Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы

Қ азақ стан Республикасында білім беруді жә не ғ ылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасын бекіту туралы

Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2019 жылғ ы 27 желтоқ сандағ ы № 988 қ аулысы

Қ азақ стан Республикасының Ү кіметі Қ АУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қ оса беріліп отырғ ан Қ азақ стан Республикасында білім беруді жә не ғ ылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасы (бұ дан ә рі – Бағ дарлама) бекітілсін.

2. Орталық, жергілікті атқ арушы органдар жә не ө зге де ұ йымдар (келісу бойынша) Бағ дарламаны іске асыру жө нінде шаралар қ абылдасын.

3. Жауапты орталық, жергілікті атқ арушы органдар жә не ө зге де ұ йымдар (келісу бойынша) " Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттік жоспарлау жү йесін бекіту туралы" Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2017 жылғ ы 29 қ арашадағ ы № 790 қ аулысына сә йкес ақ парат берсін.

4. Осы қ аулының орындалуын бақ ылау Қ азақ стан Республикасының Білім жә не ғ ылым министрлiгiне жү ктелсiн.

5. Осы қ аулы қ ол қ ойылғ ан кү нінен бастап қ олданысқ а енгізіледі.

Қ азақ стан Республикасының Премьер-Министрі

А. Мамин

Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2019 жылғ ы желтоқ сандағ ы № 988 қ аулысымен бекітілген

Қ азақ стан Республикасында білім беруді жә не ғ ылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарғ а арналғ ан МЕМЛЕКЕТТІК БАҒ ДАРЛАМАСЫ

