8. Пайдаланған әдебиеттер

⇐ ПредыдущаяСтр 4 из 16Следующая ⇒

1 дең гей

- Оқ у-тә рбие жұ мысы бойынша мектеп орынбасары міндетін атап берің із

- Оқ ушы жастардың ә скері-патриоттық тә рбие жетекшілері міндетін атап бе

2 дең гей

- Оқ ыту ә дісі, ынталандыру ә дісі, жаттығ у ә дісі, ескерту ә дісі, мысал ә дістерін ө з бетің ізше тү сіндірің із.

- Қ азіргі Қ азақ стандағ ы қ оғ амдық -саяси жағ дайғ а мысал келтірің із.

- Ұ лтаралық қ атынастар мә дениеті дегенді ө з бетің ізше тү сінд

3 дең гей

- Қ оршағ ан орта мен қ арым- қ атынасты сипаттап кө рсетің із.

- Адам бойына сің ген ә леументтік жә не рухани қ ұ ндылық тарды атап кө рсетің із

7. СӨ Ж жә не ОБСӨ Ж тапсырмалары:

- Ә скери-патриоттық тә рбиенің ә дісі мен формасы

- Қ азақ станның ө ркендеуіндегі-қ оғ амдық идеалық консолидациялық шарттары

- Қ азіргі Қ азақ стандағ ы қ оғ амдық -саяси жағ дайы;

8. Пайдаланғ ан ә дебиеттер

1. Организация внеклассной работы по начальной военной подготовке и военно-патриотическому воспитанию. (под. ред. Ф. Е. Штыкало). Москва, «Просвещение» 2000г.

2. Б. Ахметов, Т. Қ арғ абаев Ә скери патриоттық тә рбие негіздері оқ у қ ұ ралы Тү ркістан 2010

3. Алғ ашқ ы ә скери дайындық. Ай сайын шығ атын Республикалық ә дістемелік-педагогикалық журнал.

№4. Практикалық /семинар/ сабағ ының тақ ырыбы: Мемлекеттің бірізділгі: жаң а моделдің инвариантары

1. Сабақ тың жоспары:

1. Мемлекеттің бірізділігі: жетістік жолдары

2 Сабақ тың мақ саты мен міндеттері: Мемлекеттің бірізділігі: жетістік жолдары мен мә нін ашып жеткізу. Қ азақ халқ ының патриоттық сезімінің қ андай жоғ ары болғ анын кейінгі жылдар ішіндегі болғ ан оқ иғ алардың еліміздің жастарына сезіндіруді кө рсете жеткізе білу туралы

3 Қ ысқ аша теориялық мә лімет: Мемлекеттің бірізділігі: жетістік жолдары

1. Мемлекеттің бірізділігі: жетістік жолдары

Қ азақ халқ ының патриоттық сезімінің қ андай жоғ ары болғ анын кейінгі жылдар ішіндегі болғ ан оқ иғ алар да дә лелдейді. Солардың ішіндегі ұ мытылмас тарихи оқ иғ а - Ұ лы Отан соғ ысы. 1943 жылы шық қ ан " Правда" газетінің алдың ғ ы беттерінде былай деп жазылғ ан: " Қ азақ тар майдан даласында ө те тамаша соғ ысады, майдан ү шін олардың ә келері, аналары мен ә йелдері аянбай, ерінбей ең бек етуде". Ал ағ ылшын жазушысы Александр Верттің " Ресей 1941-1945 жылдардағ ы соғ ыста" деген кітабында: " Қ ызыл Армияның кейбір ең қ айсар солдаттары қ азақ тар болды, бү кіл соғ ыс бойында ө зін тек жақ сы жақ тан кө рсеткен солдаттар - қ азақ тар болды, ал Сталинград майданында ең ү здік солдаттар ішінде Орта Азия халық тарының ө кілдері - қ ырғ ыздар, қ азақ тар, ө збектер, башқ ұ рттар" - деп жазылғ ан. Оғ ан біздің батырларымыз Тө леген Тоқ таров, Ә лия Молдағ ұ лова, Мә ншү к Мә метова, Рақ ымжан Қ ошқ арбаевтың, Бауыржан Момышұ лының ерліктері дә лел бола алады.

