8. Пайдаланған әдебиеттер

⇐ ПредыдущаяСтр 13 из 16Следующая ⇒

1 дең гей

- Теориялық конференцияны дайындау жә не ө ткізу туралы атап берің із

- Патриоттық тә рбиедегі ұ лттық спортттың алатын орынын атап берің із

- Соғ ыс ардагерлерімен кездесулерді ұ йымдастыру жоладарына мысал келтірің із.

2 дең гей

- Ең бек ардагерлерімен кездесулерді ұ йымдастыру жоладарын ө з бетің ізше тү сіндірің із.

- Ұ лттық сезім дегенімізді ө з бетің ізше тү сіндірің із.

3 дең гей

- Қ оғ амдық қ атынастардың тү рлерін атап кө рсетің із.

- Дә стү рлер дегеніміз атап кө рсетің із..

7. СӨ Ж жә не ОБСӨ Ж тапсырмалары:

- Соғ ыс ең бек ардагерлерімен кездесулер, тақ ырыптық кештер, қ оғ амдық -саяси оқ ылымдар мен ақ параттарды ұ йымдастыру жә не ө ткізу.

- Теориялық конференцияны дайындау жә не ө ткізу

8. Пайдаланғ ан ә дебиеттер

1. Организация внеклассной работы по начальной военной подготовке и военно-патриотическому воспитанию. (под. ред. Ф. Е. Штыкало). Москва, «Просвещение» 2000г.

2. Б. Ахметов, Т. Қ арғ абаев Ә скери патриоттық тә рбие негіздері оқ у қ ұ ралы Тү ркістан 2010

3. Алғ ашқ ы ә скери дайындық. Ай сайын шығ атын Республикалық ә дістемелік-педагогикалық журнал.

№ 13. Практикалық /семинар/сабағ ының: Жаппай қ орғ аныс жә не спорт жұ мысын ө ткізу ү дерісінде оқ ушыларғ а ә скери-патриоттық тә рбие беру

1. Сабақ тың жоспары:

1. Жаппай қ орғ аныс жә не спорт жұ мысын жопарлау жә не ө ткізу.

2. Оқ у орындарында жаппай қ орғ аныс ә дісін жә не тү рлі формаларды пайдалану.

3. «Қ алқ ан», «Ұ лан» жә не тағ ы басқ а ә скери-спорттық ойындарды ұ йымдастыру мен ө ткізу, сондай-ақ денешынық тыру бойынша «Президенттік тест» талаптарын орындау.

2. Сабақ тың мақ саты мен міндеттері: Бейбіт уақ ыттағ ы ық тимал тө тенше жағ дайда, сондай-ақ қ аруларының даму бағ ыты мен оларды қ олдану туралы кө зқ арастарды ескере отырып, халық ты қ орғ аудың негізгі принциптері мен ә дістерін іске асыру халық тың сенімді қ орғ алуын дә йекті кө теруді қ амтамасыз етеді.

3. Қ ысқ аша теориялық мә лімет: 1. Жаппай қ орғ аныс жә не спорт жұ мысын жопарлау жә не ө ткізу.

1. Ядролық, химиялық, биологиялық зақ ымданудың қ ысқ аша сипаттамасы.

2. Жаппай зақ ымдану ошақ тарындағ ы қ ұ тқ ару жә не басқ ада шұ ғ ыл жұ мыстары.

3. АЭС-тағ ы апат кезіндегі тұ рғ ындардың ө зін ұ стауы.

Қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарынан халық пен шаруашылық объектілерін қ орғ аудың негізгі принциптері.

Ядролық зақ ымдану ошақ тарындағ ы қ ұ тқ ару жұ мыстары.

Ядролық зақ ымдану ошақ тарының жағ дайларына, қ ирағ ан мекемелердің жә не қ ұ рылымдардың, коммунальды-энергетикалық жә не технологиялық қ ондырғ алардың радиоактивтік зақ ымдану дең гейлерінің жә не басқ а ә серлер мен жағ дайлардың жұ мыстар жү ргізгендегі тигізетін келең сіз жақ тарын реттеу жұ мыстары Азаматтық қ орғ аныстың басшысы мен жасақ таушы командирінің ұ йымдастыруымен басқ арылады.

