ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Стр 1 из 16Следующая ⇒

Қ АЗАҚ СТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘ НЕ Ғ ЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Қ. А. ЯСАУИ АТЫНДАҒ Ы ХАЛЫҚ АРАЛЫҚ Қ АЗАҚ -ТҮ РІК УНИВЕРСИТЕТІ

Ө НЕР ФАКУЛЬТЕТІ

«ДЕНЕМӘ ДЕНИЕТІ» КАФЕДРАСЫ

Мамандық аты, шифры: 5В010400-Бастапқ ы ә скери дайындық

Пә н оқ ытушысы: Б. Р. Ахметов

В04. 113-Ә скери патриоттық тә рбие негіздері

пә нінен

практикалық (семинар) сабақ тарын ө ткізуге

Ә ДІСТЕМЕЛІК НҰ СҚ АУ

Тү ркістан 2017

Практикалық (семинар) ә дістемелік нұ сқ ауы университетттің СМЖ (ЖН-СМЖ-013-2014) лекция, практикалық (семинар), лабораториялық сабақ тарды ұ йымдастыру мен ө ткізу ережесі негізінде дайындалғ ан.

Практикалық (семинар) ә дістемелік нұ сқ ауы дайындағ ан:

Ағ а оқ ытушы, ағ а лейтенант Ахметов Б. Р.

Практикалық (семинар) ә дістемелік нұ сқ ауы«Дене мә дениеті» кафедрасының № 1, 02. 09. 2017ж. мә жілісінде қ аралды.

Кафедра мең герушісі, п. ғ. к, доцент______________Абусейтов Б. З.

Практикалық (семинар) ә дістемелік нұ сқ ауы Ө нер факультетінің

№1 хаттама, 04. 09. 2017 ж. оқ у-ә дістемелік Кең есінде мақ ұ лданды.

Оқ у-ә дістемелік кең ес тө райымы, п. ғ. к., доцент м. а Жолдасова Б.

№ 1. Практикалық /семинар сабағ ының тақ ырыбы: Ә скери-патриоттық тә рбие беру ә дістемесі

1. Сабақ тың жоспары:

1. Ә скери-патриоттық тә рбиенің жалпы мә селелері.

2. Ә скери-патриоттық тә рбиенің мақ саты мен міндеттері.

2. Сабақ тың мақ саты мен міндеттері: Ә скери патриоттық тә рбие негіздерінің теориялық мә нін жеткізу, жастарғ а ә скери патриоттық тә рбие негіздерінің мақ сатын мен мә нін жеткізе білу туралы.

3. Қ ысқ аша теориялық мә лімет: 1. Ә скери-патриоттық тә рбиенің жалпы мә селелері.

Тарау оқ ушылардың ә скери-патриоттық тә рбиесіне, сондай-ак Қ азақ стан Республикасы Конституциясының негіздерін, ө скери доктринаны, Қ арулы Кү штердін жалпы ә скери жарғ ыларының талаптарын, " Жалпығ а ортақ ә скери міндеттер мен ә скери қ ызмет туралы", " Келісім-шарт бойынша ә скери кызмет туралы", " Аумақ тық корганыс туралы" жә не т. б. заң дарды оқ ып-ү йренуге бағ ытталган.

Оқ ушылардың заң дарды білуі олардың Қ азақ стан Республикасының егемендігін қ орғ аудағ ы міндеттері мен қ ү кық тарын жете тү сінуін айқ ындайды. Ол Отанына шы-найы берілген азаматтың жеке басын калыптастырады, ә рбір адамның ө мірлік кө зқ арасын таң дауды алдын ала аныктайды, сондай-ак Қ азақ стан Республикасвіньщ азаматы белсенді, мағ ыналы, салауатты ө мір сү руі тиіс деген тү сі-нікке алып келеді.

Сабақ тарды ө ткізу ә дісі оқ ыту бағ дарламасы талапта-ры мен басқ а да орта білім туралы жетекші қ ұ жаттарга сә йкес бағ ытталуы тиіс.

Мұ ғ алімге кө мек ретінде 1-кестені ү сынамыз. Онда оқ ылатын тақ ырыптардың атаулары мен ү лгі тізімдері, АӘ Д бағ дарламасына сә йкес оқ у сү рактарының мазмұ ны келтірілген, сағ аттар саны, оқ ыту ә дісі жә не ұ сынылган оқ у материалдары кө рсетілген.

