рген адамдар. Кезің де бір жердің директоры болғ ан кісілерде жү р. Алатын ақ шалары кө п еді. Ол кісілердің маркетингте жү ргеніне біраз жыл болғ ан. Ұ зақ жылдар бойы тө гілген тө рдің арқ асында, бү гінгі жетістіктеріне мә з. Бізге ү лгі болатын кісілер. Ө зің ше рухтары кү шті. Ондай адамдармен ә ң гіме айтқ ан сондай жағ ымды. Олардың жетістіктерін кө ріп: «Ү лкен апайлар бай болып жатса, мен неге байымасқ а» - деп, ойлайтынмын. Қ олымнан келетініне сенімді болдым. Дә румендерді жайлы ақ параттармен таныстым. Маркетингі қ айттан оқ ып шық тым. Менің ө мірімнің ө згеруіне ү лес қ осқ ан кітаптар тізімімен таныстым. Ой-ө рісімнің қ аншалық ты тар болғ анын тү сіндім. Менің қ олымнан қ аласам бә рі келеді екен. Маркетингтің сабақ тарынан қ алмадым. Жол жү руге ақ ша таппай қ алғ ан соң, бес-алты км жерді жаяу жү ріп ө тетін едім. Кү нде жаяу барып, жаяу келетін болдым. Ерінбестен он км жерді ә ндетіп жү ріп ө тетін едім. Жан-жағ ыма, адамдарғ а қ арап, бақ ылап жү ремін. Сабақ та айтатын еді:

- Қ оғ амдық кө ліктерге кірсең барлық адамдар мұ найып, шаршап отырады. Егер сен кү ліп жү рсең, сені ғ ашық, не жақ сы жаң алығ ы бар, не сетевик деп ойлайды.

Осы сө здерден соң, автобус ішіне кірген соң, кү ліп жү ретін болдым. Кү лкіме ғ ашық пын! Мен - сетевикпін. Бойымда мақ таныш сезімін тудыратын еді. Жә ймен достарымды тарта бастадым. Ә рине, кө пшілігінің желілік маркетинг жайлы пікірлері дұ рыс болғ ан жоқ.

- Айдана, сенің басынды айналдырып алғ ан ғ ой!

- Немен айналысып жү ргенінді білесің бе?

- сияқ ты, шимай- сатпақ сө здер кө п болды. Тіпті жақ ын достарымның да сенбеушілікпен қ арағ андары да, қ атты кө ң іліме батты. Айнұ р:

- Адамдар сағ ан сенбеулері мү мкін. Тіпті, қ оғ амнан шеттеліп кетуің де мү мкін – деп алдың ала ескертіп қ ойғ ан.

Жатақ анада бө лме-бө лмені аралап, дә румендермен таныстыратын едім. Табиғ и ө нім болатын. Ө зімде кейбір заттарын ө олданғ ан соң, ө німге деген сенімім болды. Сондық тан оларды жарнамалауғ а қ орық падым. Барлығ ы сә тті шық пайтын. Студенттерден не қ айыр! Тіпті, кейбір тү йсігі жоқ таныстарым мені мазақ қ ылып алатын еді. Менің «Табиғ и ө нім», «Сетевик», «Тяньшидің директоры» деген лақ ап аттарым жеткілікті болды.

Тараздағ ы достарыма хабарласып, командама кірің дер, бірге бай боламыз деп шақ ырдым. Қ айдағ ы бай болғ ан! Достарым мені сыйлағ андық тан ү шін барғ анын білдім. Досыма, Жарқ ынғ а, Бө леме қ айта-қ айта хабарласып, бизес жоспармен танысуларын сұ радым. Қ асымдағ ы достарымды да еріте бастадым. Біраз адамның қ ұ тын қ ашырып, мазасың алдым. Сауда-саттық орындарын аралап, жарнамалап жү рдім. Бізге ә р-тү рлі тақ ырыпта дә ріс оқ итын еді. Мен болашағ ымды нақ ты осы тірлікпен байланыстыратыныма сенімді болғ анда жоқ пын. Бойым кү дік болды. Егер менікі болмас ше? Сендер естісендер не дер екенсің дер? Ауылдағ ылар естісе, тіпті, елестете алмаймын. Рә сілдің қ ызы пирамидағ а кіріп кеткен дейтін шығ ар. Туыстарым да Астанағ а оқ уғ а кетіп еді, ә не, бірдең еге кіріп кетіпті деген сө здерін ойлап ү рейлендім. Мағ ан ө зге адамдардың пікірі соншалық ты маң ызды болғ ан. Мен таныс емес адамдармен жұ мыс жасағ ан дұ рыс болар деп ойладым. Таныстарымның санын кө бейте бастадым. Ең бастысы, нө мерін алып қ алу керек дедім. Жұ мыс іздеп жү рген адамдарғ а хабарласып, шақ ырдым. Мағ ан адамдармен жұ мыс жасағ ан қ атты ұ найды. Жаң а таныстар, жаң а кө зқ арастар. Мағ ан оларғ а жігер беріп, шабыттандырғ анда қ атты ұ найды. Сахнағ а шығ ып, суырып салма спикер болғ ан қ атты ұ найды. Ә рине, сетевой маркетингтің де кемшіліктері болды. Мағ ан тауарды жарнамалау, адамдарды шақ ыру ұ намады. Кезекті бір сабақ та:

- Ө здерің е сұ рақ қ ойың дар. Қ азір айналысып жү ргендерін сендерге ұ найды ма? Жү йелік маркетинг сендердікі ме? Егер ұ намаса, ө здерің ді мұ нда кү штеп ұ стаудың қ ажеті жоқ.

Бұ л сө здер мені ойландырды. Дегенмен, мұ нда ақ ша табу ә бден мү мкін. Ол ү шін артқ а қ арамай, бар жігерінді осында салуын керек. Сендерге хабарласып: «Мен желілік маркетинге жұ мыс жасап жү рмін. Аз уақ ыттан соң, бай болғ ан кезде, сіздерді командама аламын" – деп, қ оң ырау шалуғ а бірнеше рет бекіндім. Алайда, ә лі уақ ыты келген жоқ деп, ө зімді тоқ татушы едім. Айнұ р ә пкеге бойымда кү мә ннің барын айттым.

- Мағ ан адамдар ұ найды. Сабақ ұ найды. Бірақ бұ л менікі емес сияқ ты. Менің бай боламын деген ойым, есімді билеп алғ ан сияқ ты.

Ә лде ө згелердің пікірінен қ орық қ анымнан болар. Мейлі, жұ рттың айтқ анына тү кіргенім бар. Жұ рт не айтса, айта берсін. Ең бастысы тү бінде бай болсам болды. Бастысы мақ сатыма жетсем болғ аны. Сондық тан бұ л іспен айналыса беремін деп ойладым. Бұ л ісімнен тү к шық пады. Адамдардың ойы маң ызды болмасада, менің жасап жү ргенім мағ ан лә ззат сыйламады. Мағ ан адамдары, сабақ тары, айтатын ә ң гімелері қ атты ұ нағ анымен, жұ мыс барысы кө ң іліме жақ пады. Біз онда теріс ә рекеттермен айналыспадық. Елдер айтып жү рген желілік маркетингтің бар жоғ ын білмеймін. Мұ ндағ ылар дұ рыс адамдар. Олардың армандары, мақ саттары бар. Олар бай болғ ысы келеді. Отбасылары ү шін, балалары ү шін, ақ шадан тә уелсіз болу ү шін ең бек етір жү рген жандар. Тү бінде бә рібір менікі емес екенін ұ қ тым. Кеше ғ ана кім болатыным, немен айналысатын анық еді. Бү гін тағ ы да тұ ман. Белгісіз сұ рақ тың жауабын қ айттан іздей бастадым. Уақ ыт ө те сабақ тарғ а баруды азайттым. Айнұ рмен кездесуімде азайды. Бірақ, ө зімді дамытуғ а деген талпынысым артты.

Мен бұ л жерде біраз жетістіктерге жеттім. Басқ аша ойлайтын, талпынысы мен арманы бар адамдармен таныстым. Кітаптар оқ и бастадым. Рухани байыдым. Кішігірім табыс таптым. Адамдармен қ алай жұ мыс жасау керек екенінде ү йрендім. Біраз тауар сатып, қ орғ а ақ ша жинадым. Ү ш жұ лдызды атақ алдым. Арыстанның таң басы бар орденмен марапатталдым. Мені бө лмедегі Асылзат пен Ақ ниет қ олдап жү рді. Марапаттауғ а менімен бірге келді. Мағ ан қ олдау кө рсетті.

Айнұ р менің алғ ашқ ы ұ стазым болып қ алады. Оның мағ ан жасағ ан жақ сылық тарына алғ ысым шексіз. «Студентсің ғ ой» - деп, мені анда-санда ү йіне шақ ырып қ оятын. Мағ ан ө мірлік мә ні бар ә ң гімелерін айтатын.