Алдымен қ ирағ ан жә не бү лінген жерлердегі жолдарды ашып алады. Бұ л жолдар арқ ылы қ орғ аныс мақ сатында пана қ ылғ ан мекендердегі жарақ аттанғ андар мен жаралыларды, қ ирағ ан мекемелердің апат болғ анда ішінде қ алып, қ ұ тқ аруғ а қ иын жұ мыстардан бастайды.

Ядролық зақ ымдану ошақ тарындағ ы қ айта қ алпына келтіру жұ мыстарын жү ргізу ө те қ иын жағ дайларда жү реді, себебі ондай жерлерде ә лде де, жаң а апаттар болуы, тағ ы да бұ рынғ ының ү стіне адамдардың зардап шегуі кө бейе берулері мү мкін.

Коммунальды-энергетикалық жә не технологиялық апат пен бү лінген жерлердегі қ айта қ ұ ру мекемелеріндегі бө лімшелер мен қ ондырғ ыларды ажырату жұ мыстарынан басталады.

Электр жү йелеріндегі апатты қ айта қ алыптастыру ү шін жеке бір учаскелердегі немесе электрмен қ амтамасыз ететін отрақ жерден ажырату керек. Алдымен ү зілген сымдарды изоляциялау қ ажет, содан соң жерден жинап алып, уақ ытша бір жоғ арылау жерге іліп қ ою керек. Кейін қ алпына келтіру кезінде ү зілген сымдарды алмастырып отырады. Мұ ндай учаскелер зақ ымданғ ан кездерде «Химиялық дабыл» деген дабыл тез іске қ осылады.

Қ ұ тқ ару жұ мыстарын жү ргізетіндер: санитар дружиналары, командалар, топтар, отрядтар, залалсыздандыру командалары т. б.

Химиялық зақ ымдану кезінде ауаны, жер астын, жабық квартираларды, парктерді, скверлерді химиялық тұ нбалар тұ рып қ алып ластап, улайтындығ ын қ атты ескеру қ ажет. Сондық тан қ ұ тқ ару жұ мыстары аяқ талысымен, ө ң деу жұ мыстарымен айналысады.

Бактериологиялық зақ ымдану ошақ тарындағ ы ұ йымдастыру жә не жү ргізілетін жұ мыстарғ а жататындар: бактериаларды барлау жә не бактериялар бар нә рселерді индикациялау; бастық тың рұ қ сатымен каратин режимін жү ргізу немесе обсервациялау; санитарлық сараптама ө ткізіп, зақ ымданғ ан азық -тү ліктерді бақ ылауғ а алу; эпидемияғ а қ арсы, санитарлық -гигиеналық емдеуді ұ йымдастыру; эвакуациялау, ветеринар-санитарлар жиындарын, тү сініктемелер жұ мыстарын жү ргізу.

Қ ұ тқ ару жұ мыстары жү ріп жатқ анда ауру жә не ауруы бар сезікті адамдарды тексеріп, қ ажеттілік болса оқ шаулау қ ажет, оларғ а алғ ашқ ы дә рігерлік жә рдем кө рсетіліп, емханағ а жіберілуі керек. Мекемелерді, адамдарды санитарлық ө ң деуден ө ткізіп, киімдерді дезинфекциялау жұ мыстары жасалады. Карантин болғ ан зоналарда қ атаң бақ ылаулар қ ойылып, халық қ а қ ойылғ ан режимдерді сақ тауларын, басқ а да талаптардың орындалуын қ амтамасыз етеді.

Бактериологиялық зақ ымдану ошақ тарындағ ы жою жұ мыстарының жү ргізілуінің соң ы деп, соң ғ ы ауру анық талып уақ ыи ө ткеннен кейін, аурудың инкубациялық даму мерзімінің ең ақ ырғ ы сатысына тең болғ анын айтады.

2. Ядролық зақ ымдану ошақ тарындағ ы қ ұ тқ ару жұ мыстары.

Халық ты қ орғ аудың ұ жымдық қ ұ ралдары – тұ рғ ындарды апат, зілзала салдарынан, сондай-ақ қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарының зақ ымдағ ыш факторларынан қ орғ аудың ең негізгі тә сілдерінің бірі. Солардың бірі – адамдарды ұ жымдық қ орғ ау қ ұ ралына жататын қ орғ аныс ғ имараттарына жасыру. АҚ жә не ТЖ жү йесінде пайдаланылатын мұ ндай ғ имараттарғ а панаханалар, радиациядан қ орғ ау орындары жә не қ арапайым жасырыну орындары жатады.