1986 жылғ ы желтоқ сан оқ иғ асы да бұ л тұ рғ ыдан кө п жайтты аң ғ артқ андай. Қ азақ жастарының ұ лттық намысының, туғ ан елге деген сү йіспеншілігінің жоғ ары екендіғ ін Елбасы Н. Ә. Назарбаев былайша атап кө рсстті: «1986 жылғ ы Желтоқ сан оқ иғ алары қ азақ жастарының сана-сезімінің қ аншалық ты ө скендігін кө рсетті. Олар жү з жылғ а жуық уақ ыт бойы халық ты казармалық тә ртіпте ұ стап келген тоталитарлық жү йенің алдында бірінші болып айылдарын жиғ ан жоқ. Жастар бұ дан ә рі кез-келген ұ лтқ а тә н ұ лттық мақ таныш сезімін қ орлауғ а жол бермейтін ө з халқ ының атынан ашық мә лімдеді». Ал Мемлекеттік хатшы Ә біш Кекілбаевтің тұ жырымы бойынша: «Желтоқ сан оқ иғ асы дауыл алдындағ ы тыныштық тың астан-кестең ін шығ арды. Сырттай қ арағ анда мызғ ымастай кө рінетін коммунистік идеологияның сенімнен біржола айырылуын тездетіп берді. Осы орайда, қ озғ алысты біріншіден, ішкі ұ лттық маң ызы бар оқ иғ а /ұ лттық ө зін-ө зі тану сезімінің оянуы/ ретінде, екіншіден, жалпыодақ тық дең гейдегі /одақ тас республикалардың егемендігіне серпін берген/ оқ иғ а ретінде, ү шіншіден, ә лемдік маң ызы бар /социалистік лагерьдің кү йреунің басталуы/ аса кө п сипаты ә леуметтік сілкініс аты шулы тарихи феномен ретінде бағ аласа да артық емес».

Академик М. Қ озыбай ө зінің мақ аласында батыс социалистерінің бірі Э. Гилденстің тө мендегі сө здерін келтіреді: " Жастардың желтоқ сандық бас кө теруінде жалпы мақ сат қ андай айқ ын кө рінсе, ұ жымдық сипатты, бұ қ аралық стихияның ә уенімен кетіп, шектен шығ а, ауажайылушылық тың да орын алғ аны сондай айқ ын. Яғ ни, желтоқ сан демократиялық, ұ лт азаттық козғ алыстың жарқ ын бастамасы".

Осы айтылғ ан ойларды тү йіндей отырып, біз «Патриотизм дегеніміз-қ оғ амдық сананың бір формасы, тарихи жә не таптық категория екенін, яғ ни ол да қ оғ ам дамуымен бірге дамып, жаң а мазмұ нмен толығ а тү седі» - деп ойлаймыз.

Патриоттық сезім белгілі бір жағ дайларғ а байланысты байқ алады. Ол жағ дайлар адамдардың, халық тардың ә луметтік, экономикалық тұ рмыс жағ дайлары да болуы мү мкін.

Патриотизм гректің partis - Отан, ел деген сө зінен шық қ ан. Кейінірек ол Отанғ а, елге, туғ ан жерге, халық қ а деген сү йіспеншілікті білдіріп, жиынтық ұ ғ ымғ а ұ ласқ ан.

Патриоттық идея - отаншылдық сезім адамғ а туа біткен қ асиет емес. Ол жү ре тү зілетін, адамның саналы ө мірімен қ абаттас қ алыптасқ ан психологиялық, саяси-ә леуметтік қ ұ былыс.

Патриоттық сезім жалпы адам баласына тә н адами тү йсік - қ асиет, оның еліне, туғ ан жеріне, ө з тілі мен мә дениетіне, ұ лттық қ ұ ндылық тарына жеке қ атынасын, ө зіндік бағ асын, тү йсінін қ уаттап, қ олдауын пайымдайтын сезім кө рсеткіші болып табылады.

