ОН АЛТЫНШЫ СӨЗ. ОН ЖЕТІНШІ СӨЗ

ОН АЛТЫНШЫ СӨ З

Қ азақ қ ұ лшылығ ым қ ұ дайғ а лайық болса екен деп қ ам жемейді. Тек жұ рт қ ылғ анды біз де қ ылып, жығ ылып, тұ рып жү рсек болғ аны дейді. Саудагер несиесін жия келгенде «тапқ аным осы, біттім деп, алсаң — ал, ә йтпесе сағ ан бола жерден мал қ азам ба? » дейтұ ғ ыны болушы еді ғ ой. Қ ұ дай тағ аланы дә л сол саудагердей қ ыламын дейді. Тілін жаттық тырып, дінін тазартып, ойланып, ү йреніп ә лек болмайды. «Білгенім осы, енді қ артайғ анда қ айдан ү йрене аламын» дейді. «Оқ ымадың демесе болады дағ ы, тілімнің келмегенін қ айтушы еді» дейді. Оның тілі ө зге жұ рттан бө лекше жаратылып па?

ОН ЖЕТІНШІ СӨ З

Қ айрат, ақ ыл, жү рек ү шеуі ө нерлерін айтысып, таласып келіп, ғ ылымғ а жү гініпті. Қ айрат айтыпты: «Ей, ғ ылым, ө зің де білесің ғ ой, дү ниеде ешнә рсе менсіз кә мелетке жетпейтұ ғ ынын; ә уелі, ө зің ді білуге ерінбей-жалық пай ү йрену керек, ол - менің ісім. Қ ұ дайғ а лайық ты ғ ибадат қ ылып, ерінбей-жалық пай орнына келтірмек те - менің ісім. Дү ниеге лайық ты ө нер, мал тауып, абұ йыр мансапты ең бексіз табуғ а болмайды. Орынсыз, болымсыз нә рсеге ү йір қ ылмай, бойды таза сақ тайтұ ғ ын, кү нә кә рліктен, кө рсеқ ызар жең ілдіктен, нә фсі шайтанның азғ ыруынан қ ұ тқ аратұ ғ ын, адасқ ан жолғ а бара жатқ ан бойды қ айта жиғ ызып алатұ ғ ын мен емес пе? Осы екеуі мағ ан қ алай таласады? » - депті.

Ақ ыл айтыпты: «Не дү ниеге, не ахиретке не пайдалы болса, не залалды болса, білетұ ғ ын - мен, сенің сө зің ді ұ ғ атұ ғ ын - мен, менсіз пайданы іздей алмайды екен, залалдан қ аша алмайды екен, ғ ылымды ұ ғ ып ү йрене алмайды екен, осы екеуі мағ ан қ алай таласады? Менсіз ө здері неге жарайды? » - депті.

Онан соң жү рек айтыпты: «Мен - адамның денесінің патшасымын, қ ан менен тарайды, жан менде мекен қ ылады, менсіз тірлік жоқ. Жұ мсақ тө секте, жылыү йде тамағ ы тоқ жатқ ан кісіге тө сексіз кедейдің, тоң ып жү рген киімсіздің, тамақ сыз аштың кү й-жә йі қ андай болып жатыр екен деп ойлатып, жанын ашытып, ұ йқ ысын ашылтып, тө сегінде дө ң бекшітетұ ғ ын - мен. Ү лкеннен ұ ят сақ тап, кішіге рақ ым қ ылдыратұ ғ ын - мен, бірақ мені таза сақ тай алмайды, ақ ырында қ ор болады. Мен таза болсам, адам баласын алаламаймын: жақ сылық қ а елжіреп еритұ ғ ын - мен, жаманшылық тан жиреніп тулап кететұ ғ ын - мен, ә ділет, нысап, ұ ят, рақ ым, мейірбаншылық дейтұ ғ ын нә рселердің бә рі менен шығ ады, менсіз осылардың кө рген кү ні не? Осы екеуі мағ ан қ алай таласады? » - депті.

Сонда ғ ылым бұ л ү шеуінің сө зін тың дап болып, айтыпты:

- Ей, қ айрат, сенің айтқ аның ның бә рі де рас. Ол айтқ андарың нан басқ а да кө п ө нерлерің нің бары рас, сенсіз ешнә рсенің болмайтұ ғ ыны да рас, бірақ қ аруың а қ арай қ аттылығ ың да мол, пайдаң да мол, бірақ залалың да мол, кейде жақ сылық ты берік ұ стап, кейде жамандық ты берік ұ стап кетесің, соның жаман, - депті.

-Ей, ақ ыл! Сенің айтқ андарың ның бә рі де рас. Сенсіз ешнә рсе табылмайтұ ғ ыны да рас. Жаратқ ан тә ң іріні де сен танытасың, жаралғ ан екі дү ниенің жайын да сен білесің. Бірақ сонымен тұ рмайсың, амал да, айла да - бә рі сенен шығ ады. Жақ сының, жаманның екеуінің де сү йенгені, сенгені - сен; екеуінің іздегенін тауып беріп жү рсің, соның жаман, - депті. - Сен ү шеуің нің басың ды қ оспақ - менің ісім, - депті. Бірақ сонда билеуші, ә мірші жү рек болса жарайды. Ақ ыл, сенің қ ырың кө п, жү рек сенің ол кө п қ ырың а жү рмейді. Жақ сылық айтқ аның а жаны-діні қ ұ мар болады. Кө нбек тү гіл қ уанады. Жаманшылық айтқ аның а ермейді. Ермек тү гіл жиреніп, ү йден қ уып шығ арады.

- Қ айрат, сенің қ аруың кө п, кү шің мол, сенің де еркің е жібермейді. Орынды іске кү шің ді аятпайды. Орынсыз жерге қ олың ды босатпайды. Осы ү шеуің басың ды қ ос, бә рін де жү рекке билет, - деп ұ қ тырып айтушының аты ғ ылым екен. Осы ү шеуің бір кісіде менің айтқ анымдай табылсаң дар, табанының топырағ ы кө зге сү ртерлік қ асиетті адам - сол. Ү шеуің ала болсаң, мен жү ректі жақ тадым. Қ ұ дайшылық сонда, қ алпың ды таза сақ та, қ ұ дай тағ ала қ алпың а ә рдайым қ арайды деп кітаптың айтқ аны осы, — депті.

⇐ Предыдущая 7 8 9 10 111213 14 15 16 Следующая ⇒