Панахана толқ ын соқ қ ысынан, жарық сә улесінен, ө ткіш радиациядан жә не радиоактивті зақ ымданудан – ядролық жарылыстың зақ ымдағ ыш факторларынан, сондай-ақ улағ ыш заттардан, бактериалдық қ ұ ралдар мен қ атты ә сер ететін улы заттардан сенімді қ орғ ауды қ амтамасыз етеді.

Ө ндіріс кү штерін қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарынан, зілзаладан, рдиациялық жә не химиялық қ ауіпті объектілердегі апаттардан қ орғ ау – маң ызды мемлекеттік міндеттердің бірі.

Қ орғ аныс ғ имараттары адамдар жасырынуғ а тиіс жерлерге мү мкіндігінше жақ ын орналасуғ а тиіс.

Қ орғ аныс ғ имараттары салыну мерзімі бойынша бейбіт уақ ытта болсын, қ ауіп тө нген кезде болсын жылдам тұ рғ ызылуы керек.

Мақ саты бойынша халық ты жасыру немесе басқ ару жә не байланыс тораптарын орналастыруғ а ың ғ айлы болуы қ ажет.

3. Қ орғ ану жолдары.

Ядролық қ арудың ауа толқ ынының соқ қ ысынан, тек осы кү шті есептеп салынғ ан баспана немесе панахана ғ ана сақ тай алады.

Жарық ты сә улелену – бұ л жарылыс кезінде болатын сә улелердің қ уаты. Бұ ның қ ызуы миллион градустан бірнеше мың ғ а дейін болады.

Жарық ты сә улелену ө те қ ысқ а мерзімде ә сер етеді. Жә не тарауы да лезде болады.

Ол кү ннен ә лдеқ айда анық, ө ткір, ашық сондық тан алыстан кө рінеді. Оның кү ші бір шаршы/см ауданғ а перпендикуляр тү сетін сә уленің мө лшерімен ө лшенеді.

Сә уленің мө лшері – калориямен анық талады.

Жарық импулсі – 1 кал/см.

Жарық ты сә улелену – адам денесін, жан-жануарды кү йдіреді, соқ ыр қ ылады.

Кү йдіру сатысы бірнеше дә режеде болады:

1-ші дә режелі – 4 кал/см;

2-ші дә режелі – 4-7, 5 кал/см;

3-ші дә режелі – 7, 5-12 кал/см (тері сыдырылады);

4-ші дә режелі – 12 кал/см-ден жоғ ары (терінің кү йігі терең деп, жапырақ танып, бө лшектеніп тү седі).

Жарық ты сә улененуден кез келген жарық ө ткізбейтін бө гет қ орғ ай алады: ағ аштың кө лең кесі, аула ү йдің тасасы. Жауын, тұ ман, қ ар оның ә серін азайтады. Жаз мезгілінде оның ә серінен ө рт болуы ық тимал.

Ө ткір радиация – ядролық жарылыс сә тінде бө лінетін нейрондар мен гамма сә улелері. Бұ лар қ орғ ана алмай қ алғ ан адамдар, жан-жануарлар ү шін ө те қ ауіпті. Бұ л радиация бары 10-15 сек ғ ана созылады. Бірақ сә уле ауруларын туғ ызу ү шін осы уақ ыттың ө зі де жеткілікті.

Алғ ашқ ы ө ткір радиация адамғ а сезілмейді, оның ө ткені біраз уақ ыттан кейін байқ алады. Сә уле ауруларының ауыр-жең іл болуы ө ткен радиацияның мө лшеріне байланысты, ол сә улелену дозасымен ө лшенеді.

Сә улелену дозасы деп қ оршағ ан ортада 1 гр затты не 1 куб. см ауада, 0⁰С – температурада қ ысымы сынап бағ ансымен 760 мм болғ анда – 2, 08 млд. пар иондардың болу дең гейі.

Ө ткір радиация - ә р тү рлі нә рселерден ө ткенде гамма сә улелері ә лсірейді, неғ ұ рлым кедергі кө п болса, соғ ұ рлым ол ә лсірей береді.

Темір бетоннан салынғ ан баспана, шахты, тау қ уысы – тү гел қ орғ айды (еш зиянсыз).