- Айдана, адамдар теріс пікір айтса, ол біздің

энергиямызғ а ә сер етеді. Теріс сө здер мен ә ң гімелерден кері энергия шығ ады. Ол кө зде кө рінбейтін айна жасап алу қ ажет. Адамнан шық қ ан жағ ымсыз энергиялар айна арқ ылы ө зің е кетеді. Сағ ан ө тпейді. Сол ү шін айнаны қ олдану керек – деп, менің бір сұ рағ ыма жауап берген еді. Ө зінің ө мірде кө рген қ иындық тары аз емес. Алланың сынағ ында жү рген пенде еді. Ол кісіге бауыр басқ аным соншалық, оның арманы орындалғ анын қ атты қ аладым. Алайда, оның мағ ан артқ ан ү мітін ақ тай алмадым. Менің жолым басқ а арнағ а бұ рылды. Мен ө з жолыммен кеттім. Ол менің сендерден кейінгі ұ стазым. Менің ө згеруіме ық палын тигізген адам.

Кітап адамның досы екеніне сенемін. Себебі неше тү рлі ә дебиеттерді оқ ып, танымым кең ейе бастады. Сеніміме сенім қ осты. Менің ө мірімнің ө згеруіне ә сер еткен кітаптардың бірі Ронда Берннің «Тайнасы», Роберт Кийосакидің «Бедный папа богатый папа» деген кітабы. Наполеон Хиллдің «Думай и богатей» атты кітабін ә лі оқ ып бітпедім. Себебі, оны оқ ығ ан адамдар бұ л ө мірде белгілі бір дә режеге жеткен. Кө бісі бай болғ ан екен. Мен ә лі бай болуғ а дайын емеспін деп оқ ымай жү рдім. Ол кітап менің ө мірімді тү бегейлі ө згертетін сияқ ты. Оны оқ у ү шін дайын болу керек деп ойлаймын. Ия, ол кітапты дайын болғ анда оқ имын деп шештім. Кейде кітап оқ ып жатқ анда, ә ке, сені есіме алатын едім. Сенің кітаптан бас алмай оқ ып отырғ анынды есіме тү сетінмін.

Бү гін оныншы қ аң тар. Жексенбі. Таң ертең тұ рып, жуынып алдым. Заттарымды реттеп, киімдерімді жинастырдым. Сағ ат он екіде досыммен бірге кездесуге бардық. Ольга Каменская атты Мә скеудің танымал кө ріпкелі, рунологымен таң ғ ы ас ішуге, жә не мазалап жү рген сұ рақ тарымызғ а жауап алуғ а орталық тағ ы қ ымбат ресторанғ а бардық. Менің сү йікті теле шоуларымның бірі «Битва экстрасенсов» екенін білесіздер. Сондық тан тылсым дү ниелерге, адамдардың болашақ ты айта алатынына сенемін. Жексенбі кү ні бө лмеде отырғ анда дұ рыс болмас деп шық тым. Баратын жерімді тө мен бағ алаппын. Қ олыма тиген киімдерді кие салдым. Мейрамханағ а кіріп қ алсам, ө те ә демі, қ ымбат, ә жептеуір дә режесі бар, Бә йтерек маң ында орналасқ ан мейрамхана екен. Мағ ан іші қ атты ұ нады. Тө рге дө ң гелек қ ылып бірнеше ү стелдерді қ ойып қ ойғ ан. Қ ұ дды бір кішігірім банкет болайын деп жатқ ан секілді. Келген қ онақ тардың барлығ ы сә нденіп, кө йлек киіп келіпті. Ү стіме қ арап, ұ ялғ анымды ай. Осындай жерге келетінімді алдын ала білмеппін. Жә йменен досым екеуіміз ү стел басына жайғ астық.