" Қ арулы Кү штер Қ азақ стан Республикасы егемендігінің кү зетінде" тарауын оқ ып білу кезінде оқ ушылар мынаны білуі тиіс:

Қ азақ стан Республикасы мемлекеттік кұ рылымын, Қ азақ стан Республикасы егемендігінін негізгі белгілерін;

Қ азақ стан Республикасының конституциялық негіздерін;

Қ азақ стан Республикасының Қ арулы Кү штерінің рө лі мен орнын;

Қ азақ стан Республикасынын мемлекеттік нышандары жә не ә скери бө лімінің жауынгерлік туынын маң ызын;

Қ азақ стан Республикасы Қ арулы Кү штерінің тү рлері мен салаларын, офицерлік жә не сержанттық қ ү рамның ә скери атақ тарын.

2. Ә скери-патриоттық тә рбиенің мақ саты мен міндеттері.

Ә скери – патриоттық тә рбие – мемлекеттік органдардың, қ оғ амдық бірлестіктердің жә не ұ йымдардың жастарда жоғ ары патриоттық тү йсікті ө з Отанына шын берілу, ө зінің азаматтық парызын орындауғ а дайын болуды қ ү руғ а бағ ытталғ ан кө п жоспарлы, жү йелі, мақ саты іс – ә рекет.

Ә скери – патриоттық тә рбиенің мақ саты – жастарда азаматтылық патриоттылық ты дамыту. Оларда ө мірдің ә р саласында керекті белсенді кө рінулерді қ ү ру.

Осы мақ сатытарғ а қ ол жеткізу ұ шін келесі негізгі міндеттерді орындау талабы орын алады:

жастардың санасында жә не сезімінде патриоттық қ ү ндылық тарды, кө зқ арасын жә не сенімдерін, Қ азақ станның мә дени жә не тарихи ө ткеніне ілтипат мемлекеттік, ә сіресе ә скери қ ызметтіқ дең гейін кілтіруді бекіту;

жастарда Отанғ а шын берілудің дамуын қ амтамасыз ететін тиімді, жеке ә скери – патриоттық жү йе қ ұ ру;

ә скери – қ ызметтік тә рбие жұ йесінің тү тас қ ызмет ету ә серін қ амтамасыз ететін оның ішінде Қ Р Қ арулы кү штер қ атарында қ ызмет етіп жатқ андарда қ амтамасыз ететін механизм қ ү ру. Ә скери патриоттық тә рбиенің негізгі мақ саттары жастарды ө з отанының адал патриоты болуғ а тә рбиелеу. Бү гінгі жастар отанымыздың келешегі, сондық тан олармен санасу, пікірін тың дау қ оғ амғ а белсене араласуына кө мектесуіміз қ ажет болып саналады.

Ә скери патриоттық тә пбиенің негізгі алатын қ оғ амдағ ы ролі ерекше болып саналады.

Жастарды ө зінің еліне деген сү йініспеншілікке тә рбиелеу, патриоттық тұ рғ ыда ерекше болып саналуы мү мкін.

Патриоттық тә рбиенің негізгі мақ саты мен міндеттері қ оғ амыздағ ы ө згерістердің барлығ ына жастардың араласуына бірдей ық пал жасау, оғ ан негізінде мектеп жасынан отанғ а деген сү йінспеншіліктерін артыруы қ ажет ол дегенің із патриоттық тә рбие негізін тү сіндіру болып табылыды.

Жастардың патриот деген сө зге мағ анасын нақ ты тү сіндіру ү шін оларғ а жиі ардагерлермен кездесу ө ткізу ә ртү рлі патриоттық тұ рғ ыда жарыстар ө ткізу қ оғ аммен тікелей байланыстыру біздің мақ сатымыз болуы тиіс.

Ә скери патриоттық тә рбие міндеттері жастардың кө зқ арасын қ оғ амдағ ы кү нделікті ө згерістермен айқ ындалуы қ ажет соғ ан бейімделуі керек.