Радиоактивтік ластану – жарылыс болғ ан жердегі топырақ, шаң жоғ ары кө теріліп желмен ық қ а қ арай жылжи береді де, жол бойы жерге тү сіп ластайды – радиоактивті заттар жерге тү седі.

Оның 3 зонасы: 1) қ ауіпті зонасы;

2) кү шті ластанғ ан зонасы;

3) аздау ластанғ ан зонасы.

Ластау (ластану) мө лшеріне байланысты:

- жарылыс тү рінен (бомбаның );

- оның кү шінен (неше мегатонна);

- жарылыс болғ аннан кейінгі ө ткен уақ ыттан;

- эпицентрдің қ ашық тығ ынан;

- жарылыс кезіндегі ауа райынан;

- жер бетінің рельефінен (таулы, жазық далы т. с. ).

Жарылыстан кейінгі ө ткен уақ ытқ а байланысты радиация дең гейі азаяды. Мысалы, 1 сағ ат ө ткеннен кейінгі дең гейді -100 % деп алсақ, екі сағ атта екі есе азаяды, ү ш сағ атта тө рт есе, жеті сағ атта 10 есе. Осы ластану дең гейінде қ алғ ан адам тиісті мө лшерде радиациямен зақ ымдалады (демалғ анда, тамақ пен, сумен). Ол адамдар сә уле ауруларына ұ шырауы мү мкін. Сондық тан осы жердегі орнатылғ ан тә ртіпті, сақ тану ережелерін сө зсіз орындағ ан жө н. ТЖ –ды ескерту жә не іс-ә рекеттер жө ніндегі Республикалық жү йенің ө зіне жү ктелген міндеттерді орындауғ а даярлығ ы тү пкілікті нә тижеде оның осы мақ сатқ а жету қ абулетін анық тайды. Қ азіргі уақ ытта адамзаттың алдында тсоғ ыс қ атерінен басқ а ғ аламдық қ ауіп-экологиялық апат қ ауіпі ө ткір тұ р: ауа ластанғ ан, ө зендер мен кө лдер қ ышқ ылды жауындармен уланғ ан, топырақ бө лінуде, ормандарғ а, ө сімдіктер мен хайуанаттарғ а қ ауіп тө нуде. Адам ө міріне қ ауіпті заттарды пайдаланатын жә не ө ндіретін объектілер бір жерге шоғ ырлануда. Бұ л объектілердегі апат салдарын қ азіргі заманғ ы жаппай қ ырып-жою қ ұ ралдарын қ олдану салдарымен салыстыруғ а болады. Чернобыль АЭС-індегі оқ иғ аларды, Армениядағ ы, Нефтегорскідегі, Шығ ыс Қ азақ стандағ ы жер сілкіністерін жә не басқ а тө тенше жайттарды талдау бейбіт уақ ыттағ ы жағ дайда адамдардың қ ауіпсіздігі мә селесіне басқ аша тұ рғ ыдан қ арауғ а мә жбү р етеді.

Республика аумағ ында атом энергетикасы, химия ө неркә сібі объектілері мен ө зге де объектілері орналасқ ан, мұ ндағ ы апаттар ү лкен адам қ ұ рбандық тарымен, материалдық залалмен қ атар елеулі экономикалық салдарғ а да ұ шыратуы мү мкін. Осы жағ дайлар мемлекеттік, ә скери жә не шаруашылық органдары тарапынан Азаматтық қ орғ аныс мә селелеріне, халық ты сенімді қ орғ ау мен шаруашылық органдары тарапынан Азаматтық қ орғ аныс мә селелеріне, халық ты сенімді қ орғ ау мен шаруашылық обектілерін сақ тау, басқ ару жү йесінің мү лтіксіз жұ мыс істеуі жө ніндегі міндеттерді шешуде жаң а ұ станымдарды қ ажет етеді. Бейбіт уақ ыттағ ы ық тимал тө тенше жағ дайда, сондай-ақ қ аруларының даму бағ ыты мен оларды қ олдану туралы кө зқ арастарды ескере отырып, халық ты қ орғ аудың негізгі принциптері мен ә дістерін іске асыру халық тың сенімді қ орғ алуын дә йекті кө теруді қ амтамасыз етеді. Халық ты қ орғ ау принциптері – бұ л бейбіт жә не соғ ыс уақ ытындағ ы жағ дайда халық ты қ орғ ау тә ртібін анық тайтын Қ Р-ның Ү кіметі ресми белгілеген ережелер.

