2.Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақстандықтардың тылдағы ерлігі.

1. Майдандардағ ы жең іске тыл ең беккерлерінің қ осқ ан ү лесі зор. 1939 жылғ ы санақ пен салыстырғ анда 1942 жылы Қ азақ станда ауыл шаруашылығ ы ең бекшілерінің саны 600000 адамғ а азайғ ан. Ауыл шаруашылығ ында ең бектенген ерлердің майданғ а тартылуымен олардың орнын қ ариялар, ә йелдер мен балалар басты. 1944 жылы қ олхоздағ ы ең бекке жарамды ерлердің сандық ү лесі – 20%, ә йелдер – 58%, жасө спірімдер – 22% болды. Яғ ни, майданды азық -тү лікпен, шикізатпен іс жү зінде ә йелдер, балалар мен қ арт адамдар қ амтамасыз етті. Соғ ыс жылдарында колхоздар мен совхоздар майданғ а тек азық -тү лік емес, сонымен бірге тірі мал, тіпті, ауыл шаруашылық техникасын жіберіп отырды. 1942-1943 жылдар аралығ ында республика ауыл шаруашылығ ынан 4111 трактор, 1184 жү к машиналары, 30318 жылқ ы майданғ а жіберілді. Сондық тан да соғ ыс жылдары егін салу жұ мысының 50%-ін ірі қ ара атқ арды. Тылдағ ы ең бекшілер жоғ арыдан берілген жоспарды орындау барысында кү ні-тү ні ең бек етті. Соғ ыстың бірінші жылы мемлекетке 100 млн. пұ т астық тапсырылды. Бұ л кө рсеткіш 1940 жылмен салыстырғ анда 24 млн. пұ тқ а артық. Колхозшылар мен совхозшылар ө з еркімен ең бек кү нін таң ғ ы бестен, кешкі 22. 00-ке дейін ұ зартқ ан. Ә рбір шаруа 2-3 адамның жұ мысын атқ арды. Ә йелдер балаларын балабақ шағ а тапсырып, кү ні-тү ні жұ мыс істеп, колхоз жұ мысын белсене атқ арды. Мысалы, Алматы облысының 9 ауданының 277 колхозында соғ ысқ а дейін 64369 адам ең бек етсе, соғ ыс жылдары олардың саны ә йелдер, қ ариялар жә не балалар есебінен 68598 адамғ а дейін ө скен. Оң тү стік Қ азақ стан облысы, Шымкент ауданының Куйбышев атындағ ы колхозында 74 жастағ ы қ арт ана – Анар Садық ова – жұ мыс істесе, Семей облысы, Абай ауданының “Шолақ еспе” артелінде 70 жасар қ ария – Кенебаев ең бектеніп, жоспарды асыра орындады. 1941 жылы Ақ тө бе облысы, Ойыл ауданының “Қ ұ рман” колхозының егіншісі Шығ анақ Берсиев 1 гектардан 155, 8 ц. тары алып, ә лемдік рекорд жасаса, ал 1945 жылы – 1 га-дан 202 ц. тары алып, ө зінің алғ ашқ ы кө рсеткішін бірнеше рет ө сірді. Шиелі ауданы, “Авангард” колхозының даң қ ын шығ арғ ан кү ріш егуші Ким Ман Сам 1 га-дан 154, 9 ц. кү ріш ө ндірді. Кү ріш ө сіруші Ыбырай Жақ аев 1943 жылы 1 га-дан 172 ц. кү ріш ө німін алып ә лемдік рекорд жасады. Астық ө німі ү шін алғ ан 106000 сомды Ы. Жақ аев қ орғ аныс майданына жіберді. Республикада Ш. Берсиев, Ким Ман Сам, Ы. Жақ аевтың жолын қ уушылар аз болмады. “Ойыл” ауданы, “Кемерші” совхозының Зауре Баймулдина звеносы, Шелек ауданы “Тө ң керіс” колхозынан Малжегерова звенолары 1 га-дан 95-100 ц. тары мен кү ріш алды. Соғ ыс жылдарындағ ы ә йелдер ерлігі ерекше. Мың дағ ан арулар тіпті тракторғ а, машина рулдеріне отырды. Мысалы, Ақ тө бе облысы, Мартук ауданының Дзержинский атындағ ы қ олхозында Агафья Швалькова соғ ысқ а кеткен кү йеуінің комбайынын жү ргізіп, 2 кү нде 87 гектардан астық жинады. Бұ л жылдары республиканың барлық колхоздары мен совхоздары жоспарларын орындаумен шектелмей, асыра орындауғ а бар кү штерін салды. Мысалы, Қ арағ анды облысының Осакаровка ауданы 1943 жылы 1944 жылмен салыстырғ анда мемлекетке 2 млн. пұ т астық артық тапсырды. Соғ ыс жылдары бір адам майданғ а кеткен бірнеше адам орнына жұ мыс істеу қ озғ алысына, жұ мыс ө німділігін арттыру барысында мемлекет тарапынан ұ йымдастырылғ ан ә ртү рлі жарыстарғ а қ азақ стандық малшылар да кө птеп тартылды. Мысалы, 1942 жылы бү кілодақ тық малшылар жарысынан қ азақ стандық тар бірінші орын алды. Сандық кө рсеткіш бойынша 1942 жылдың соң ында мал басы 1, 5 млн. немесе 1942 жылдың басындағ ы кө рсеткіштен 17%-артты. Мал басын ө сіруден Қ ызылорда, Қ арағ анды, Павлодар облыстары алда болды.

⇐ Предыдущая 24 25 26 27 282930 31 32 33 Следующая ⇒