Патриоттық тә рбиенің ө зінің халқ ына деген сү йіспеншілікті мектеп ұ жымында тә рбиелік мә ні мен айқ ындалуы керек. Тә рбие жалпы жас жеткіншектерге отбасынан басталуы қ ажет. Отбасылық тә рбие жастарғ а қ оғ амғ а тез араласуына ық палын зор тигізеді.

Ә скери патриоттық тә рбиенің негізгі ық палы жастарғ а отанының адал болуына патриоттық сезімін тудыратын, ө зінің қ оғ амғ а бір ық палын тидіретіне қ уаныштылығ ын туғ ызуы тиіс. Қ оғ амдағ ы ө згерістер жастарғ ада ық палын тигізеді себебі, жастар қ азіргі уақ ытта қ ағ амның белді бір мү шесі болып табылады. Жастардың қ азіргі патриоттық тә рбиенің мақ сат мен міндеттеріне саналы кө з қ араспен қ арайды ол дегенің із ө зінің отанына деген сү йінспеншілігін бар екенін айқ ында берілуі болып табылады.

Отанғ а деген сү йінспеншіліктің жастардың бойына табылуы ол дегенің із ү лкен қ ұ рметтің белгісі болуы тиіс. Ә скери патриоттық тә рбиенің негізгі алатын орны қ оғ амыздың жаң аруына ө зінің қ андайда бір ық палын тигізеді. Бұ л дегенің із қ оғ амдағ ы қ андайда болсын ө згерістер жастардың ық палы мен болып жатқ анын дә лелдейді. Ә скери патриоттық тә рбиеде жастарғ а ә скердің не екенін жалпы мағ лұ мат алатындай олардың ә скери ойындарғ а араласуы, отан соғ ысының ардагерлермен кездесу ө ткізуі бейне филъмдер кө рсету соның бір дә лелі бола алады.

Патриоттық тә рбие қ ашанда жас жеткіншектерге ө зінің халқ ына деген сү йінспеншілігін артуына зор ық пал етуі тиіс. Отан қ орғ ау бойынша эмоционалдық, кү ш-жігерлілік қ атынас, оның адалдығ ы, Отан қ орғ ау туралы балалардың білімінің қ алыптасу жү йесі Ә скери-патриоттық тә рбиенің барлық тү рлерін қ олдана білгенде ғ ана тә рбиелік нә тиже беретіні ескерілуі қ ажет. Мұ ғ алімнің міндеті мұ ндай жағ дайда жоғ ары эмоцияғ а, кіші оқ ушылардың тез қ абылдауына сү йене отырып, оларғ а Қ Р Қ арулы Кү штерінің ерлік тарихтарымен Қ Р Ә скерінің жә не Ә скери-тең із флотының жауынгерлерін мақ танышпен айта отырып, болашақ та солардың қ атарына болғ ысы келетін сезімін дамыта білу.

Тө менгі мектепті бітіріп, оқ ушылар Қ арулы Кү штер туралы кең мағ лұ матта болады. Армия мен флот біздің Отанымызды, халқ ымыздың бейбіт ең бегін, тыныштық ө мірін қ орғ айды. Ұ лы Отан соғ ыс кезінде неміс фашист басқ ыншыларымен біздің жауынгерлер, біздің еліміздің тә уелсіздігі мен еркідігіне, бейбіт ө мір мен бақ ыт ү шін кү ресті. Фашистер біздің жерді иелену ү шін соғ ыс ашты. Кең ес жауынгерлері батыр, жігерлі, кү шті, олар біздің елімізді қ ырағ ылық пен кү зетті.

Ә скери патриотттық тә рбиелеуде жастарғ а жас ерекшеліктеріне қ арай ү ш топқ а бө лген: кіші, орта, жоғ ары буын болып бө лінген. Кіші мектеп жасындағ ы балалар ө здерінің ең бірінші қ оғ амдық ұ йымғ а мү ше бола алады. Бұ л жастағ ы балалар ә скери спорттық ойындарғ а белсене араласады.

