1.Түрік дәуірі .«Түрік» атауы туралы пікірлер.

3. ХVІІІ ғ асырдағ ы патша ү кіметінің отарлау саясатына қ арсы ұ лт-азаттық кө терілістер орын алғ ан аумақ тарды белгілең із жә не олардың маң ызын анық таң ыз.

Сырым Датұ лы бастағ ан кө терілістің қ амтығ ан ө ң ірі: Еділ мен Арал тең ізі- Кіші жү з. Бө кей Ордасының территориясы: Еділ мен Жайық тың аралығ ы. Бө кей Ордасының патша ү кіметінің қ аржысна хан сарайын салғ ан жер: Жасқ ұ ста.

3-билет

1. Тү рік дә уірі. «Тү рік» атауы туралы пікірлер.

2. 1921-1922ж. жә не 1930-1932 жылдардағ ы Қ азақ стандағ ы аштық тың зардаптарын салыстырың ыз.

3. ХІХ ғ асырдағ ы патша ү кіметінің отарлау саясатына қ арсы ұ лт-азаттық кө терілістер орын алғ ан аумақ тарды белгілең із жә не олардың маң ызын анық таң ыз.

Жауабы:

1. Тү рік дә уірі. «Тү рік» атауы туралы пікірлер.

«Тү рік дә уірі» VІ-ХІІІғ ғ. аралығ ын қ амтиды. Бұ л кезең немесе қ азақ мемлекеттілігінің тү ркілік кезең і деп аталады. Ө йткені, бұ л кезең де этникалық қ ұ рамы тү ркі тілдес тайпалардан тұ ратын, тү ркі тілінде сө йлейтін, наным-сенімі ортақ мемлекеттер (Тү рік, Батыс Тү рік, Тү ркеш, Қ арлұ қ, Оғ ыз, Қ арахан, Қ имақ, Қ ыпшақ ) бү гінгі қ азақ жері мен тү ркі тілдес тайпалардың жерінде қ ұ рылып, ө мір сү рді.

Кө не тү ркі тайпалары – Орталық Азиядағ ы, одан тыс жатқ ан кейінгі тү ркі тілдес халық тардың ататегі. Бұ л тайпалар бү кіл тү рік халық тарының тілінің, ә дет-ғ ұ рып, салт-саналарының, дү ниетанымының қ алыптасуына ә сер етті. Тү рік дә уірі қ азақ этногенезі мен мемлекеттілігінің, материалдық жә не рухани мә дениетінің қ алыптасып дамуында ерекше басым орын алады.

«Тү рік» этнонимі алғ аш рет қ ытай жылнамаларында 542 жылдары аталады. Қ ытай жылнамалары тү ркілерді ғ ұ ндардың ұ рпағ ы деп атағ ан.

Тү ркі жазуының қ ұ пиясын ашқ ан даниялық ғ алым Вильгельм Томсон қ ытайша «ту-кю» деп аталғ ан халық «тү ріктер» екендігін дә лелдеді.

Ғ ылымда «тү рік» атауы туралы пікірлер кө п. Академик А. Канонов – «ту-кюе» (тү ркіт) сө зін - дулығ а (дулығ а сияқ ты таудың етегін мекендеген, ол тау – Алтай тауы) деп аударылады дейді. Француз ғ алымдары Клапрот, Ремюза бойынша – «ту-кюе» (тақ ия) – бас киім деп аталады. Қ ытайтанушы Бичурин, Шмидт – «ту-кюе» сө зін монғ олдың –дудига сө зімен байланыстырып - дулығ а деп аударғ ан, бірақ олар, қ ытай деректеріндегі «ту-кюе» тү ркілер емес монғ олдар деп есептеді.

Н. Аристов – «ту-кюе» (терк-тү ріктің ө з сө зі, атау содан шық қ ан)-дулығ а деген мағ ына береді, керісінше, қ ытайша аты ту-кюе деген тұ жырымғ а келеді. Бастапқ ы кезде тү рік деген сө з тү ркітілдес кө шпелілердің ішіндегі басқ арушы ақ сү йек ру ө кілдеріне ғ ана қ атысты болды. Кейін тү рік деген атау саяси мә нге ие болып, олардың қ ол астында болғ ан ө зге де тайпалар да атала бастады.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