80. Саяси элита ұғымы, атқаратын қызметі

80. Саяси элита ұ ғ ымы, атқ аратын қ ызметі

Саяси элита – бұ л қ оғ амды басқ аруда билеуші қ ызметін атқ аратын жә не мемлекеттік билікті қ олына шоғ ырландырғ ан, маң ызды саяси шешімдер қ абылдауғ а қ атысатын мамандандырылғ ан ә леуметтік жең ілдігі бар топ. Саяси элита деп ғ ылыми анық тама алғ ан жә не ө з арасынан дайындығ ы ә рі беделі бар кө шбасшылар ұ сынатын кә сіби саясаткерлер, адамдардың ерекше жігі шұ ғ ылданады. Осымен байланысты саяси элитағ а қ ызығ ушылық таныту кү рделі де мң ызды ә леуметтік қ ұ былысты пайдалануғ а талпыныс жасау кө неден тамыр тартады.

Саяси элита мынадай қ ызметтер атқ арады:

1) ә р тү рлі ә леуметтік таптардың, топтардың, ұ лттардың мү дделерін зерттейді, талдайды жә не саяси ұ станымдарды бейнелеп жеткізеді;

2) бағ дарламаларды, ғ ылыми ілімдерді, конституциялардың саяси идеологиясын қ алыптастырады;

3) ү стемдік етіп тұ рғ ан таптың, ә р тү рлі топтардың мү ддесінің субординациясын жасайды (яғ ни кіші топтардың мү ддесін ү лкен топтардың мү ддесіне бағ ындырып қ ояды);

4) басқ а ә леуметтік топтардың қ ажеттіліктерін есепке алады;

5) саяси идеяларды жузеге асыру жолдарын, механизмін жасайды;

6) басқ арушы органдардың аппаратын дайындайды;

7) саяси лидерлерді кө термелейді.

81. Элиталардың классикалық теориясы (Г. Моска, В. Парето)

Элитаның алғ ашқ ы заманауи классикалық тұ жырымдамалары Г. Москаның, В. Паретоның есімдерімен байланысты.

Г. Моска элитағ а билікке бағ дарланғ ан саясатқ а қ атысты белсенді адамдар деген анық тама береді, олар ұ йымдаспағ ан кө пшілікті басқ аруды жү зеге асыратын ұ йымдасқ ан азшылық. Аталғ ан адамдар категориясын ол саяси класс деп атады. Оның дамуында Моска екі тенденцияны атап кө рсетеді: аристократиялық жә не демократиялық. Аристократиялық тенденция саяси кластың мұ рагелік болуғ а ұ мтылуынан кө рінеді. Демократиялық тенденция басқ аруғ а қ абілетті жә не белсенді тө менгі қ абат есебінен саяси класты жаң артудан кө рінеді. Автордың пікірінше, мұ ндай жаң ару элитаның дегенерациясының алдын алады. Екі тенденция арасындағ ы тепе-тең дік қ оғ ам ү шін қ ажет, себебі ол елді басқ арудағ ы тұ рақ тылық пен сапалы жаң аруды қ амтамасыз етеді.

В. Паретоғ а сә йкес, ә лемді барлық уақ ытта таң дамалылар басқ арғ ан жә не басқ аруы тиіс, олар – ерекше қ асиеттерімен – психологиялық (туа біткен) жә не ә леуметтік (қ ол жеткізген) ерекшеленетін элита. Элитаны В. Парето басқ арушы жә не басқ армайтындар деп екіге бө леді. Басқ армайтын элита – ол контрэлита, яғ ни тө менгі қ абаттарда болатын тү рлі кедергілер мен ө здерінің ә леуметтік мә ртебелеріне байланысты жетекшілікке қ олдары жетпейтін, бірақ элитағ а тә н қ асиеттерге ие адамдар.

⇐ Предыдущая 49 50 51 52 535455 56 57 58 Следующая ⇒