2.1867-1868жж. «Уақытша ереже» мен 1886-1891жж. «Ережелердің» арасындағы өзгерістер.

ЕСКЕРТУ!!! Бұ л нұ сқ аны сатып алғ аннан кейін, оны Ә леуметтік желіде тарату заң мен қ удаланады. Таратқ ан адам авторлық қ ұ қ ық ты бұ зғ аны ү шін, айыппұ л тө лейді. Нұ сқ а авторы: https: //vk. com/foreversamsky, +7 (778) 321-24-07 І Нұ сқ а

1-билет

1. Адамзат баласының Жер бетінде пайда болуы жө ніндегі кө зқ арастар.

2. 1867-1868жж. «Уақ ытша ереже» мен 1886-1891жж. «Ережелердің » арасындағ ы ө згерістер.

3. 1920-1924 жылдары Қ азақ АКСР- інің қ ұ рамына біріктірілген Қ азақ жерлерінің аумақ тарын картадан белгілең із. Қ андай ә кімшілік- аймақ тардың кіргенін анық таң ыз.

Жауабы.

1. Адамзат баласының Жер бетінде пайда болуы жө ніндегі кө зқ арастар.

Бү гінде адамзат баласының Жер бетінде пайда болуы жө нінде кө птеген кө зқ арастар бар. Кө зқ арастарды ү ш топқ а бө луге болады. Біріншісі –діни, идеалистік жолмен тү сіндіру. Бұ л ұ ғ ым бойынша, дү ниені, соның ішінде адамды, қ ұ дай жаратты деу. Екіншісі – ә сіресе кейінгі кезде кө п айтылып жү рген ә лемдік гумоноидтар жө ніндегі кө зқ арас. Ол бойынша, адам баласы Жер бетіне басқ а ғ аламшардан келген. Ү шінші пікір – адамзат баласы жер бетіндегі бү кіл тірі жә ндіктер сияқ ты, ұ зақ жә не біртіндеп дамудың нә тижесінде пайда болып, қ алыптасқ ан дегенге саяды.

Ч. Дарвиннің ілімі бойынша, бү кіл жанды дү ниенің, ө сімдіктердің пайда болуы, тарихи дамуы қ арапайымнан кү рделіге қ арай, дамудың тө менгі сатысынан жоғ арығ а қ арай жү ріп отырғ ан. Адамзат баласының пайда болып, қ алыптасуы жә не дамуы жө ніндегі пікірлердің ішіндегі осы эволюциялық теория бү гінде кө п талқ ыланатын кө зқ арас саналады. Дегенмен қ азіргі заманғ ы ғ ылымның дамуы, ғ алымдардың зерттеулері бұ л теорияғ а кү мә н туғ ызып отыр. Адамдар бұ л мә селелерге ө зіндік жеке кө зқ арас тұ рғ ысынан бағ а береді.

2. 1867-1868жж. «Уақ ытша ереже» мен 1886-1891жж. «Ережелердің » арасындағ ы ө згерістер.

1867-1868жж. реформалар «Уақ ытша» сипат алып, екі жылғ а тә жірибе ретінде енгізілді, бірақ заң ды тұ рғ ыдан бекітілмей, 80-90жылдарғ а дейін қ олданылды. 1886-1891жж. «Ережелер» 1867-68жж. «Уақ ытша ережелерді» аздағ ан ө згерістермен заң ды тұ рғ ыда бекітті. Сондық тан, ереженің атауындағ ы «уақ ытша» сө зі алынып тасталды.

1. Аумақ тық ө згерістер: ІІ Александар патша 1867ж. 11-шілде «Жетісу, Сырдария облыстарын басқ ару туралы, 1868ж. 21-қ азан «Торғ ай, Орал, Ақ мола, Семей облыстарын басқ ару туралы «Уақ ытша ережелер» жобасын бекітті. «Уақ ытша ережелер» бойынша Қ азақ стан жері ү ш генерал-губернаторлық қ а бағ ындырылды. Олар- Батыс-Сібір, Орынбор, Тү ркістан. Батыс-Сібір генерал-губернаторлығ ына - Ақ мола, Семей, Орынбор генерал-губернаторлығ ына - Орал, Торғ ай, Тү ркістан генерал-губернаторлығ ына – Жетісу, Сырдария облыстары кірді. 1870ж. Маң ғ ыстау приставтығ ы -Кавказ ә скери округына, ал 1872ж. Бө кей ордасыАстрахан губерниясына қ арады.

