11.«Қыз Жібек» жыры мен «Қозы Көрпеш-Баян сұлу» жырының ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстыра отырып талдаңыз.

11. «Қ ыз Жібек» жыры мен «Қ озы Кө рпеш-Баян сұ лу» жырының ұ қ састық тары мен айырмашылық тарын салыстыра отырып талдаң ыз.

“Қ ыз Жібек” пен “Қ озы Кө рпеш - Баян сұ лу” жырлары - қ азақ тың ең кө не мұ раларының бірі, лиро-эпостық дастандар. Дастандар қ ос ғ ашық тың махаббаты мен қ айғ ылы ғ ұ мырын жырлайды.

Бірінші ұ қ састық - Махаббат оқ иғ асында ә рқ ашанда екі ғ ашық тың арасына тү сетін жағ ымсыз кейіпкер. ”Қ ыз Жібекте“ ол - Бекежан болса, “Қ озы Кө рпеш - Баян сұ луда“ ол - Қ одар. Бірақ осылардан басқ а ғ ашық тардың тағ ы бір жауы бар. Біреуінде Баянның ә кесі, ал екінші дастанда Қ орен хан. Екінші ұ қ састық - басты кейіпкерлердің сұ лулығ ы, ақ ылына кө ркі сай қ азақ қ ыздарының болуы. Соң ғ ы жә не басты ұ қ састық - екі жырда да трагедиялық махаббат туралы айтылатындығ ында, яғ ни ақ ыр - аяғ ында басты кейіпкерлердің бірге болмауында, басты кейіпкерлердің ө лімінде.

Ал айырмашылық тарына келетін болсақ, Тө леген мен Қ озының образында айырмашылық. Қ озы кіршіксіз таза махаббат иесі, батыр, адамгершілігі мол жігіт ретінде суреттелсе, автор Тө легенді ө зінің барлық ерекше сипаттары арқ ылы: кө рік –келбеті, ақ ыл-парасаты, мінез –қ ұ лқ ы, ақ жү рек – ақ ылдығ ын айтып, шабыттана сипаттайды. Келесі айырмашылық ө Баян Қ озының ө лімінен кейін ө зіне қ ол жұ мсаса, Жібек ә мең герлік жолмен Тө легеннің інісіне тұ рмысқ а шығ ады.

Тө легеннің інісі Сансызбай Тө легеннен аумайды, сондық тан Жібек оны " Тө легеннің ө зі" деп қ абылдайды. Жібек марқ ұ м болғ ан жарының ө сиеті мен ата салтын орындау ү шін ғ ана тимейді Сансызбайғ а. Ол ө зі ғ ашық болады, сө йтіп, оның Тө легенге деген сезімі Сансызбайғ а ауысады Қ озы Кө рпеш Баян сұ лу мен Қ ыз Жібек дастандарының трагедиялық болуы жә не кейбір жерлерінің ұ қ сас болуы, қ азақ даласында мұ ндай оқ иғ алардың кө п болғ андығ ын дә лелдейді.

12. Қ азіргі ақ ындар айтысының ө ткен ғ асырлардағ ы ақ ындар айтысымен ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ын салыстыра отырып, дә лелдер келтіре талдаң ыз.

Бір кісілер «қ азіргі ақ ындар айтысы» мен «ө ткен ғ асырлардағ ы ақ ындар айтысының » арасы жермен кө ктей дейді. Ал бұ ғ ан басқ а кісілер кереғ ар пікір айтып, ештең енің ө згермегендігін айтып жар салады. Жү з адам тұ рғ ан жерде, жү з тү рлі пікір бар демекші, осы тұ ста ө з ойымды айтайын.

Алдымен айырмашылық тарына тоқ талайын. Бұ рынғ ы ғ асырларда айтыс тү рлері ө те кө п болатын. Оларды: бә дік айтыс, қ ыз бен жігіт айтысы, ө лі мен тірі айтысы жә не тағ ы да басқ а деп бө ліп жеке тақ ырыптарда айтатын болғ ан. Ал қ азіргі кезде айтыстың біраз тү рі жойылып қ ыз бен жігіт айтысы ғ ана қ алып отыр. Содан соң бұ рында айтыста тақ ырып деген дү ниені екі айтыскердің ө здері тауып алып айтысып отыра беретін. Жә не оны халық дұ рыс қ абылдап, қ ошеметке бө лейтін. Ал қ азіргі айтыста ақ ындарғ а тақ ырып беріледі. Айтыскер ақ ындар сол тақ ырыптан шығ а алмай, ойларын дұ рыс жеткізе алмай отырады. Содан кейін бұ рың ғ ы айтыста кім жең етінін халық қ ошеметпен шешетін. Қ азіргі таң да айтыскер ақ ындардың ө нерін қ азылар алқ асы шешеді. Былайша қ арап отырсақ уақ ыт еншісінде біраз дү ние қ алып қ ойғ ан секілді. Бірақ соғ ан қ арамастан ө згермеген дү ниелерде жетерлік. Осы тұ ста ұ қ састық тарына тоқ талайын. Бұ рынғ ыдай екеулік айтыспен қ атар тө ртеулік айтыс та сақ талып қ алды. Жә не екі айтыста да ұ лттық киім кию міндеттелген. Бұ рынғ ыдай айтыскер ақ ындар ө здері қ алағ ан ұ йқ аспен ө лең шығ ара алады. Менің ойымша қ азіргі айтыскер ақ ындардың аузын байлап, қ ұ қ ығ ын шектеудің қ ерегі жоқ. Қ азіргі айтысты кө бінесе ата-анамыз бен ата-ә желеріміз, яғ ни жалпы ү лкен кісілер кө ріп, тамашалайды. Сол кісілер ү шін бұ рынғ ы халық бағ алайтын, ешқ андай шектеу болмайтын айтысты қ айтару керек секілді.

Қ орыта келе, қ азіргі ақ ындар айтысының ө ткен ғ асырлардағ ы ақ ындар айтысымен ұ қ састығ ы аз, айырмашылығ ы кө п. Ұ лттық ө нерімізді алдағ ы уақ ытта ұ лық тап жү рейік. Қ азақ халқ ы ең жақ сығ а лайық ты.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 567 8 9 10 Следующая ⇒