1-бө лім. Бағ дарламаның паспорты

Бағ дарламаның атауы	Қ азақ стан Республикасында білім беруді жә не ғ ылымды дамытудың 2020 – 2025 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасы (бұ дан ә рі – Бағ дарлама)
Ә зірлеу ү шін негіздеме	" Білім туралы" 2007 жылғ ы 27 шілдедегі Қ азақ стан Республикасының Заң ы; Қ азақ стан Республикасының Тұ ң ғ ыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2017 жылғ ы 12 сә уірдегі " Болашақ қ а бағ дар: рухани жаң ғ ыру" атты мақ аласы; " Қ азақ стан Республикасындағ ы мемлекеттік жоспарлау жү йесін бекіту туралы" Қ азақ стан Республикасы Ү кіметінің 2017 жылғ ы 29 қ арашадағ ы № 790 қ аулысы; Қ азақ стан Республикасының Тұ ң ғ ыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2018 жылғ ы 10 қ аң тардағ ы " Тө ртінші ө неркә сіптік революция жағ дайындағ ы дамудың жаң а мү мкіндіктері" атты Қ азақ стан халқ ына Жолдауы; " Қ азақ стан Республикасының 2025 жылғ а дейінгі Стратегиялық даму жоспарын бекіту жә не Қ азақ стан Республикасы Президентінің кейбір жарлық тарының кү ші жойылды деп тану туралы" Қ азақ стан Республикасы Президентінің 2018 жылғ ы 15 ақ пандағ ы № 636 Жарлығ ы; Қ азақ стан Республикасының Тұ ң ғ ыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2018 жылғ ы 5 қ азандағ ы " Қ азақ стандық тардың ә л-ауқ атының ө суі: табыс пен тұ рмыс сапасын арттыру" атты Қ азақ стан халқ ына Жолдауы; Қ азақ стан Республикасының Тұ ң ғ ыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2018 жылғ ы 21 қ арашадағ ы " Ұ лы даланың жеті қ ыры" атты мақ аласы; Қ азақ стан Республикасының Тұ ң ғ ыш Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2019 жылғ ы 23 қ аң тардағ ы Жастар жылының ашылуында жә не 2019 жылғ ы 27 ақ пандағ ы " Nur Otan" партиясының XVIII съезінде берген тапсырмасы; Қ азақ стан Республикасы Президентінің " Игілік баршағ а! Сабақ тастық. Ә ділдік. Ө рлеу" сайлауалды бағ дарламасын жә не " Бірге" жалпыұ лттық акциясы барысында алынғ ан ұ сыныстарды іске асыру жө ніндегі шаралар туралы" Қ азақ стан Республикасы Президентінің 2019 жылғ ы 19 маусымдағ ы № 27 Жарлығ ы; Қ азақ стан Республикасының Президенті Қ. К. Тоқ аевтың 2019 жылғ ы 2 қ ыркү йектегі " Сындарлы қ оғ амдық диалог – Қ азақ станның тұ рақ тылығ ы мен ө ркендеуінің негізі" атты Қ азақ стан халқ ына Жолдауы.
Бағ дарламаны ә зірлеуге жауапты мемлекеттік орган	Қ азақ стан Республикасының Білім жә не ғ ылым министрлігі
Бағ дарламаны іске асыруғ а жауапты мемлекеттік органдар	Қ азақ стан Республикасының Білім жә не ғ ылым министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Ауыл шаруашылығ ы министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Денсаулық сақ тау министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Ең бек жә не халық ты ә леуметтік қ орғ ау министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Индустрия жә не инфрақ ұ рылымдық даму министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Ақ парат жә не қ оғ амдық даму министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Қ аржы министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Мә дениет жә не спорт министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Ұ лттық экономика министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Ішкі істер министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Цифрлық даму, инновациялар жә не аэроғ арыш ө неркә сібі министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Экология, геология жә не табиғ и ресурстар министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Сауда жә не интеграция министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Энергетика министрлігі; Қ азақ стан Республикасының Қ орғ аныс министрлігі; Облыстардың, Нұ р-Сұ лтан, Алматы жә не Шымкент қ алаларының ә кімдіктері.
