7. Ертедегі Римдегі саяси ойлар. Цицеронның көзқарастары.

Ү ш кезең ге бө лінеді:

1) Патшалық (754-510), республикалық (509-28).

2) Императорлық (27-476).

Біртұ тас Рим империясы б. з. д. 395 жылы тү пкілікті тү рде Батыс (Рим) жә не Шығ ыс (Константинополь) болып екі империяғ а бө лініп кетті. Олар Шығ ыс Рим жә не Византия болып 1453 жылғ а дейін ө мір сү реді. Римнің тарихы ұ зақ дамыды. Кө бінде қ ұ лдардың кү ресімен байланысты болды. Қ ұ лдар ө з алдына саяси концепциялар ұ сынбаса да қ оғ амдық ой-пікірдің дамуына ық пал етті. Ежелгі Грек концепцияларының ық палы болды. Ә сіресе б. з. д. Y - ғ асырдағ ы Солонның заң дары ық палды болды. Ежелгі Грек авторларына Сократтың, Платонның, Аристотльдің кө зқ арастары жатымды ық пал жасады.

Марк Туллий Цицерон (106-43) – мемлекет, қ ұ қ ық туралы ілім жасағ ан. Шешен, мемлекет қ айраткері, ойшыл болғ ан. Мемлекетті халық тың игілігі деп тү сіндіреді. Мемлекет халық тың бірлесіп ө мір сү ру қ ажеттілігінен келіп шық қ ан дейді. Араласпа билікті дұ рыс деп тү сіндіреді. Патшалық билік пен сенаттық республиканы дұ рыс дейді. Соң ғ ысы жетілген тү рі. Мемлекет ісін басқ аратын адамдар кемең гер, ақ ылды, шешен, ә діл болуы керек. Ал қ ұ қ ық туралы ілімінің негіздерінде ә ділдік болу қ ажеттігі байқ алады. Ақ иқ ат заң болуы шарт. Қ абылданғ ан заң дар елдің тұ рмыс-дә стү ріне сай болуы керек. Азаттық жә не ә ділдік жолындағ ы қ ажырлы кү рескер республикалық идеядағ ы Цицеронның кө з-қ арастары француз революционері Мирабоғ а, Робеспьерге, Аквинскийге, Монтаскьеге ә сер етті. Қ азіргі зерттеушілер де немқ ұ райды қ арамайды.

Рим стоицизмінің негізін қ алаушылар: Луций Анней Сенека (3-65), Эпиктет (50-138), Марк Аврелий Антонин (121-180). Олардың ілімдері Рим ұ лы державалық елге айнала бастағ анда қ алыптасты. Сенека барлық адамдардың қ оғ амдық жағ дайына қ арамастан рухани бостандық идеясын жақ тады. «Адамдар бір-біріне туысқ ан» дейді. Адамдар тағ дырғ а, табиғ ат заң дарына бағ ынуы керек. Шық қ ан тегі қ ұ л Эпиктет жә не Марк Аврелий Антонин де сондай идеяларды жақ тады. Эпиктет: адамгершілік жағ ынан жетілуге шақ ырды. Байлық ты, қ ұ лдық ты сынады. «Ө зің е не қ аламасаң, ө згеге де соны қ алама» деді. Антонин: барлығ ына ортақ заң бар, билікті тең дік тұ рғ ыда жү ргізетін мемлекет идеясын қ олдады. Рухани бастама, ақ ылдылық жә не заң басты болу керек.

Ежелгі христиандық тың саяси-қ ұ қ ық тық идеялары б. з. д. I –ғ асырдан бастау алады. Негізгі шығ армалары Иоанн Богословтың жазбалары, Иисус Христың «Бостандық заң ы». Негізі шындық, ә ділдік тікелей қ ұ дайдан келеді деген идеямен сабақ тасып жатады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 8 9 10 Следующая ⇒