" Патриотизм" деген ұ ғ ымғ а бү гінгі ғ ылыми ең бектерде, белгілі бір тү сіндірме сө здіктерде, ә дістемелік қ ұ ралдарда бірқ атар тү сінік-анық тамалар берілген. Мысалы:

" Социалистік қ оғ ам азаматының патриотизмі ө з Отанына, бү кіл социалистік елдер ынтымақ тастығ ына берілгендік пен адалдық тан тұ рады".

"... патриотизм - ө з халқ ына, Отанғ а деген сү йіспеншілік... Пролетарлық интернационализммен берік байланысқ ан".

"... патриотизм... /грек тілінен аударғ анда Отан/ -ә детте Отанғ а сү йіспеншілік деп аталатын, нақ ты, бір ә рекет бейнесінде жә не қ оғ амдық сезімдердің кү рделі жиынтығ ында кө рініс беретін, балаларының Отан-Анағ а деген кө зқ арасын сипаттайтын қ оғ амдық жә не адамгершілік принціпі".

" Социалистік патриотизмге ө зінің социалистік Отанына, оның мә дениетіне, дә стү рлеріне деген шексіз сү йіспеншілік, социализм жең істеріне деген мақ таныш, ө з мемлекетінің экономикалық жә не саяси куатын арттыруғ а бағ ытталғ ан ә леуметтік белсенділік, Отанын, оның бостандығ ын, тә уелсіздігін аянбай қ орғ ауғ а даяр болу тә к".

" Патриотизм ұ ғ ымының мазмұ нына Отанғ а, туып ө скен жерге деген суйіспеншілік, халық тың тарихи жең істеріне деген мақ таныш сезім кіреді".

Ә рине, осы мысал ретінде келтірілген тү сініктемелердің ә рқ айсысының белгілі бір мә ні, мағ ынасы бар. Сондық тан да біреуі дұ рыс, екіншісі қ ате деп айтуғ а болмайды. Тү сініктердің бә рін де қ олдаймыз, олар идеяның мә н-мағ ынасын толық ашып кө рсетеді. Біз осы тү сініктерді қ олдай отырып, ө з тү сінігімізді беруге тырыстық.

Біздің кө зқ арасымыз бойынша, «Патриотизм» дегеніміз - адамның туа біткен, биологиялық қ асиеті емес, ол - ә леуметтік, тарихи ортада қ алыптасқ ан, Отанғ а деген сү йіспеншілік сезім, ол Отанғ а қ ызмет етуден кө рінеді.

Ә рбір халық ө з Отанының, яғ ни, ө зі туғ ан, ө зі ө скен, ө зі ең бек етіп, ө мір сү ретін саяси, мә дени ортаның ә луметтік жә не мә дени дамуына мү дделі, ә рбір халық тың Отанын, туғ ан тілін, мә дениетін жат елдік басқ ыншылардан қ орғ ауғ а байланысты белгілі бір ортақ мү ддесі болады.

Патриоттық сезім ұ рпақ тан ұ рпақ қ а дамып, нығ айып жетіліп отырады. Себебі ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ ата-бабаларының жасағ ан ерліктерінен, тарихта қ алдырғ ан жең істерінен ү лгі алады. Егер ол атаның емес, елдің баласы болса, онда ол ата дә стү рін ту етіп алғ а, жақ сылық қ а, елдің барлық тұ рғ ыдан дамуына атсалысады. Бірақ ә рине бір адам ештең е де істей алмайды, ә йтседе ұ йымшылдық керек. Ұ йымшылдық бар жерде нә тиже де бар, нақ ты сұ рақ қ а жауап та табылады.

Патриотизм ө з халқ ының шығ армашылық кү ші мен болашағ ына деген сенімсіздікпен қ атар ө мір сү ре алмайды. Егер біз ө сіп келе жатқ ан ұ рпақ келешекте болатын жақ сылық қ а сенімсіздікпен қ арасақ, тек шет елдердің мә дениетіне қ ызық сақ, оларғ а еліктесек, онда қ андай жарқ ын келешек туралы сө з қ озғ ауғ а болады.

