78. Индустрияға дейінгі, тоталитарлық, европалық-контитентальдық, және англо-американдық саяси мәдениеттердің негізгі белгілері

78. Индустрияғ а дейінгі, тоталитарлық, европалық -контитентальдық, жә не англо-американдық саяси мә дениеттердің негізгі белгілері

Саяси жү йе саяси мә дениеті бойынша жә не оның билікті ұ йымдастыру формаларында кө рінуіне қ арай – ағ ылшын-американдық, континенталды-европалық, индустриғ а дейінгі жә не жартылай индустриалды, тоталитарлық болып бө лінеді.

Саяси жү йенің англо–американдық типінде анық таушы фактор ретінде қ атаң есепке, келісімге, негізделген кө пқ ұ ндылық ты саяси мә дениет жатады. Бұ л жү йеде жоғ ары тұ рақ тылық пен биліктің, саяси жү йенің институттарының, олардың атқ аратын қ ызметтерінің жіктелуімен анық талады.

Тоталитарлық жү йеде сырттай қ арағ анда саяси мә дениет жоғ арғ ы орынғ а қ ойылады. Оның қ ұ ндылық тары қ оғ амның барлық мү шелерімен қ ұ пталады, бірақ ол ерікті тү рде емес, саяси жү йенің кү штеу аппараттары арқ ылы, ә кімшілік - ә міршілдік ә дістермен кү штеп мойындаттырылады.

Саяси жү йенің континентальды–европалық типі мә дениетінің англо-американдық тү рлерімен ескі мә дениеттердің араласуымен, саяси мә дениеттің эклектикалық тү рімен анық талады.

Жарым-жартылай индустрияланган саяси жү йеге аралас мә дениет тә н. Жетілмеген индустриалдық саяси жү йеге авторитаризм (жеке адамның билігіне негізделу) тә н, кө біне билікте бір партияның ү стемдігі орнатылады, қ оғ амда кү шпен мә жбү р ету орын алады, кө пшіліктің саясатқ а қ атысуы ө те тө мен дең гейде болады.

79. Қ азақ станның саяси мә дениеті: жай-кү йі жә не дамытудың перспективалары

Бұ рын Қ азақ станның саяси мә дениетінің ү лгісі тоталитарлық болғ ан, онда халық тың басым бө лігі бағ ынушы рө лінде, яғ ни билік пен билік институттарының артынан кө зсіз еретін. Қ азақ стан демократиялық ө згеру процесіне енгеннен кейін, яғ ни ө тпелі кезең де, мақ саты ретінде нарық тық экономика, қ оғ амдық ө мірдің барлық жағ ын демократияландыру жарияланғ анда, саяси мә дениеттің тоталитарлық ү лгіден демократиялық қ а трансформациялануы заң ды болатын. Дегенмен, ү міт ақ талмады, оғ ан бү гінгі саяси шынды куә. Қ азақ стандық саясаттанушылардың айтуынша, шынайы демократия еліміздің ө тпелі кезең інің алыстағ ы мақ саты болып табылады.

Егемендік алып қ ұ рылымдық трансформация жү ргізе отырып, қ азақ стандық қ оғ ам ә лі де кең естік шақ тың қ алдық тарынан толығ ымен арылғ ан жоқ.

Қ азақ стандық қ оғ амның саяси мә дениетінде ө ткен ғ асырдың 90-жылдарының соң ынан патриархалдандыру тенденциясының артуы байқ алады, бұ л тек Қ азақ станғ а ғ ана тә н емес. «Халық саясаттан шаршады» деген тезис қ арапайым адамдардың жеке ө мірлерімен кетуі туралы сұ рақ қ а жауап тә різді. Саясаттан шаршау адамдардың материалдық жағ дайларының жақ саруын кү ту мен ү міттерінің ақ талмауының салдары болып табылады.

Жалпы алғ анда қ азақ стандық қ оғ амның саяси мә дениетіне мынадай ерекшеліктер тә н:

а) ұ жымдық немесе рулық моральдің нормаларына бағ арлану;

ә ) саяси жә не басқ а да мә селелердегі идеологияландыру (кө бінесе бұ л ө ткеннің қ алдығ ы);

б) саяси лояльдік жә не билікке бағ ынышты қ атынас;

в) қ ұ қ ық тық нигилизм жә не қ ұ қ ық тық сананың жоғ ары емес дең гейі;

г) саяси конформизмге бейімділік (нақ ты саяси тә ртіпке бейімділік);

ғ ) саяси білім мен тә жірибенің жетіспеуі.

Осылайша, Қ азақ станның саяси мә дениеті тоталитарлық саяси мә дениет пен авторитарлық тың арасындағ ы аралық типті білдіреді. Біздің қ оғ амның саяси мә дениетін демократияландыру бә рінен бұ рын тұ лғ аның азаматтық мә ртебесін шынайы ө згерту, билік механизмдерін жасау жолымен ғ ана мү мкін болады.

⇐ Предыдущая 48 49 50 51 525354 55 56 57 Следующая ⇒