ЖИЫРМА БЕСІНШІ СӨЗ

Балаларды оқ ытқ ан да жақ сы, бірақ қ ұ лшылық қ ыларлық қ ана, тү ркі танырлық қ ана таза оқ ыса болады. Оның ү шін бұ л жер дарулхарап, мұ нда ә уелі мал табу керек, онан соң араб, парсы керек. Қ арны аш кісінің кө ң ілінде ақ ыл, бойында ар, ғ ылымғ а қ ұ марлық қ айдан тұ рсын? Ашап-ішімге малдың тапшылығ ы да ағ айынның араздығ ына уә ә ртү рлі пә леге, ұ рлық, зорлық, қ улық, сұ мдық секілді нә рселерге ү йірлендіруге себеп болатұ ғ ын нә рсе. Мал тапса, қ арын тояды. Онан соң, білім тү гіл ө нер керек екен. Соны ү йренейін не балама ү йретейін деп ойына жақ сы тү седі. Орысша оқ у керек, хикмет те, мал да, ө нер де, ғ ылым да - бә рі орыста тұ р.

Зарарынан қ ашық болу, пайдасына ортақ болуғ а тілін, оқ уын, ғ ылымын білмек керек. Оның себебі олар дү ниенің тілін білді, мұ ндай болды. Сен оның тілін білсең, кө кірек кө зің ашылады. Ә рбіреудің тілін, ө нерін білген кісі оныменен бірдейлік дағ уасына кіреді, аса арсыздана жалынбайды. Дінге де жақ сы білгендік керек. Жорғ алық пенен кө ң ілін алсам екен деген надан ә ке-шешесін, ағ айын-жұ ртын, дінін, адамшылығ ын жауырынынан бір қ ақ қ анғ а сатады. Тек майордың кү лгені керек деп, к... і ашылса да, қ ам жемейді. Орыстың ғ ылымы, ө нері - дү ниенің кілті, оны білгенге дү ние арзанырақ тү седі. Лә кин осы кү нде орыс ғ ылымын баласына ү йреткен жандар соның қ аруымен тағ ы қ азақ ты аң дысам екен дейді. Жоқ, олай ниет керек емес.

Малды қ алай адал ең бек қ ылғ анда табады екен, соны ү йретейік, мұ ны кө ріп жә не ү йренушілер кө бейсе, ұ лық сығ ан орыстардың жұ ртқ а бірдей законы болмаса, законсыз қ орлығ ына кө нбес едік. Қ азақ қ а кү зетші болайын деп, біз де ел болып, жұ рт білгенді біліп, халық қ атарына қ осылудың қ амын жейік деп ниеттеніп ү йрену керек. Қ азір де орыстан оқ ығ ан балалардан артық жақ сы кісі шығ а алмай да тұ р. Себебі: ата-анасы, ағ айын-туғ аны, бір жағ ынан, бұ зып жатыр. Сү йтсе де, осы оқ ығ ан балалар - ана оқ ымағ ан қ азақ балаларынан ү здік, озық. Не қ ылса да сө зді ұ қ тырса болады оларғ а. Жақ сы атаның балалары да кө п оқ ығ ан жоқ, қ айта, кедейдің балаларын орысқ а қ орлап берді. Олар осыдан артық қ айда барсын? Жә не де кейбір қ азақ тар ағ айынымен араздасқ анда: «Сенің осы қ орлығ ың а кө нгенше, баламды солдатқ а беріп, басыма шаш, аузыма мұ рт қ ойып кетпесем бе! » деуші еді.

Осындай жаман сө зді, қ ұ дайдан қ орық пай, пендеден ұ ялмай айтқ ан қ азақ тардың баласы оқ ығ анменен не бола қ ойсын? Сонда да ө зге қ азақ балаларынан артық ү йренгені немене, қ ай кө п ү йреніпті? Кірді, шық ты, ілді, қ айтты, тү бегейлеп оқ ығ ан бала да жоқ. Ә кесі ел ақ шасымен оқ ығ анғ а ә рең оқ ытады, ө з малын не қ ылып шығ арсын? Турасын ойлағ анда, балаң а қ атын ә перме, енші берме, барың ды салсаң да, балаң а орыстың ғ ылымын ү йрет! Мына мен айтқ ан жол - мал аяр жол емес. Қ ұ дайдан қ орық, пендеден ұ ял, балаң бала болсын десең - оқ ыт, мал аяма! Ә йтпесе, бір ит қ азақ болып қ алғ ан соң, сағ ан рахат кө рсете ме, ө зі рахат кө ре ме, я жұ ртқ а рахат кө рсете ме?

⇐ Предыдущая 12 13 14 15 161718 19 20 21 Следующая ⇒