Бағ дарламаның мақ саты	1. Қ азақ стандық білім мен ғ ылымның жаһ андық бә секеге қ абілеттілігін арттыру жә не жалпыадамзаттық қ ұ ндылық тар негізінде тұ лғ аны тә рбиелеу жә не оқ ыту. 2. Елдің ә леуметтік-экономикалық дамуына ғ ылымның ү лесін арттыру.
Міндеттері	1. Педагог кә сібінің жоғ ары мә ртебесін қ амтамасыз ету, педагогикалық білім беруді жаң ғ ырту. 2. Қ алалық жә не ауылдық мектептердің, ө ң ірлердің, оқ у орындарының, білім алушылардың арасындағ ы білім сапасындағ ы алшақ тық ты қ ысқ арту. 3. Оқ ытудың қ ауіпсіз жә не жайлы ортасын қ амтамасыз ету. 4. Ү здік практикалар негізінде білім алушылардың, педагогтердің жә не білім беру ұ йымдарының сапасын бағ алаудың жаң артылғ ан жү йесін енгізу. 5. Экономика қ ажеттіліктеріне жә не ө ң ірлік ерекшеліктерге сә йкес оқ ытудың, кә сіптік даярлық тың сабақ тастығ ы мен ү здіксіздігін қ амтамасыз ету. 6. Білім алушының зияткерлік, рухани-адамгершілік жә не физикалық дамуын қ амтамасыз ету. 7. Білім беру ұ йымдарын цифрлық инфрақ ұ рылыммен жә не қ азіргі заманғ ы материалдық -техникалық базамен жарақ тандыру. 8. Білім беруді басқ ару жә не қ аржыландыру жү йесінің вертикалін енгізу. 9. Ғ ылымның зияткерлік ә леуетін нығ айту. 10. Ғ ылыми инфрақ ұ рылымды жаң ғ ырту жә не цифрландыру. 11. Ғ ылыми ә зірлемелердің нә тижелілігін арттыру жә не ә лемдік ғ ылыми кең істікке интеграциялануын қ амтамасыз ету.
Іске асыру мерзімдері	2020 – 2025 жылдар
Нысаналы индикаторлар	1. 1-6 жас аралығ ындағ ы балаларды мектепке дейінгі тә рбиемен жә не оқ ытумен 85, 3 %, 3-6 жас аралығ ындағ ы балаларды 100 % қ амту. 2. PISA (Экономикалық ынтымақ тастық жә не даму ұ йымы (бұ дан ә рі – ЭЫДҰ ) халық аралық зерттеуіндегі 15 жастағ ы қ азақ стандық оқ ушылардың нә тижелері – математика – 480 балл, оқ у – 450 балл, ғ ылым жә не жаратылыстану – 490 балл. 3. Қ азақ стан Республикасындағ ы балалардың ә л-ауқ аты индексі – 0, 73 балл. 4. Мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша техникалық жә не кә сіптік білім беретін (бұ дан ә рі – ТжКБ) оқ у орындарын бітіргеннен кейін бірінші жылы жұ мысқ а орналастырылғ ан бітірушілердің ү лесі – 75 %. 5. Мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша жоғ ары оқ у орындарын (бұ дан ә рі – ЖОО) бітіргеннен кейінгі бірінші жылы жұ мысқ а орналастырылғ ан тү лектердің ү лесі –75 %. 6. Ғ ылымғ а ЖІӨ -ден жұ мсалатын шығ ыстардың ү лесі – 1 %. 7. Web of Science (Clarivate Analytics) жә не Scopus (Elsevier) платформасындағ ы ақ параттық ресурстардың деректері бойынша 2018 жылы (4873 бірлік) жарияланымдардың жалпы санынан рейтингтік басылымдардағ ы қ азақ стандық жарияланымдардың ө сімі – 88 %. 8. Ғ ылыми-зерттеу ұ йымдарының сапасы (Дү ниежү зілік экономикалық форумның Жаһ андық бә секеге қ абілеттілік индексі (бұ дан ә рі – ДЭФ ЖБИ) – 63 орын.
Қ аржыландыру кө здері жә не кө лемі	Бағ дарламаны іске асыру ү шін 2020 – 2025 жылдары 11 578 млрд. тең ге (республикалық бюджет (бұ дан ә рі – РБ) – 9 565 млрд. тең ге, (жергілікті бюджет (бұ дан ә рі – ЖБ) – 716 млрд. тең ге, Дү ниежү зілік банк (бұ дан ә рі – ДБ) – 13 млрд. тең ге, жеке инвестициялар – 1 284 млрд. тең ге) мө лшерінде бюджет қ аражаты жұ мсалатын болады, оның ішінде: 2020 – 1 161 млрд. тең ге 2021 – 1 336 млрд. тең ге 2022 – 1 708 млрд. тең ге 2023 – 2 311 млрд. тең ге 2024 – 2 383 млрд. тең ге 2025 – 2 679 млрд. тең ге сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының заң намасында тыйым салынбағ ан басқ а да қ аражат.