Бауыржан Момышұ лы айтқ андай: «Патриотизм - Отанғ а деген сү йіспеншілік, жеке адамның аман-саулығ ы, қ оғ амдық мемлекеттік қ ауіпсіздікке тікелей байланыстылығ ын тікелей сезіну, ө зің нің мемлекетке тә уелді екенің ді, мемлекетті нығ айту дегеніміз - жеке адамды кү шейту екенін мойындау, қ ысқ асын айтқ анда, патриотизм дегеніміз - мемлекет деген ұ ғ ымды, оның жеке адаммен барлық жағ ынан: ө ткенімен, бү гінгі кү німен жә не болашағ ымен қ арым-қ атынасын білдіреді».

Біздің ойымызша, патриотизмнің маң ызды элементтерінің бірі - онымен етене байланысып жатқ ан ұ лттық рух пен ұ лттық патриотизм. Ұ лттық рух пен ұ лттық патриотизм - бұ л ұ лттың ішіндегі жеке адамның асыл белгісі мен қ асиеті, ө з халқ ына деген сү йіспеншілігі. Адам ө з халқ ымен қ ан жағ ынан да, не шық қ ан тегі, қ оршағ ан орта, тілі, тұ рмыс-тіршілігі, мінез қ ұ лқ ы, психологиялық жә не этникалық ерекшіліктері, қ алыптасқ ан тарихи дә стү рлері жағ ынан да, ә бден айқ ын, ә рі дербес басқ а қ асиеттері жә не ерекшіліктерімен де байланысты болады. Мұ ның бә рін міндетті тү рде есепке алу керек жә не оларды жастарғ а кү ш-жігер беретін мық ты қ ұ рал ретінде пайдалана отырып, патриотизм, отанғ а, ұ лтқ а сү йіспеншілік ү ғ ымының жалпы арнасына бағ ыттап отыру керек.

Егер кімде-кім ө з халқ ына, оның болашағ ына сенбесе, ол ө з тағ дыры ү шін де ү йренеледі, тек ө з қ амын ойласа, тек қ ара басының қ амын қ ызғ ыштай қ орғ ағ ан ол Отанының, халқ ының патриоты, халқ ының ұ лы, батыры бола алмайды.

Қ азір Отанғ а деген сү йіспеншілік қ андай дә режеде қ алыптасқ ан? Ө йткені, ә міршіл-ә кімшілік социализм жоғ алғ ан соң, адамдар санасына пайда болғ ан вакуумды ұ лтшыл-патриоттық, ұ лы мемлекеттік сана-сезімнің, сепаратизмнің идеялары толтырмақ. Тек соң ғ ы жылдары ғ ана " Қ азақ стандық патриотизм" ұ ғ ымына терең мә н берілуде. Отанғ а деген сү йіспеншілік ә ркімде болуы керк. Ортажү здің биі Қ азыбек би айтқ анда:

" Алтың ұ яң - Отан қ ымбат,

Туып ө скен жерің қ ымбат.

Кіндік кескен елің қ ымбат,

Ар менен ұ ят қ ымбат".

Қ азақ стандық патриотизм халқ ының қ ұ рамдас бө лігі ретінде берілгендік сезімді, халық пен елдің мү ддесін қ орғ айтын, тіпті ә скери қ орғ ауды жү зеге асыратын азаматтың парызы мен намысын тә рбиелеу.

Патриотизмді шовинизм мен ұ лтшылдық пен салыстыруғ а болмайды. Олар қ арама-қ арсы мағ ынада десек те болады. Себебі, патрмотизм ол басқ а халық тарғ а деген қ ұ рмет сезіміне, бү кіл адамзат туралы адамгершілік тү сінікке қ айшы келмейтін Отанғ а деген сү йіспеншілікке ү лгі бола алады.

Біздің ойымызша, алдымен мемлекеттің негізін қ ұ райтын ұ лттық бірлестік жү зеге асқ ан жағ дайда ғ ана толық қ анды ұ лттық патриотизм болуы мү мкін. Ұ лттың ә р тү рлі қ арама-қ арсы топтарғ а жіктеліп, бө лінуі толық қ анды патриотизм тудыра алмайды жә не бұ л Отанның ө мір сү руіне қ ауіп тө ндіруі мү мкін. Нақ тылай тү ссек, сө з қ азақ тар арасында рулық бө лшектену мен ор алуан платформалар арасындағ ы жіктелуді жою туралы болып отыр.