«Қ ысқ асы, менің ү стімдегі жемпірім отыз бес мың тұ рады. Сол ү шін ө зің ді еркін сезін. Менің дә режем мұ ндағ ы адамдармен тең. Қ ысылудың қ ажеті жоқ » - деп, ө зімнің бағ амды арттыруғ а тырыстым. Айтқ андай, ө зімді еркін сезініп отырдым. Киімге бола қ ысылғ анымды ешкімге білдіртпедім. Ә ң гіме айтып, шер тартқ аттық. Шешусіз сұ рақ тарына жауап іздеп келген жандар. Табысты кә сіпкерлер, шағ ын бизнеспен айналысатындар, жұ мыс бастылар, тіпті, мен сияқ ты студенттерде болды. Дастарханның беті тү рлі тә ттілерге, тоқ аштарғ а, жемістерге толы болды. Ә р адам басына, сыйлық ретінде, тә ттілер мен тілек қ ойғ ан екен. Бірден тілекті қ олыма алып, оқ ыдым. Онда: « Лучше синица в руках, чем журавль в небе. Вы начнете больше ценить то, что у вас есть, хотя о журавлях мечтать все равно не перестанете» - деп, менің болашағ ымды болжап қ ойғ ан екен. Бұ л сө здің қ азіргі жағ дайыммен қ аншалық ты байланысты екенін ойладым. Мен кітап жазып, басымнан кешкен біраз жағ дайларды еске тү сірдім. Еске тү сіре отырып, мағ ан кө мектескен, қ иын жағ дайда қ асымда болғ ан адамдарды да еске тү сіре бастадым. Оларғ а алғ ысымның шексіз екеніде есіме тү сті. Мен ол адамдарды бағ алай бастадым. Оларғ а рахметімді тағ ы да айттым. Ә рине, аспаннан жерге тү сетін ойым жоқ. Ә лі қ иялмен ө мір сү ріп келемін.

Ольга сахнағ а шығ ып, сұ рақ тарғ а жауап берді. Қ аншалық ты табысты болсада, жасап жү рген тірліктеріне кө ң ілі толмай жү ргендер, ө мірлік серігін таппай жү ргендер жеткілікті екен. Олардың барлығ ы ағ ылып отыз бес мың дық жеке қ абылдауғ а жазылып жатыр. Элитамен отырып, ө зімді солармен тең ұ стадым. Кө кірегін керіп, менсінбей қ арағ андарды кө рмедім. Осы еске қ аларлық жағ ымды кездесуден соң, группаласыммен кездесуге бардым. Есімі Қ азиева Арайлым. Мағ ан кө мектесіп жіберуімді ө тінген болатын. Оныменде біраз естеліктерді еске алып, кү ліп алдық. Айтқ андай, группалас қ ыздарым қ арапайым, ө те тә рбиелі қ ыздар. Ә ркімнің ө зіндік болмысы бар, мінез қ ылық тары бар, қ айырымды жандар. Арайлым сондай ұ қ ыпты, баяу қ озғ аласа да, істеген ісін аса мұ қ ияттылық пен орындайды. Тазалық ты жаны сү йеді. Тә рбиелі, тө зімді қ ыз. Ешқ ашан кө мегін аяғ ан емес. Оны жақ ын тануғ а мү мкіндік болғ анына қ уаныштымын. Оның кө ң іл кү йі болмаса, тү рі сұ сты болып кетеді. Ә р уақ ытта жайнап, жадырап жү рген жарасады. Оның ашулы болғ анын, ұ рысқ анын ешқ ашан кө рмеппін. Аузынан бір жаман сө з шық қ ан емес. Осы жылы ә кесінен айырылды. Оның жағ дайын тү сінемін. Осы жаң алық ты естіген уақ ытта мен ә ке, сен жайлы ойладым. «Қ ұ дай сақ тасын, менің басыма келсе не болатын еді? Арайдың жағ дайы ө те ауыр болу керек» - деп кү рсіндім. Сенің мен ү шін қ аншалық ты қ ымбат екенінді тү сіндім. Менің асқ ар тауым, ә ке, сізді қ атты жақ сы кө ремін. Айналайын, анашым сізге шексіз ризамын. Кейде ойлайтын едім, Арайлым барғ ан ү йдің бағ ы жанатын шығ ар. Ө зің қ алай ұ стау керек екенін біледі. Кезінде жатақ ханағ а кіре алмай, сыртта қ алып қ ойғ ан кездері Арайлымның жалдап тұ ратын ү йіне барушы едім. Мені қ ұ шақ жайып қ арсы алатын.

Екеуміз таксиге отырғ ан уақ ытта, ә ң гімеден ә ң гіме шығ ып, есіме қ орқ ынышты оқ иғ а тү се кетті. Арайлымғ а айтып беруден жасқ анбадым. Бұ рын сонды бұ л жайлы ешкімге айтпағ ан едім.

Менің таныс емес кө ліктерге отырсам, міндетті тү рде нө мерін жаттап не жазып алатыным бар. Хабарлама арқ ылы бө лмедегі қ ыздарғ а жіберуші едім. Оларда менің қ ауіптенетінімді байқ айтын. Оның ө з себебі болғ ан.