Халық ты апат, зілзала мен қ ұ ралдарынан қ орғ ау жө ніндегі шараларды жү ргізу сипаты, кө лемі мен мерзімі ахуалды бағ алау жә не жергілікті жағ дайлар мен мү мкіндіктерді ескере отырып, ә зірленетін АҚ жоспарларымен анық талады.

Қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарынан халық пен шаруашылық объектілерін қ орғ аудың негізгі принциптері мыналар:

1. Қ орғ аныс шараларын ө з уақ ытында жоспарлау жә не ө ткізу. Ол мыналарды қ амтиды:

- бейбіт жә не соғ ыс жағ дайындағ ы АҚ жоспарларын ә зірлеу;

- халық ты ТЖ мен қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарынан қ орғ ау ә дістеріне даярлау;

- ұ жымдық жә не жеке қ орғ аныс қ ұ ралдарын жинау жә не оларды пайдалануғ а ә зірлікте ұ стау;

- кө шіру шараларын даярлау;

- бейбіт жә не соғ ыс уақ ытындағ ы жағ дайда шаруашылық салалары мен объектілері жұ мысының сенімділігін жә не тұ рақ тылығ ын кө теру жө ніндегі шараларды жү ргізу.

Жаппай қ ырып-жою қ ұ ралдары ә серінің сипаты, мү мкіндіктері мен салдары ө ткен соғ ыстағ ы қ арудың тү рлерімен салыстырғ анда ө здерінің жойқ ын кү штерімен ерекшеленеді.

Осы ерекшеліктерінің бірі – қ аруды жеткізудің жаң а қ ұ ралдарының пайда болуының арқ асында жер шарының кез келген нү ктесіндегі нысананы жоюғ а болатындығ ында. Сондық тан да, тыл мен соғ ыс туралы ұ ғ ым енді салыстырмалы сипатқ а ие болып тұ р. Соғ ыс жағ дайында қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдары ық пал аймағ ына кез келген елді мекен тап болуы ә бден мү мкін.

Осығ ан байланысты халық пен шаруашылық объектілерін қ орғ ау жө ніндегі шаралардың ә рбір ауданда, қ алада, объектілерде, бү кіл республика аумағ ында міндетті тү рде жү ргізілуі қ ажет.

4. Қ орғ аныс шараларын жү ргізу сипаты мен кө лемін анық таудағ ы салыстырмалы кө зқ арас.

Қ орғ аныс шараларының сипаты мен кө лемі Тө тенше жағ дай сипатына, сондай-ақ, қ алалардың, шаруашылық объектілерінің экономикалық жә не қ орғ аныс маң ыздылығ ы мен жергілікті жағ дайларғ а байланысты.

Соғ ыс уақ ыты жағ дайында, бірінші кезекте, халық пен шаруашылық объектілерін қ орғ ау жө нінде шаралар АҚ тобына жатқ ызылғ ан қ алаларда, оларғ а іргелес елді мекендерде жү ргізіледі жә не мынадай жолдармен іске асырылады:

- қ ызметтері соғ ыс уақ ытында да тоқ тамайтын кә сіпорындардың жұ мысшылары мен қ ызметкерлерін, сондай-ақ АҚ бойынша топтарғ а жатқ ызылғ ан қ алалардағ ы олардың отбасы мү шелерін қ ауіпсіз аймақ қ а таратып қ оныстандыру;

- АҚ бойынша топтарғ а жатқ ызылғ ан қ алалардағ ы жұ мысшылар мен қ ызметшілерді бұ рыннан бар қ орғ аныс ғ имараттары мен осы мақ сат ү шін ың ғ айластырылғ ан жә не бө лінген орындарғ а, сондай-ақ соғ ыс жағ дайына кө шіру кезінде салынатын қ арапайым панаханаларғ а орналастыру.

Бұ л қ алаларда халық ты қ азіргі қ арудың барлық тү рінен қ орғ ау қ амтамасыз етілуі тиіс. Ядролық соқ қ ы беру ық тималдығ ы тө мен шағ ын қ алаларда, елді мекендер мен селолық жерлерде халық ты, негізінен, радиоактивті зақ ымдаудан қ орғ ау қ арастырылады.