Бағ дарламаны қ аржыландыру кө лемі тиісті қ аржы жылдарына арналғ ан республикалық жә не жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде Қ азақ стан Республикасының заң намасына сә йкес республикалық жә не жергілікті бюджеттердің кіріс бө лігінің, мемлекеттік жекешелік ә ріптестіктің мү мкіндігіне қ арай жә не басқ а да балама кө здерді тарта отырып нақ тыланатын болады.

2-бө лім. Кіріспе

Қ азақ станда білім беруді жә не ғ ылымды дамыту бойынша жү йелі шаралар кешені іске асырылуда. 2015 жылы республика ө зіне Біріккен Ұ лттар Ұ йымының 2030 жылғ а дейінгі тұ рақ ты даму мақ саттарына, оның ішінде бә рін қ амтитын жә не ә діл сапалы білім беруді жә не баршағ а арналғ ан ө мір бойы оқ у мү мкіндігін ынталандыруды қ амтамасыз етуді кө здейтін 4-мақ сатына қ ол жеткізу бойынша міндеттемелерді қ абылдады. Оғ ан қ ол жеткізу ү шін ә лемдегі білім беруді дамытудың негізгі бағ ыттары айқ ындалды: мектепалды даярлық ты қ амтамасыз ету, 12 жылдық мектеп білімінің моделі, оқ ушылардың бойында 21 ғ асыр дағ дыларын дамыту, арзан жә не сапалы ТжКБ мен жоғ ары білімге тең қ ол жеткізу. Аталғ ан бағ ыттар қ азақ стандық білім беру жү йесі ү шін де басым болып табылады.

2017 жылы Қ азақ стан ЭЫДҰ -ның екі бейінді комитеті – Білім беру саясаты комитеті мен Ғ ылыми жә не технологиялық саясат комитетінің қ атысушысы болды, бұ л қ азақ стандық білім жү йесі жетістіктерінің халық аралық танылғ анын куә ландырады.

Алайда отандық білім жә не ғ ылым жү йесінде шешуді талап ететін бірқ атар ө зекті мә селелер бар. Қ азақ стан халқ ының сауаттылық жә не қ ұ зыреттілік дең гейін бағ алау ә лемнің кө птеген елдерінен елеулі артта қ алғ анын куә ландырады. ЭЫДҰ -ның ересектердің (16-65 жас) қ ұ зыреттілігін халық аралық бағ алау бағ дарламасының (PIAAC) нә тижелері бойынша Қ азақ стан оқ у бойынша 34-орынды, математикалық сауаттылық тан (39 елдің ішінен) 33-орынды жә не ақ параттық -коммуникативтік технологиялар саласындағ ы сауаттылық бойынша (36 елдің ішінен) 32-орынды иеленді. Қ азақ станның нә тижелері ЭЫДҰ -ғ а қ атысушы елдердің жә не Ресей Федерациясының орташа кө рсеткішінен (оқ у бойынша 9-орын жә не математикалық сауаттылық бойынша 15-орын) ә лдеқ айда тө мен. Білім жә не ғ ылым жү йесіндегі бұ л жағ дай ө згермейтін болса, таяу перспективада ұ лттық адами капитал одан ә рі нашарлап, кә сіби кадрлардың азаюы жә не еліміздің экономикалық ә леуетінің тө мендеуі орын алады.

Ү здік отандық жә не ә лемдік практикаларғ а сә йкес білім жә не ғ ылым жү йесін одан ә рі дамыту жө нінде шұ ғ ыл шаралар қ ажет. Мысалы, ЭЫДҰ -ғ а мү ше елдер мен ә ріптестердің саясатына жасалғ ан шолуғ а (Education Policy Outlook 2018) сә йкес білім берудегі мемлекеттік саясаттың басты назары алты салада шоғ ырланады: (1) тең дік жә не сапа, (2) білім алушыларды болашақ қ а дайындау, (3) білім беру ұ йымдарын жақ сарту, (4) бағ алау жү йесі, (5) басқ ару жә не (6) қ аржыландыру. Бұ л ретте елдер ағ ымдағ ы даму дең гейіне жә не қ олда бар мү мкіндіктерге байланысты ө здерінің кү ш-жігерін аса маң ызды міндеттерді шешуге бағ ыттайды. Кө рсетілген салалар шең берінде кө птеген елдер мынадай басымдық тарды белгілейді:

отбасының ә леуметтік-экономикалық мә ртебесіне қ арамастан білім алушылардың мү мкіндіктерін тең естіру;

тү лектер дағ дыларының экономика талаптарына сә йкестігін қ амтамасыз ету;

педагогтердің кә сіби дамуы жә не жоғ ары мә ртебесі;

жұ мыс берушілерді кадрлар даярлауғ а тарту;

білім беру жү йесін жә не білім беру ұ йымдарын бағ алау;

басқ арудың тиімді қ ұ рылымын қ ұ ру;

мү дделі тараптармен қ арым-қ атынас қ ұ ру;

қ аржы ресурстарын тиімді пайдалану.