Мектеп қ абірғ асында оқ ып жү ргенімде ана, сізбен бірге базарғ а барғ анмын. Сіз ары қ арай жұ мысқ а кететің ізді айтқ ан болатынсыз. Менде ү йге ө зім кете беретін болдым. Қ аланы онша білмейтін едім. Жол бойынан такси ұ стадым. Бір машина тоқ тады.

- Қ ұ мшағ алғ а барасыз ба? - деп сұ радым. Ол кісі қ алалық таксист екенін айтты. Бірақ апаратын болды.

- Алдығ а отыр – деді ағ ай. Ойымда ештең е жоқ. Қ уанып, алдығ а отырдым. Мағ ан сұ рақ тар қ ойып жатты. Кенет ағ айдың сө йлеу манерасы ө згере кетті. Менімен жас жігіттерше ырбан-ырбан етіп сө йлесе бастады.

- Мү мкін, су жағ асына барып, қ ыдырып, демалып қ айтармыз – деп жымиды. Қ ұ дай ау, не деген пасық адам.

- Жоқ – деп қ орқ ынышпен жауап қ аттым.

- Неге? Қ азіргі қ ыздар... - деп бірдең елерді айтты. Не істерімді білмей қ алтырап отырдым. Жол бойына, жан-жағ ыма қ арайлап қ оямын. «Расымен, мені бір жақ қ а алып кетсе не істеймін? » - деп, неше тү рлі ойлар маза бермеді.

Сұ мандағ ан қ олың аяғ ыма қ ойды. Қ олыммен итердімде, терезе жақ қ а қ арай жылжыдым. Мына жерден қ алай қ ашсам болады. Кө мекке кімді шақ ырсам болады. Есікті ашып, секірейін бе деп те ойладым.

- Кімнің қ ызысың? Ә ке-шешенде ауылда тұ рады ма? - деді. Жауап бермесем, ашуына тиіп қ алармын деп ойладым. Бірақ, жауап беруге батылым бармады. Қ азір ө зім жайлы ақ паратты берсем, мені кейін тауып алса қ айтемін. Сондық тан, сендердің аттарың ды ө згертіп айттым. Расымен ауыл жақ қ а кетіп бара жатырмыз ба деп, жалтақ тап жан-жағ ыма қ арайлағ анымды байқ ап қ ойып:

- Қ орық па, ешқ айда алып кетпеймін – деді. Кө ң ілім тынышталар емес. Ө зімді қ ауіпте тұ рғ андай сезіндім. Кенет, таныс жерлерді кө рдім. Кө ң ілімдегі кү дік сейіле бастады. Қ ызыл-Абадта жақ ындап келгенімізді кө ріп қ атты қ уандым. Мағ ан таныс жер! Ол жақ қ а ө ту ү шін темір жолдан жү ру қ ажет.

- Темір жолдың қ ай жағ ы? - деп сұ рады.

- Арғ ы бетке ө тесіз – дедім.

- Ары қ арай бармаймын – деді. Қ ұ мшағ алғ а дейін деп келіскен едік. Алайда, менің қ ай жерде тұ ратынымды білгенін қ аламадым.

- Осы жерден тү семін – деп Қ ызыл-Абад жақ тан тү стім. Тү скеніме, аман қ алғ аныма қ атты қ уанғ аным сонша, кө ліктің номерінеде мә н бермеппін. Аяқ қ олым дірілдеп, қ андай қ ауіптен қ ұ тылғ анымды ойладым. Қ олымда заттарым бар. Кө зімнен еріксіз жас ақ ты. Арғ ы бетке ө тіп, жылап жү рмін. Ол кісінің не ойы болғ анын бір Қ ұ дай біледі. Сақ тап қ алғ анына мың да бір шү кір. Ө з-ө зіме келген соң, ауылғ а жету ү шін жол бойынан такси ұ стадым. Ендігі олар жайлы ойым ө згерген еді. Бұ л жерден тек ауыл адамдары ғ ана ө тетіндіктен, қ орық падым. Бір кө лік тоқ тады. Ішінде біраз адам бар екен. Кө ң іліме жақ қ аны ішінде ә йел адам болды. Сө йтіп ауылғ а аман есен жеттім. Кіп кішкентай қ ыздың ү рейін тудырғ ан жексұ рынның сазайынын бергім келді. Қ алағ а шық қ ан сайын кө ліктерге, ішіндегі жү ргізушіге қ арап жү ретін болдым. Номерін біліп алғ ым келді. Кектеніп қ алыппын. Тү рі де ә лсін-ә лсін есімде. Кө лігінде жобалап білемін. Ол кісіні кездестірмедім. Кейін ұ мытып та кетіппін. Бірақ таныс емес кө ліктерге отыруғ а қ орқ ып қ алыппын. Адамдарғ а сенімсіздік таныта бастадым. Мағ ан басымның қ ауіпсіздігі маң ыздырақ болды. Оның ү стіне кө лікке мініп, жоғ алғ андар жайлы естіген едім.

