3. Қазақстан Республикасындағы 14 облысты карта бойынша көрсет.

3. Қ азақ стан Республикасындағ ы 14 облысты карта бойынша кө рсет.

18-билет.

1. Кө шпелілер ө ркениетінің ә лем мә дениетіне қ осқ ан ү лесі.

2. Бө кей хандығ ының қ ұ рылуы (экономикалық, саяси жә не ә леуметтік жағ дайы)

3. Ұ лы Отан соғ ысы жылдары Қ азақ станғ а кө шіріліп ә келінген кә сіпорындар орналасқ анқ алаларды карта бойынша кө рсетің із.

Жауаптары:

1. Кө шпелілер ө ркениетінің ә лем мә дениетіне қ осқ ан ү лесі.

Кө шпелілік — кө шпелі халық тардың тарихи қ алыптасқ ан ә леуметтік-экономикалық даму жү йесі, шаруашылық -мә дени типі. Біздің заманымыздан бұ рынғ ы екі мың ыншы жылдық та еуразиялық жә не афроазиялық аридтік аймақ та қ алыптасты. Кө шпелілік тайпалық одақ тар қ ұ рылғ ан кезден-ақ ө нім ө ндіру шаруашылығ ы ретінде орнығ ып, эволюциялық жолмен дами бастады. Кө шпелілер мал жаюдың тә сілдерін жетілдіре отырып, игерілмей жатқ ан жерлерді пайдағ а асыруғ а қ олайлы жағ дай туғ ызды. Ә рдайым кө шіп-қ онуғ а дайын отырғ ан дала кө шпелілері ү шін мал кү зету, аң, балық аулау, егін егу тұ рмыстың дағ дылы машығ ына айналды. Кө шпелілік отырық шылар мә дениетімен тікелей ө зара байланысты болды, ө йткені олар Шығ ыс пен Батыс елдері арасында делдалдық рө л атқ арды. Еуропалық қ оғ амда зат иелену мен азаматтық қ атынастар шешуші қ ызмет атқ арса, кө шпелілерде туысқ андық, рулық байланыстар аса қ ұ нды болып есептелінді. “Ата қ оныс” ұ ғ ымы кө шпелілер ү шін қ асиетті болды. Қ оршағ ан орта киелі таулардан, ө зендер мен кө лдерден, аруақ тар жатқ ан молалардан, т. б. тұ рды. Кө шпелілер уақ ыт пен кең істікті игере отырып, климат ерекшеліктерін ұ тымды қ олданады. Мысалы, Қ азақ станда ерте заманнан бері Арқ аның теріскейіндегі орманды-далалы алқ апты, оң тү стік-шығ ыстағ ы таулы ө ң ірді — жайлау, ал оң тү стік жә не орталық аймақ ты қ ыстау ретінде пайдаланды. “Қ ұ рғ ақ даланы, — дейді ағ ылшын тарихшысы, социолог Арнольд Джозеф Тойнби — тек бақ ташы ғ ана мең гере алады, бірақ сол далада тіршілік етіп, табыстарғ а жету ү шін ол ө зінің шеберлігін тынбай жетілдіре беруге міндетті, ол ерекше адамгершілік жә не парасаттылық қ асиеттерді қ алыптастырады”. Кө шпелі ө мір, тө рт тү лік мал, жер-ана барлығ ы жинала келе кө шпелілердің материалдық игілігін, дү ниетанымын қ алыптастырып, тө л мә дениетін жасады. Кө шпелі ө мір тіршілігіне сай қ ара кү шке мығ ым, қ иыншылық қ а тө зімді, қ ұ былмалы табиғ ат жағ дайына тез икемделгіш, ат ү стіндегі алыс сапарларды қ айыспай кө теретін дала перзенттері, жан-жақ ты жетілген адамдар қ алыптасты. Дала кө шпелілерінің ақ ынжанды болуы, ой-қ иялының жү йрік болып келетіні кө шпелі тіршіліктің арқ асы еді. 19 — 20-ғ асырларда, ә сіресе еуропалық зерттеушілер арасында кө шпелі халық тардың рухани ө мірі мен дү ниетанымы жү йесіз деп танылып, олардың адамзат ө ркениетінің дамуына қ осқ ан рө лі тө мендетіліп, оғ ан қ атысты жабайылық, тағ ылық секілді орынсыз пайымдаулар айтылды. Алайда, ғ ылыми негізделген дә йектер кө шпеліліктің отырық шы ө ркениет елдерінің шаруашылығ ынан, қ оғ амдық билік жү йесінен, мә дени бітімінен ешбір кем емес екендігін дә лелдеп отыр

⇐ Предыдущая 11 12 13 14 151617 18 19 20 Следующая ⇒