Қ азіргі қ оғ амның патриоттық санасы ү ш тү сінікті қ ұ райды: бірінші - ұ лттық -этникалық, екінші - жалпы адамзаттық жә не ү шінші- ә леуметтік-топтық. Ұ лттық -этникалық дегеніміз - ұ лттық намыс сезімі, Отанғ а деген, ұ лт мә дениетіне, тіліне деген сү йіспеншілік. Қ азақ стан секілді кө п ұ лтты мемлекетте осында тұ ратын ұ лттардың жалпы республикалық жә не ұ лттың айырық ша мү дделері ү йлесім табуы қ ажет. Сондық тан қ азақ стандық патриотизм туралы айтқ анда республикада тұ ратын ұ лттар- қ азақ, орыс, неміс, ұ йғ ыр, қ ырғ ыз, ағ ылшын, татар т. б. ұ лттар патриотизмі туралы да айтқ ан абзал. Қ азақ станда тұ ратын орыс ұ лты ө з мә дениеті мен тіліне деген сү йіспеншіліктен басқ а Қ азақ станғ а да ө з Отаны ретінде сү йіспеншілік қ алыптасады, қ азақ стандық ұ лттық намыс пайда болады. Бұ ның бә рі жаң а процестердің бастамасы. Қ азақ стандық патриотизм ерекшіліктері қ алыптасу ү шін ресиубликадағ ы халық тардың ұ лттық келісім мен достығ ы нығ ая тү суі ү шін тарихи уақ ыт керек.

Патриоттық тә рбие мә селесіне ерекше назар аударыла бастауы бірқ атар себептерге, ең алдымен КСРО ыдырағ аннан кейінгі кезең де Отанды қ орғ ау мен дамыту мә селесінің қ иындай жә не терең дей тү суіне, Қ азақ станның егемендік пен тә уелсіздік алуына байланысты.

Отанның адамдар санасындағ ы бейнесі тек қ ана тікелей емес, шағ ын ортағ а, жеке адамның сайлау белседілігіне, бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарын, ауызша жә не жазбаша сө зді пайдаланатын саяси-тә рбиелік, идеологиялық жү йеге байланысты кө рінеді. Сондық тан патриоттық сананың белсенділігі, оның ү немі жанданып тұ ратын функциясы кө п жағ дайда қ азақ стандық патриоттық тә рбиеге байланысты.

Қ азақ стандық патриоттық тә рбиенің негізгі мақ саты - жеке адамның, ә леуметтік, ұ лттық топтардың патриоттық қ ызметке саналы тү рде ұ мтылуын анық тайтын моральдык-саяси, кә сіби жә не дене кү ші қ асиеттерін қ алыптастыру.

Патриоттық ә рекет деген отанның, жеке адамның, ә леуметтің, ұ лттық топтардың дамуына жә не ә леуметтік жағ ымды себептерге негізделген кез-келген қ ызмет тү рлері.

Патриоттық тә рбие ү рдісінде ө з Отанына деген сү йіспеншілік, жалпы ұ лттық намыс, мемлекеттің экономикалық, ғ ылыми, моральдық -саяси, ә скери жә не спорттық потенциалын дамытуғ а ұ мтылу, оны идеологиялық, саяси, тіпті қ ажет болса, ә скери жағ дайда корғ ауғ а дайын болу қ ажеттері қ алыптасады.

Адам мең герген ә леуметтік жә не ұ лттық қ ұ ндылық тар рухани мық тылық тың, батылдық пен ерліктің кө зі болып табылады. Отан алдындағ ы парызды орындау жолындағ ы қ иындық тарды жең уге жә рдем десетін қ асиеттер мен ерекшіліктерге айналады. Қ азақ стандық патриотизм қ азақ ұ лтының республикадағ ы басқ а ұ лттармен ө зара катынасы негізіндегі нақ ты принциптер бойынша қ алыптасады.

4 Оқ ытудың техникалық жә не инструментальдық қ ұ ралдары: интерактиті тақ та, видео проектор т. б.

5 Сабақ ты ө ткізу тә ртібі: семинар, сұ рақ жауап, дө ң гелек ү стел.

6. Ә р тү рлі кү рделілік дең гейдегі тапсырмалар:

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