1. Қаңлы мемлекеті (әкімшілік шекарасы, қоғамдық құрылысы, сыртқы саясаты, мәдениеті.)

3. Есік қ орғ анынан табылғ ан сақ ханзадасының баскиімі мен Қ арғ алы шатқ алынан табылғ ан тә тіде бейнеленген ортақ белгілерді жә не айырмашылық тарды анық таң ыз.

Екеуіне де ортақ белгілер:

Екеуі де Жетісу жерінен табылғ ан.

Сақ тар мен ү йсіндердің тү сінігінше, ө лген адам қ айта тіріледі деп сенген. Сондық тан да адамды жерлегенде оғ ан о дү ниеде керек болады-ау деп, тірі кезінде пайдаланғ ан заттарының бə рін қ оса кө мген.

Екеуінде де «Аң стилі» мә дениетіне жатады. Яғ ни сақ тар мен ү йсіндердің бас киімдерінде жануарлардың бейнелері салынғ ан. Атап айтқ анда екеуінде де қ анатты жолбарыстар, қ анатты тұ лпарлар, қ ұ стар бейнеленген. Онда қ анатты тұ лпарлар кү ннің белгісі ретінде салынғ ан.

Екеуінің де басты тақ ырыбы- ә лем бейнесі, ә лем туралы тү сінігі, діни наным-сенімдері мен ө мірге деген кө зқ арасы бейнеленген.

Екеуінде де ою-ө рнектер ү ш бө ліктен тұ рады.

Айырмашылық тары:

Есік обасынан табылғ ан алтын киімді адам б. з. б. V – ІV ғ асырларда, ал Қ арғ алы шатқ алынан табылғ ан ү йсін адамы б. з. б. ІІ – І ғ асырларда ө мір сү ргені анық талды. Киім ү лгісі, жерлеу рә сімі, Алтын адамның Жетісу жерін мекендеген сақ тардың кө рнекті елбасының ұ лы немесе жас кө сем, ә скербасы екенін айқ ын кө рсетеді.

5-билет

1. Қ аң лы мемлекеті (ә кімшілік шекарасы, қ оғ амдық қ ұ рылысы, сыртқ ы саясаты, мә дениеті. )

2. 1916 жылғ ы кө терілісті 1929-1931 жылдардағ ы кө теріліспен салыстырып, ұ қ састық тарын анық таң ыз.

3. Ұ лы Жібек жолының Қ азақ стан жері арқ ылы ө ткен тармақ тары жә не ортағ асырлық қ алаларды картадан белгілең із.

Жауабы:

1. Қ аң лы мемлекеті (ә кімшілік шекарасы, қ оғ амдық қ ұ рылысы, сыртқ ы саясаты, мә дениеті. )

Біздің заманымыздан бұ рынғ ы III ғ асырдан бастап Қ азақ стан жерін мекендеген ірі тайпалардың бірі - қ аң лылар. Олар Қ ытай жазба деректерінде кангюйлар деп аталса, иран діни жинағ ы «Авеста» жә не ү нді діни кітабы «Махабхара-тада» кангха болып кездеседі. Сол кездегі ірі елдердің жаз-ба деректерінде корсетілуі қ аң лы тайпаларының жайғ ана ру-тайпалық дең гейде емір сү рмегендігін, олардың мемле-кеттік дә режеге кө терілгенін байқ атады. Ғ ылыми пікірлер жә не Қ ытай жазба деректері қ аң лыларды сақ тайпалары-ның жалғ асы, олардың ұ рпақ тары деп кө рсетеді.

Қ ытай жазба деректері негізінде қ аң лы тайпаларының тарихын алғ ашқ ы зерттеушілер Қ ытай тілін жетік білген ғ алымдар Н. Я. Бичурин мен Н. В. Кюнер. Бұ лардан кейін жазба деректерді саралай отырып академик В. В. Бартольд қ аң лы тайпаларын Сырдарияның орталық ағ ысында ө мір сү рді деген қ орытынды жасайды. Қ ытай деректеріндегі Чжан Цяннің хабары бойынша қ аң лы тайпалары халқ ының жалпы саны - 600 мың, жау-ынгер жасақ тарының саны - 120 мың адам. Орталығ ы Сыр-дария ө зенінің бойында орналасқ ан Битә н қ аласы. Қ ытай деректеріне қ арағ анда, қ аң лы тайпаларының иелігінде Сусе, Фуму, Юени, Ги, Югень деп аталатын бес аймақ болғ ан. Бұ л жерлерді кә зіргі кезең дегі аудандармен салыстырып қ арайтын болсақ: Югень-Хорезм; Ги- Сырдарияның сағ а-сы; Фуму-Жаң ақ орғ анның солтү стік батысынан Қ азалығ а дейін; Сусе-Сырдарияның орта ағ ысы, Арыс ө зенінің аң ғ ары, Қ аратау беткейі; Юени-Ташкент аймағ ы.

Қ азақ стан жә не Орта Азия жерінде қ аң лы тайпалары-ның ескерткіштеріне жү ргізген зерттеу жү мыстарының қ орытындысы бойынша, олардың қ алдырғ ан материалда-ры шартты тү рде ү ш мә дениетке бө лінеді. 1. Қ ауыншы. 2. Жетіасар. 3. Отырар-Қ аратау мә дениеті.

Б. з. б. II ғ асырдың екінші жартысында қ аң лылар жерінің оң тү стік аймағ ы юечжиге, ал солтү стік бө лігі ғ ұ ндарғ а тә уелді болғ аны кө рсетіледі. Ал б. з. 1-ғ асырында мү ндағ ы жағ дай ө згеріске ұ шырайды. Бү л кезде Амудария мен Сырда-рия аралығ ындағ ы юечжилердің негізгі белігінің оң тү стікке, Бактрияғ а қ арай ығ ысуы, қ аң лы тайпаларының кү шеюіне мү мкү ндік береді. Қ аң лылар одағ ының қ ұ рамына жоғ арыда аталғ ан бес иелік кіреді. Қ аң лылар Арал-Каспий ө ң іріндегі сармат-алан тайпалар одағ ы мен Орал ө ң іріндегі сармат тайпаларын бағ ындырады. Қ аң лы билеушілері Қ ытай империясымен қ атынаста еркін, тә уелсіз бағ ыт ү стайды.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