Сә лемде жұ мыс жасап жү рген кезімде, қ аладан такси ұ стағ аным есімде. Номерін қ арап, ү лгермедім. Алдына шығ ып, кө ліктің номерін қ арауғ а ұ ялдым. Кө ліктің артқ ы жағ ына отырдым. Кө ліктің ішін қ арап, ерекше заттарды есіме сақ тап отырдым. Жолдарғ а қ арап, дұ рыс бара жатырмыз ба деп ойладым. Ағ ай ү н тү нсіз отыр. Қ олыма телефонды алып:

- Алло, мама. Ия, мен бара жатырмын – деп, мама, сенімен сө йлесіп жатқ андай тү р таныттым. - Ой, қ ойың ызшы мам, не қ ыласыз оны?

Ө зіммен ө зім сө йлесіп отырдым. Телефонды сә л тө мен тү сірдім де:

- Ағ а, кешірің із! Кө ліктің номері мен маркасы қ андай? Анам сұ рап жатыр – деп ө тірік соқ тым. Ағ ай таң данып:

- Қ ұ дай сақ тасын, қ арындас. Аман есен жеткіземін. Уайымдамасың – деді ө кпелеген дауыспен. - Не болыпты, адамғ а сенбей.

-Ағ ай, мамам ғ ой енді қ оймай жатқ ан. Айта салың ызшы – деп менде бой бермеймін. Ағ айдың ренжіп қ алғ анын сездім.

- Номері пә ленше, маркасы мұ ндай, мынаншасыншы жылғ ы, тү сі … Пә леншенің атына жазылғ ан – деп, бү кіл ақ паратты айта бастады.

- Мама, номері мынандай екен … - деп ағ айдың айтқ андарын қ айталап айтып бердім. Телефонғ а жазып алдым. Аман-есен жететініме толық тай сендім. Кө лік жү ргізушілеріне сенімсіз қ арай бастадым. Ө з кү ндерін ө зі кө ріп жү рген адамдар. Бес саусақ бірдей емес. Алайда, бір қ ұ малақ бір қ арын майды шірітеді деген емес пе?! Ол кісілерді ренжітіп алмас ү шін, тоқ тап жатқ ан уақ ытта кө ліктің номерін жаттап алатын болдым. Қ орқ ынышым ә лі де бар, бірақ бұ рынғ ыдай емес.

Қ ыздарды кү лдіртіп, жалғ ан қ оң ырау жайлы айтып беретін едім.

- Сол уақ ытта біреу расымен қ оң ырау шалса не. істер едің? Ана ағ айдың алдында ұ ят болар еді – десті біреулер. Расымен де, телефонмен ө тірік сө йлесіп жатқ анда, біреу қ оң ырау шалса, сасып не айтарымды білмей қ алатын едім. Ол кезде, жү ргізуші ағ адан ұ ят болар еді.

Сендерге ештең е айта алмадым. Сендердің уайымдағ андарында да қ аламадым. Ең бастысы, Қ ұ дай сақ тап, аман қ алдым. Сол ү шінде ризамын. Сіздерге осы ә ң гімені айтып отырып, бойымдағ ы кекті қ айтып оятып алғ ан секілдімін. Менің орнымда басқ а біреудің болуы ә бден мү мкін. Егер қ азіргі қ алпымда болғ анда, ол кісімен не істерімді білмеймін, Ашуым тарқ амайынша тұ рғ ан жерінде ә бден сабап тастар ме едім, білмеймін. Қ азір кү штірекпін. Егер ренжітетін болса, ер адам екеніне қ арамастан аямас едім. Менің ә лім жетеді.

Солай кенет есіме осы оқ иғ а тү се қ алды. Ө ткен кү н ө тті. Ол жақ тан тек сабақ алу қ ажет, қ алғ аны керек емес.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 6 7 8910 Следующая ⇒