ЭЫДҰ STIP Compass деректер базасына сә йкес ғ ылым, технологиялар жә не инновациялар саласындағ ы саясаттың негізгі мә селелері басқ ару, қ аржыландыру, зерттеушілік мансап, PhD жә не постдокторантура бағ дарламалары болып саналады.

Халық аралық бағ алар мен практикаларды, алынғ ан міндеттемелер мен қ ол жеткізілген нә тижелерді ескере отырып, Қ азақ стан таяудағ ы 6 жылда білім жә не ғ ылым сапасын жақ сарту жө нінде тү бегейлі шаралар қ абылдауы қ ажет. Осығ ан байланысты Бағ дарлама негізгі анық талғ ан проблемаларды шешуге, білім жә не ғ ылым жү йесінің бә секеге қ абілеттілігін арттыру жә не ЭЫДҰ елдерінің ү здік практикаларына жақ ындау ү шін оны дамытуғ а бағ ытталғ ан.

Білім жә не ғ ылым сапасын жақ сарту жө ніндегі шараларды іске асыру нә тижесінде 3-6 жас аралығ ындағ ы балаларды мектепке дейінгі тә рбиемен жә не оқ ытумен 100 % қ амтуғ а, 3 ауысымда оқ ытуды жоюғ а, ауылдық жерлерде тірек мектептерді интернаттармен 100 % қ амтамасыз етуге, 150 жә не одан да кө п оқ ушы оқ итын мектептерде дене шынық тырумен жә не спортпен айналысу ү шін жағ дай жасауғ а қ ол жеткізу кү тіледі, кабинеттер мен мұ ғ алімдер 100 % компьютерлік техникамен қ амтамасыз етіледі, 180 тірек колледжін қ азіргі заманғ ы жабдық тармен жә не бағ дарламалармен 100 % қ амтамасыз ету, жоғ ары білімді қ аржыландыру 2 есеге, ғ ылымды қ аржыландыру 7 есеге (43-тен 358 млрд. тең геге дейін) ұ лғ аяды.

3-бө лім. Ағ ымдағ ы жағ дайды талдау

Білім беруді жә не ғ ылымды дамытудың 2016 – 2019 жылдарғ а арналғ ан мемлекеттік бағ дарламасының (бұ дан ә рі – 2016 – 2019 жылдарғ а арналғ ан бағ дарлама) қ орытындылары қ ойылғ ан мақ саттар мен міндеттердің 93, 4 %-ғ а орындалғ анын кө рсетеді. Мысалы, 2019 жылғ а қ арай 2016 – 2019 жылдарғ а арналғ ан бағ дарламаның 5 бағ ыты бойынша 8 нысаналы индикатор мен 52 кө рсеткішке қ ол жеткізу, 170 іс-шараны орындау жоспарланды. Барлық 8 нысаналы индикаторғ а қ ол жеткізілді, оның ішінде 2-еуі асыра орындалды. Есепті кезең ге жоспарланғ ан 50 кө рсеткіштің 46-сына (92 %) жоспарлы тү рде қ ол жеткізілді, 1-еуіне (6 %) қ ол жеткізілген жоқ, 3-еуі (2 %) ішінара орындалды.

2016 – 2019 жылдарғ а арналғ ан бағ дарлама іске асырылғ ан 3 жылда мектепке дейінгі ұ йымдардың желісі 1480 бірлікке (2016 жылы – 9 410, 2017 жылы – 9 828, 2018 жылы – 10 334) ұ лғ айды. Нә тижесінде 3-6 жастағ ы балалардың 95, 2 %-ы мектепке дейінгі тә рбиемен жә не оқ ытумен қ амтылды (2016 жылы – 85, 8 %, 2017 жылы – 90, 5 %, 2018 жылы – 95, 2 %).