Бұ л жағ дайда тек жергілікті халық ты ғ ана емес сондай-ақ, ірі қ алалардан кө шірілген адамдарды да қ орғ ау ескеріледі.

Сө йтіп, соғ ыс қ имылдары кезінде тұ рғ ындар мен шаруашылық объектілерін қ орғ ау шаралары бү кіл республика аумағ ында жү ргізілсе де, олардың мазмұ ны, кө лемі мен ө ткізу мерзімі қ андайда бір елді мекеннің қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдары соқ қ ысына ұ шырау мү мкіндігі мен болжанғ н шабуыл сипатына байланысты анық талады.

Басқ аша айтқ анда, қ орғ ау шаралары ық тимал шабуылдың кү тілген сипатына сай келуі тиіс. Демек, бұ л ірі елді мекендер мен аса маң ызды объектілерді, халық ты қ орғ ау дең гейінің аса жоғ ары болуы тиіс екендігін кө рсетеді.

Бейбіт уақ ыттағ ы тө тенше жағ дай міндеттерін анық тау кезіндегі ө ткізілетін шаралардың сипаты мен кө лемі ә ртү рлі аймақ тарғ а тә н зілзала тү ріне, сондай-ақ аса қ ауіпті шаруашылық объектілеріндегі ық тимал апаттарғ а байланысты.

Жер сілкіну қ ауіпі бар аудандар ү шін халық ты қ орғ аудың негізгі міндеті апатты жер сілкінісі кезінде халық қ ұ рбандығ ы мен экономикалық залалды азайту ү шін жү ргізілетін шаралар болып табылады.

Су басу, тасқ ын аймағ ына орналасқ ан халық ү шін зілзала болатындығ ын алдын ала ескертудің маң ызы ө те зор жә не оның ық тимал зардабына байланысты.

Химиялық, радиациялық жарылу жә не ө рт қ ауіпі бар объектілердегі ық тимал апат қ ауіпі кезінде халық ты қ орғ ау міндеті апатты болдырмау жә не ол пайда болғ ан кездегі залалды азайтуғ а байланысты.

2. Оқ у орындарында жаппай қ орғ аныс ә дісін жә не тү рлі формаларды пайдалану.

Халық ты қ орғ ау жө ніндегі шаралардың кешенділігі ТЖ сипатына байланысты қ орғ аныс ә дістері мен қ ұ ралдарын тиімді пайдалануғ а, ал соғ ыс уақ ытында зақ ымдау қ ұ ралдарының тү рі мен кө леміне орай туындайды.

Ә рбір нақ ты жағ дайда қ алыптасқ ан ахуалғ а олардың қ асысы барынша сә йкес келетіндігіне мә н ьере отыра, халық ты қ орғ ау ә дістерін қ исынды ү йлестіріп, дә л қ олдана білу қ ажет. Халық ты бейбіт уақ ыттағ ы ТЖ-дан осы заманғ ы зақ ымдау қ ұ ралдарынан қ орғ ау жағ дайына жедел аудару ү шін бейбіт уақ ытта сипаты мен кө лемі бойынша ә ртү рлі инженерлік, кө шіру, радиациядан қ орғ ау, дә рігерлік қ орғ ау, ө рттен қ орғ ау жә не ө зге шаралардың кешенін ө з уақ ытында жоспарлап, іске асыру қ ажет.

Осы шаралардың мә нін қ ысқ аша қ арастырайық.

а) Инженерлік шаралар.

Халық ты қ орғ аныс ғ имаратына жасыру – шабуыл жағ дайында оны қ орғ аудың ең негізгі ә дісі болып табылады. Азаматтық қ орғ аныс тобына жатқ ызылғ ан қ алалар мен шаруашылық объектілеріне панаханаларды дер кезінде салу мақ сатында қ алалар мен селолық жерлерді радиациядан қ орғ айтын орындарды (РҚ О) салуды ө рістету болып табылды.

ә ) Кө шіру шаралары.

Тө тенше жағ дайда болсын, заманғ ы зақ ымдау қ ұ ралдарын қ олдануда тұ рғ ындарды қ орғ ау мақ сатында кө шіру шараларын дер кезінде жү ргізудің маң ызы ө те зор.

б) Радиация мен химиядан қ орғ ау шаралары.