Қ арулы кү штердің, халық тың жауынгерлік ең бек қ ағ идаларын, ө ткен жә не қ азіргі кездегі болашақ тағ ы, оның ерлік тарихы, Отан туралы білімін терендетіп, қ оғ амдық -саяси кө зқ арасын кең ейтуге атсалысады. Ә скери-тең із флотына жә не Армия жауынгерлеріне жақ сы кө зқ арасы ескеріліп, балаларғ а мұ ғ алім оқ удан тыс, сабақ кезінде оқ ушыларды жігерлікке қ асиетті жауынгерге қ ажетті тә ртіпті, батырлық қ а, шешіді болуғ а, ауыртпалық ты жең іп шығ уғ а талаптануғ а, психологиялық жә не дене жү ктемелеріне шың дауғ а, керекті істі орындауғ а даярлық қ а мұ ғ алім тапсырғ ан тапсырманы орындауғ а дайындау. Ә скери - патриоттық шараларды ұ жымдық ұ йымдастыруда оқ ушыларғ а ұ жым алдында жауапкершілікке, ө зіне жә не жолдастарына талап қ оя алуғ а, бір-біріне кө мек жасаудың маң ызын, тапсырылғ ан істі аяқ тау сезіміне тә рбиелеу. Кіші мектеп жасындағ ы оқ ушыларғ а патриоттық сипаттағ ы ойындар маң ызды екенін айта кетуге болады. Бала ойын ережесін қ атал сақ тай отырып, командир, старшина, тың шы, байланысшы, белгі беруші тағ ы да сондай-ақ рольдерде ойнағ анды жақ сы кө реді. Бұ ндай ұ йымдасқ ан, кейде аяқ асты болғ ан ойындар қ ұ нды маң ызғ а ие. Мұ ғ алім сонымен бірге болашақ жауынгерлердің міндеттерін орындаудың маң ызын ү йрете отырып оқ ушыларғ а кү нделікті ө мірде, тек қ ана ойында емес тә ртіпке тә рбиелеуге қ амқ орлық жасайды.

Ә скери-патриотттық тә рбие беруде жан ұ яның ролі зор. Кіші жастағ ы оқ ушылар армия жә не флот ардагерлері, Ұ лы Отан соғ ысына қ атысқ ан туғ ан-туыстарының ө мірбаянымен танысып, мемлекеттік марапатауларғ а яғ ни наградағ а деген дұ рыс кө зқ арасы қ алыптасады. Мектептің педагогика ұ жымы оқ ушылардың ә скери ойындарын ұ йымдастыруда ата-аналар алыс жерлерге, мысалы: саң ырауқ ұ лақ жинауғ а, балалармен жаяу баруғ а, немесе балық аулау, далада ө нім жинауғ а, саяхатқ а бірге қ онып белсенді араласа алады. Сонымен қ атар балаларды жергілікті жерлерді айыруғ а, кедергілерден ө туге ү йрету қ ажет. Мұ ғ алімдер ата-аналарғ а барлық туындағ ан сұ рақ тарына кең ес береді.

Оқ ушыларғ а ә скери-патриоттық тә рбие беруде шефтік кө рсетулер ү лкен жұ мыс атқ арады.

Шефтік етушілер кү нделікті кү ндерде де оқ ушыларды ұ мытпайды, балалармен қ ызық ты ә ң гіме жү ргізеді, ө зінің қ ызметі туралы кө птеген ә ң гімелер айтады. Бірақ ең басты кү шті сынып жетекшілерімен бірге жас достардың ө те жақ сы оқ уына бағ ыттайды. Ә р сыныпта жеке жә рдем штабы қ ұ рылады. Оғ ан оқ у озаттары енеді. Штабтың міндеті артта қ алушыларғ а жү йелі кө мек кө рсету, жалпы мектепте, сабақ ты тә ртіптің сақ талуын қ адағ алайды. Балаларғ а шынайы ә сер беретінтіктен штаб ө зінің қ абырғ а газетін шығ арады. Демалыс кү ндері де вожатылардың да жұ мысы тоқ татылмайды.