Орта білім беруде жаң артылғ ан оқ у мазмұ нына кө шу жоспарлы тү рде жү зеге асырылуда. 372 жаң а мектеп пайдалануғ а берілді. 437 мемлекеттік мектеп жан басына шақ қ андағ ы қ аржыландыруғ а кө шті. Мемлекеттік тапсырысты 80 жекеменшік мектеп алды.

" Баршағ а арналғ ан тегін кә сіптік-техникалық білім беру" жобасы шең берінде 94, 8 мың орынғ а мемлекеттік тапсырыс бө лінді. Жоғ ары оқ у орындарының академиялық жә не басқ ару дербестігін кең ейту туралы заң қ абылданды. 3 жылдың ішінде шетелдік студенттер саны 8, 9 мың адамғ а артты (2016 жылы – 12 837 адам, 2017 жылы – 13 898 адам, 2018 жылы – 21 727 адам).

Ә лемнің ү здік университеттерінің QS халық аралық рейтингіндегі қ азақ стандық ЖОО саны 10-ғ а дейін ө сті. Times Higher Education рейтингіне алғ аш рет екі қ азақ стандық жоғ ары оқ у орны кірді.

Бизнес тарапынан ғ ылыми қ ызметті бірлесіп қ аржыландыру ү лесі артты. Бизнестің ғ ылымғ а қ осқ ан ү лесі 3 жыл ішінде 4, 8 млрд. тең гені қ ұ рады.

Білім жә не ғ ылым саласының ашық тығ ын қ амтамасыз ету мақ сатында мемлекеттік қ ызметтерді ұ сыну, ғ ылыми гранттарғ а ө тінім беру жә не есептерді қ абылдау бойынша бірқ атар рә сімдер цифрландырылды.

Бағ дарламаны талдамалық жә не ақ параттық -медиалық сү йемелдеу.

Халық тың жә не нысаналы аудиториялардың (ата-аналар, педагогтер, білім алушылар жә не т. б. ) білім жә не ғ ылым саласындағ ы мемлекеттік саясатты оң қ абылдауы мен тү сінуін қ алыптастыру, сондай-ақ мемлекеттік органдардың бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарындағ ы теріс жә не резонанстық тақ ырыптарғ а ақ параттық ден қ оюы жө нінде шаралар қ абылдау ү шін 2016 – 2019 жылдарғ а арналғ ан бағ дарламаны талдамалық жә не ақ параттық -медиалық сү йемелдеу бойынша жоба (бұ дан ә рі – PR-жоба) іске асырылды.

PR-жобаның алдың ғ ы жылдары іске асырылуын талдау білім жә не ғ ылым саласындағ ы жаң алық тарғ а қ оғ амның теріс реакциясының алдын алу, жұ ртшылық тарапынан айтылатын сынғ а уақ тылы ден қ ою жә не халық тың нысаналы топтары арасында Бағ дарламаның идеяларын жалпы ілгерілету бойынша ө ткізіліп жатқ ан іс-шаралардың тиімділігін кө рсетті.

PR-жоба шең берінде білім жә не ғ ылым саласында жү ргізіліп жатқ ан саясатқ а халық тың қ анағ аттану дең гейіне ә леуметтік сауалнама жү ргізу кө зделген. Нә тижелерге сә йкес сұ ралғ андардың 22, 3 %-ы толық қ анағ аттанғ анын, жартысынан астамы (50, 2 %) қ анағ аттануы мү мкін екенін айтқ ан. Алайда респонденттердің тө рттен бір бө лігі теріс бағ а берген, оның ішінде 20, 1 %-ы білім беру жү йесінің дамуымен қ анағ аттанбауы мү мкін екенін жә не 7, 5 %-ы мү лдем қ анағ аттанбайтынын жеткізген.

Мына мә селелер ө зекті болып қ алуда.

12 3 4 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