1886ж. 2-маусымда «Тү ркістан ө лкесін басқ ару туралы Ереже» бекітілді. Ол бойынша ү ш генерал-губернаторлық қ алды, бірақ Тү ркістан генерал-губернаторлығ ынан Жетісу облысы шығ арылып, Батыс-Сібір ген-губ-на берілді. Тү ркістанғ а Ферғ ана, Самарқ ан облыстары еніп, енді ү ш облыстан тұ рды. 1891ж. 25-наурызда «Ақ мола, Семей, Жетісу, Орал, Торғ ай облыстарын басқ ару туралы Ереже» бекітілді. Ол бойынша 1891ж. Орынбор мен Батыс-Сібір генерал губернаторлығ ы біріктіріліп, Дала генерал губернаторлығ ы деп аталды. 1891-1897жж. аралығ ында оның қ ұ рамында 5 облыс болды, ал 1897ж. Дала генерал губернаторлығ ынан Жетісу облысы шығ арылып, қ айтадан Тү ркістан генерал губернаторлығ ына берілді. Нә тижесінде, 1897ж. екі генерал губернаторлық тө рт облыстан тұ ратын болды. 1890жылғ ы «Закаспий облысын басқ ару туралы Уақ ытша ереже» бойынша Закаспий облысы 5 уезден тұ рды: Мерв, Теджент, Ашхабад, Маң ғ ыстау, Красноводск.

2. Басқ арудағ ы ө згерістер : 1867-1868жж. басқ ару жү йесі ө згеріссіз қ алды (генерал-губернаторлық ты генерал-губернатор, облысты - ә скери-губернатор, уездді- уезд бастығ ы, болысты-болыс, ауылды- ауыл старшыны басқ арды). 1886-1891жж. ережелер бойынша генерал-губернаторлық тарды басқ аратын генерал-губернаторлардың билігі кү шейтіліп, дара билеушіге айналды. Яғ ни, шексіз билік берілді. Облыс орталық тарында- полицейлік басқ армалар, уездік қ алаларда –полицейлік приставтық тар сияқ ты тә ртіп бақ ылау мекемелері қ ұ рылды. Отаршылдық билеудің кү шейгені сонша, сайланғ ан болыс пен ауыл старшынын бекіту не бекітпеу ә скери губернатордың қ олында болды. Егер ол сайлау нә тижесін бекітпей қ айта сайлау жү ргіземін деп шешсе, оғ ан қ арсы келе алмайтын еді. Отырық шы тұ рғ ындар мен қ оныс аударушылар қ ұ қ ығ ы жағ ынан Ресейдегі селоның жә не қ аланың тұ рғ ындарымен тең естірілді. Бұ л, ә рине қ азақ жеріне сырттан кө шіп келгендердің мә ртебесін арттырды. Қ азақ ақ сү йектері барлық артық шылық тарынан айырылды.

3. Сот жү йесіндегі ө згерістер: Халық дә стү рі мен ислам қ ағ идаларына сү йенген халық соты қ атаң тү рде билік орындарының бақ ылауында болды. Оның ішінде, христиан дініне қ арсы ә рекет, жаң а басқ ару жү йесіне наразылық таныту, алым-салық тө леуден жә не мемлекет ү шін ә ртү рлі міндеткерліктер атқ арудан бас тарту қ ылмыстары билер сотының қ арауынан алынып, жергілікті отаршылдық биліктің қ ұ зіретіне берілді. 1867-1868жж. ережелер бойынша болыстық соттың ү ш буыны болғ ан еді: билердің тө тенше съезі, билердің болыстық соты, бидің жеке соты. Билердің тө тенше съезі тек ә скери губернатордың рұ қ сатымен шақ ырылды, ал сот процесі уезд бастығ ы немесе облыстық басқ арма қ ұ қ ығ ына ие болғ ан шенеунік қ атысқ ан жағ дайда ғ ана заң ды болатын. Билер 3 жылғ а сайланды, олардың қ ызметі уездік начальник тарапынан қ атаң бақ ыланып отырылды.

4. Салық жү йесіндегі ө згерістер: 1867-1868жж. реформалар бойынша қ азақ халқ ы жылына бір рет «тү тін салығ ын» тө лейтін еді. Оның мө лшері: Орынбор, Батыс Сібір генерал губернаторлындағ ы қ азақ тар 3 сомнан, Тү ркістан генерал губернаторлығ ындағ ы қ азақ тар 2 сом 75 тиыннан тө леп келді. Шың ғ ыс ұ рпақ тары салық тан босатылды. Ал, 1886-1891жж. ережелер бойыша, тү тін салығ ына земстволық алымдар қ осылды. Олардың мө лшері жылдан-жылғ а ө сіп отырды. Земстволық салық жергілікті ә кімшілікті ұ стауғ а, кө пір, жол жө ндеу мен дайындауғ а жұ мсалды. Ә рбір қ азақ шаң ырағ ы мынадай мө лшерде салық тө леп тұ рды: тү тін салығ ы- 4 сом, земство салығ ы -1 сом 25тиын, қ оғ амдық салық тар (жеке салық тар) -1 сом 25 тиын, мектептерге-50 тиын, барлығ ы -7 сомды қ ұ рады. Отырық шы аймақ тарда жер салығ ы белгіленіп, жер ө ң деуші салық ты ақ ша тү рінде кү зде тө леуге тиіс болды.

1868 (210-бап) жә не1886 (270бап)- жылғ ы ереженің қ азақ тарғ а ең басты ауыртпалығ ы жер мә селесі болды. Онда қ азақ жері Ресей империясының мемлекеттік меншігі деп жарияланып, қ азақ тарғ а «қ оғ амдық пайдалануғ а» берілді.

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