Ә рбір демалыс кү нін балалар ө зінің шефтері мен қ ызық ты да айдалы ө ткізеді: бірге кинофильмдерді кө реді оны талдайды, батыр қ алалардың тарихи орындырына бірге барады. Осылайша, мұ ғ алімдер мен вожатый- тең ізшілердің шебер біріккен жұ мысы арқ асында балалардың ө мірі маң ызды, ә р қ илы да қ ызық ты бола тү седі. Олардың психикалық даму кезең дерімен ерекшеліктері ә скери- патриоттық тә рбиелеу ү шін ө те жайлы жағ дай жасайды. Оларда талдауғ а қ ажеттілік туындап, деректермен шынайы қ ұ былыстардыжалпылап, ө здерін қ оршағ андарғ а ө з кө зқ арасы, адамгершіліккеталаптары менбақ ылау қ алыптаса бастайды. Жеткіншек шақ та басты жаң а туындайтын сезім, ол ө зінересек санау. Жасө пірімдерде, қ ызушылық тары тұ рақ ты, ә рқ илы, ө зін қ оршағ андарғ а қ атыстық ызметпен байланысты, барлық қ оғ амдық - пайдалы ең бектергеқ атысу қ ажеттілігі айқ ын білінеді, Сондық тан ә скери патриоттық тә рбие осығ ан байланысты оларда жоғ ары қ ызуғ ышылық ты тудырады. Жасө спірімдерді Отанын қ орғ ауғ а даярлауды қ алыптастыруобьективті жә не субьективті жағ дайларды туындатады. Обьективті жағ дайлардың ішінде оқ ушылыар ә р тү рлі ә скери патриоттық тә рбиелеуде мектепте ү йымдастырылғ ан шараларғ а қ атысуы ү лкен мә нге ие. Келешек Отан қ орғ аушыларды жеке тұ лғ а ретінде қ алыптастыру ү шін оқ у ү рдісі негізгі орында. Оқ ушылар ә р тү рліғ ылым негіздерімен таныса бастайды, ол ә леументтік шынайы қ ұ былыстарды ө зіне қ атыстыжаң а тү сініктермен қ орытындап, шеберлікпен мең геруіне ә серін тигізеді. Осы жастағ ы оқ ушылар ү шін дене тә рбиесі, қ оғ амтану- математика пә ндері, гуманитарлық циклдағ ыпә ндердің маң ызы ерекше.

Бұ л кезең де оқ ушылар ә скери тү сініктітерең тү сіне отырып, «Отан қ орғ ау», «Қ азақ стандық жауынгер» жә не т. б. біздің мемлекетіміздің экономикалық кү шінің негізі Отанымыздың қ орғ аныс кү ші мен оның қ арулы кү шінде екенін айқ ын тү сіне бастайды.

Біздің Отанымыздың қ орғ аныс кү шін кү шейту қ ажеттілігі идеясы Қ азақ стан Республикасының ә р азаматының қ ызметі мен жағ дайына байланысты екенінжасө спірімнің санасына қ оғ амдық жұ мыстар мен оқ удың мә ні арқ ылы жетелейтіні ене бастайды.

Отан сү йгіш сезім жасө спірімдерде ерлікке ұ мтылыс, жең уге қ ұ марлық , ө з- ө зіне талап қ ойғ ыштық, ө з қ атарластар арасында ұ жымда ө з орнын табу, олардың сеніміне ие болу, ө зіне жоғ ары талап қ ойып ұ жымның талабына бағ ыт беру, зор ә леументік белсенділік қ алыптасып дами бастайды. Жастарды ө з отанын сү йгіштікке тә рбиелеу оқ ушылардың барлық алдың ғ ы қ атарлы жақ таушылар нағ ыз отан сү йгіш патриоттар, олар Қ азақ стан Республикасы Қ арулы Кү штерінің жауынгерлерімен достық қ арым – қ атынасты ұ стап, ең бек жә не соғ ыс ардагерлерімен кездесіп тұ рады, туғ ан ө лкесіне саяхатқ а шығ ып, барлық іздеу жұ мыстарына араласып белсенділік кө рсетеді. Ә ртү рлі жарыстарғ а, ә скери- спорт ойындарына қ атысып, ү лкен таласпен ә скери- техникалық моделдеумен айналысады, ә скери техника, ә ртү рлі ә скери белгілерді айыру, ә р ә скери топттардың киім тү рлері мен тарихымен танысады. Оларды жер бетіндегі мә селелер, ә ділеттілік пен тең сіздік мазалайды. Жер бетінде ешқ ашанда соғ ыс болмағ анын қ алаймын барлық жерде тең дік болса. Барлық елдің халық тарының балалары бақ ытты ө мір сү ргенін қ алаймын- сен нені кө п армандайсың деген сұ рақ қ а кө пшілігінің жауабы осылайша.

