2.1921-1922ж. және 1930-1932 жылдардағы Қазақстандағы аштықтың зардаптарын салыстырыңыз.

1921-1922 жылдардағ ы аштық тың зардаптары: Қ азақ стандағ ы жеті губернияның бесеуі аштық қ а ұ шырады. 1921ж. жазда БОАК-тың Декретімен Орал, Орынбор, Ақ тө бе, Бө кей, Қ останай губерниялары аштық жайлағ ан аудандарғ а жатқ ызылды. Аштық қ а індет қ осылды. Кейбір жерлерде жұ ттан малдың 80% қ ырылуына ә келді. Аштық тың солтү стік-батыс аудандарғ а таралуына табиғ и апат қ ана емес, орталық тан жасақ талғ ан азық -тү лік отрядтарының ауыл шаруашылық ө німдерін кү шпен тартып алулары себеп болды. Ақ мола, Семей губернияларынан 4 млн пұ ттан астам астық жә не 24, 5 мың пұ т май жинап алынды. Жинап алынғ ан ет, астық, май ө німдері алдымен – Мә скеу, Петроград, Самара, Қ азан, Саратовқ а жіберілді. Соның салдарынан аштық тан аман аудандардың халқ ы ашығ а бастады. 1922 жылдың маусымына қ арай Батыс Қ азақ станда аштық қ а ұ шырағ андар мен аурулардың жалпы саны 82%-ына дейін жетті. Республика халқ ының 1/3 бө лігін аштық жайлады, ашық қ андар 1921 жылдың қ арашасында 1 млн. 508 мың болса, 1922 жылдың наурыз айында 2 млн. 303200 адам болды. Аштық тан тұ тас ауылдар қ ырылып, халық тың саны азайды, 700 мың нан астам адам Қ азақ станнан тысқ ары аймақ тарғ а кө шіп кетті. Осы кезең де 1 млн-ғ а жуық адам аштық тан, суық тан, аурудан қ аза тапты.

1930-1932 жылдардағ ы аштық тың зардаптары:

1) Республикамызда 1929 ж. -40, 5 млн. мал болса, 1933 ж. -4, 5 млн. мал қ алды.

2) 1 млн-ғ а жуық адам - басқ а жақ қ а кө шіп, босып кетті, 600 мың ы оралғ ан жоқ, бұ л жағ дайды тарихта «қ ызылтабан шұ бырынды» деп бағ алайды.

3) Демограф М. Тә тімовтің дерегі бойынша халық саны 1931 жылы 5 450 мың қ азақ болғ ан, оның 2, 3 млн. қ ырылды десе, тарихшы Т. Омарбековтің айтуынша 1931 жылы 4 836 мың қ азақ болса, оның 2, 230 мың ы аштық қ ұ рбаны болды деген деректер береді. Жалпы, соң ғ ы кезде демографтардың табиғ и ө сімді ескере отырып есептеуі бойынша 1930 жылы қ азақ тардың саны 3845, 4 мың адам. Аштық қ ұ рбаны болғ ан адамдардың саны- 1 млн 798, 4 мың адам. Сол кездегі қ азақ халқ ының 46, 8% -ын қ ұ райды. Ал халық шаруашылығ ы есептеу басқ армасының (ХШЕБ) келтіруі бойынша 1930 жылы Қ азақ стан тұ рғ ындарының саны 5873 мың болғ ан, 1934 жылы 2681, 9 мың адамды қ ұ рады. Қ азақ тар ө здерінің тарихи отанында ұ зақ жылдар азшылық жағ дайына тү сті, сандық мө лшері жағ ынан 1926 жылғ ы дең гейін тек 1966 жылы ғ ана, 40 жылдан соң қ алпына келтіре алды. Бұ л жағ дай қ азақ халқ ы ү шін «ұ лы жұ т» деп аталады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