Халық ты радиация мен химиядан қ орғ ау шаралары ә детте бірың ғ ай Азаматтық қ орғ аныстың қ ұ зырына жатады, олар мынаны қ амтиды:

1. Қ орғ аныс ғ имараттарындағ ы, панаханалардағ ы ауаны қ ұ ралдармен сү зу жә не айдау:

- радиациялық барлау приборларымен (ДП-5В, ИМД-21);

- химиялық барлау приборларымен (ВПХР, ПХР, ХУЗ) мө лшерін анық тайтын индикаторлық тү тікшелермен, аспалы газталдағ ыштарымен (АГП-1); дозиметрлік бақ ылау приборларымен (ИД-1, ИД-11, ДП-22В, ДП-24);

- залалсыздандыруда осы қ ұ ралдарды ә зірлікте ұ стау;

- радиациялық жә не химиялық ахуалды анық тау мен бағ алау;

- халық қ а радиоактивтік, химиялық зақ ымдану туралы хабарлауды; азық -тү ліктің, судың, мал мен ө сімдіктің ластануына жол бермеу жә не оларды залалсыздандыру;

- радиоактивтік жә не химиялық зақ ымдану жағ дайында халық ты қ орғ ау режимдерін ә зірлеу;

- жердегі ғ имараттағ ы радиация дозасының қ уатын, сондай-ақ суды, азыұ -тү лікті улы затпен ластануын анық тау ү шін халық тың «Мастер-1», «Сосна», «Белла» тұ рмыстық дозиметрлерін пайдалану;

- радиоактивтік ластану жә не химиялық зақ ымдану салдарын жою.

в) Медициналық шаралар.

Халық ты ТЖ мен қ азіргі заманғ ы қ ырып-жою қ ұ ралдарынан қ орғ ау бойынша дә рігерлік шаралар халық ты иондаушы сә улелерден, улы заттармен, газдармен жә не бактериалдық қ ұ ралдармен зақ ымданудан қ орғ ау немесе дә режесін тө мендету мақ сатында жү ргізіледі.

Ол мыналарды қ амтиды:

- санитарлық -гигиеналық жә не сақ тандыру шараларын жү ргізу;

- халық пен АҚ бө лімшелерінің жасақ шыларын зақ ымданғ ан кезде ө з-ө зіне жә не ө зара кө мек ә дістерін кө рсетуге оқ ып-ү йрету;

- халық пен АҚ бө лімшелерінің жеке қ ұ рамын дә рі-дә рмекпен қ амсыздандыру;

- объектілердің радиоактивті, химиялық заттармен жә не бактериалдық қ ұ ралдармен зақ ымдалуына лабораториялық бақ ылауды ұ йымдастыру;

- санитарлық -ветеринарлық жә не эпидемияғ а қ арсы шараларды жү ргізу.

г) Ө рттен қ орғ ау шаралары.

Бұ л – халық пен шаруашылық объектілерін ө рттен қ орғ ау мқ сатында жү ргізілектін техникалық жә не ұ йымдық шаралардың кешені. Ө рттен қ орғ ау шаралары мынаны қ амтиды:

- ық тимал ө рт сипатын, оның зардабын болдап, анық тау;

- қ алалардың, басқ а елді мекендер мен шаруашылық объектілерінің ө ртке қ арсы беріктігін кө теру жө нінде инженерлік-техникалық жә не ө рттен сақ тандыру шраларын жү ргізу;

- ө рттен қ орғ ау қ ызметі мен халық тың тиісті даярлығ ын қ амтамасыз ету;

- ө рттің кө лемі мен мө лшерін бағ алау мен оны бақ ылауғ а алу;

- ө рт ошақ тарын жә не адамдарды орналастыратын жерлерді бағ алау;

- ө рттің алдын алу жә не оның ө ршуіне жол бермеу мен сө ндіру.

Сонымен, қ орғ ау ә дістері мен қ ұ ралдарын анық таудағ ы кешенді кө зқ арас ғ ана халық тың сенімді қ орғ алуын қ амсыздндырады.

4 Оқ ытудың техникалық жә не инструментальдық қ ұ ралдары: интерактиті тақ та, видео проектор т. б.

5 Сабақ ты ө ткізу тә ртібі: семинар, сұ рақ жауап, дө ң гелек ү стел.

6. Ә р тү рлі кү рделілік дең гейдегі тапсырмалар:

⇐ Предыдущая 7 8 9 10 11 121314 15 16 Следующая ⇒