Оқ ушылардың талабы мен арманына жету ү шін мұ ғ алімдермен, ата- аналармен, терең деп, дамып, белсенді шынайы сипат алуы ө те маң ызды. Бұ л ү шін жеткіншектерге олардың мү мкіншіліктеріне сенімен қ арағ ан жө н.

Ү лкендерден оның талаптарынан кейбіреулерінде керісінше қ атынас қ алыптасады. Сондық тан, мұ ғ алім осыны байқ ағ анда оқ ушының белсенділігіне, талабын марапаттауы маң ызды.

Ә скери – патриоттық тә рбиенің мазмұ ны

Ә скери – патриоттық тә рбиенің мазмұ нынан бір – бірмен ө зара тығ ыз байланысқ ан екі негізі компонентті біліп кө рсетуге болады. Біріншісі кең ә леуметтік – педагогикалық бағ ытпен сипатталады. Ол мынадай элементтермен негізделеді: ө мірге деген позитивті козқ арас жә не негізі ә леуметтік, тарихи, арият, саяси, ә скери жә не басқ ада мә селелер бойынша позиция; жан – дуние, адамгершілік, іскерлік секілді маң ызды сапалар (Отанғ а деген сү йіспеншілік, заң дылық қ а мә ртебе, Отанды жә не оның азаматтарын қ орғ аудағ ы конституциялық міндеттерді орындауғ а деген жауапкершілік).

Мазмұ нның ә леуметтік – педагогикалық компоненті басты, жә не оның орталығ ы болып табылады.

Қ Р қ арулы кұ штерінің жеке қ ұ рамын, басқ ада ә скерлерді, ә скери қ ү рылым жә не органдарды кә сіби кө шіру мә селелер; шешіліп жатқ ан кезде ә скери – патриоттық тә рбиенің мазмү нының ролі ә лдеқ айда жоғ арлайды.

Ә скери – патриоттық тә рбиенің ерекше компоненті нақ ты жә не іскерлік бағ ытпен сипатталады. Бұ л мазмұ нның тә жребиелік орындалуы ә р – бір жас азаматтық. Отанына қ ызмет етуде орнын терең тү сінуіне.

Қ Р қ арулы кү штерінде, қ ызмет етуге қ асиетті негізгі сапалар, қ асиет, дағ дыларды қ ү руды қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан. Ерекше компоненттің негізгі мазмұ ны Отанғ а деген сұ йіспеншілік, азаматтық жә не ә скері парызғ а сенімдімік, батырлық тү рақ тылық, ерлік болып табылады.

Қ азіргі жағ дайда жастарды ә скери – патриоттық тә рбиелеу мазмұ нынық басымдылық сапасы болып мына адамгершілік қ ү ндылық тар саналады:

Азаматтылық, мемлекеттік масштабтағ ы жалпы ұ лттылық, жеке тү лғ ағ а қ оғ амдық – мемлекеттік басындылық, патриоттылық, ө з Отанына шын берілу

Қ Р қ арулы кү штерінің жақ сы дә стү рлерін сақ тау жә не дамыту іжеттімік жә не қ иындық тарды жең уге ү мтылу адамгершілік, ізін силау қ ү рметтеу сезімі ә леуметтік белсенділік, жауапкершілік

Шынайы патриотизм- жалпы адамзаттық қ ұ ндылық тардың маң ыздысы болғ андық тан басқ а халық тарғ а, ұ лттар мен ұ лыстарғ а сыйластық пен, ізгі ниетті адамгершілікпен қ арауды кө здейді. Қ азақ стан сияқ ты кө пұ лтты мемлекетте жекеленген этностар ө кілдерінің ұ лттық патриотизмі елде тұ ратын барлық халық тың ортақ патриотизмімен тұ тас байып отырады. Ө йткені, Халық деген ұ ғ ымғ а мемлекеттегі барлық адам, яғ ни ұ лттар, ұ лттық топтар сияды.

4 Оқ ытудың техникалық жә не инструментальдық қ ұ ралдары: интерактиті тақ та, видео проектор т. б.

5 Сабақ ты ө ткізу тә ртібі: семинар, сұ рақ жауап, дө ң гелек ү стел.

6. Ә р тү рлі кү рделілік дең гейдегі тапсырмалар:

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