Тыңдалым мен айтылым. Тапсырма

Тың далым мен айтылым

Тапсырма

1. Мә тінді мұ қ ият тың даң ыз. Мә тінде кө терілген мә селені жә не автор кө зқ арасын талдап, ө з кө зқ арасың ызды жан-жақ ты тұ жырымдап, мысалдар арқ ылы дамытып, дә лелдең із.

2. Ө з жұ бың ызды мұ қ ият тың даң ыз. Оның мә тіні, онда кө тірлген мә селе бойынша маң ызды деп санайтын 2 сұ рақ қ ойың ыз. Оның мә тінінің басты идеясын анық тауғ а белсенді қ атысып, пікірің ізді білдірің із.

[10]

1-мә тін

Ә рбір мемлекет пайда болғ алы бері мынадай 3 факторғ а баса назар аударып келеді. Олар: мемлекеттік саясат, экономикалық бағ ыт жә не экологиялық жағ дай. Бұ л ү шеуі бір-бірімен тығ ыз байланысты. Экономика мен саясаттың ө згеріп тұ руы – заң ды қ ұ былыс, ал экологиялық апатты тоқ тату немесе бағ ытын ө згерту – ө те кү рделі қ ұ былыс. Осындай ластануғ а адам ағ засы ү йренгелі бері бұ л ө згерістерді тіптен сезбейтін болғ ан. Адам денесіне енген улы заттар ағ зағ а кері ә серін тигізіп, денсаулығ ын бұ зады. Ағ заның кү рделі патологиялық ө згерістеріне алып келеді. Осындай жағ дайлар пайда болғ алы бері ғ алымдар кө птеген тә жірибелер жасағ ан. Мысалы, екі бақ аны алып, бірінші бақ аны ыстық су қ ұ йылғ ан стаканғ а салады. Сонда ә лгі ыстық суғ а салынғ ан бақ а бар пә рменімен стаканнан секіріп шығ ып, аман қ алады. Ал екінші бақ аны суық су қ ұ йылғ ан стаканғ а салып, стаканды біртіндеп қ ыздырады. Температураның біртіндеп кө терілуіне бойы ү йренген бақ а, ең соң ында ыстық суғ а пісіп ө леді. Осы тә жірибеден нені аң ғ аруғ а болады? Қ азіргі кезде адамзаттың тағ дыры екінші бақ аның тағ дырына ұ қ сап келеді. Қ оршағ ан орта, айналамыз біртіндеп ластанғ алы бері оғ ан бойымыз ү йреніп, қ оршағ ан ортадағ ы қ атты қ алдық тарғ а, ластанғ ан суларғ а, ауағ а мә н бермейміз. Ал осы ластанулар біздің ө мірімізге қ аншалық қ ауіп ә келетіні айтпаса да тү сінікті.

Ауа зат алмасуды арттырады, қ ан айналымын жақ сартады, ағ заның қ орғ аныс кү шін нығ айтады, ауруларғ а қ арсылық ты кү шейтеді. Алайда техника қ арыштап дамығ алы бері таза ауағ а қ ауіп тө ніп тұ р. Тек адам денсаулығ ына емес, барлық тіршілікке қ ауіпті. Қ оршағ ан орта улы қ алдық пен, химиялық заттармен ластанғ алы бері кө птеген ауруларды туғ ызып, адам ө лімін кө бейтіп, тіпті климат ө згеріп ауа райына да тікелей ә сер етуде. Тү рлі шаң, тозаң ауағ а кө теріліп, біз дем алатын ауаны ластайды. Ә сіресе, зауыт, фабрикалары бар қ алалардағ ы ауада зиянды заттар кө п болатыны мә лім. Тү рлі кө ліктерден бө лініп шығ атын шаң, тозаң дар, қ оқ ыстар да ауағ а тарайды. Адамдар да ойсыздық тың салдарынан ауағ а зиян келтіріп отыр. Деректерге сү йенсек, елімізде 3, 5 миллион тонна ауаны ластайтын қ алдық бө лінеді екен. Ірі қ алалардағ ы ауаның ластануы қ ауіпті шегіне жетті. Сырттан қ арағ анда олардың ү стін тү тінді тұ ман басып жатқ анын кө реміз. (288 сө з)

2-мә тін

Қ ай қ аланың шынайы келбетін кө ргің із келсе, ең бірінші, қ ала маң ындағ ы кү л-қ оқ ысқ а мә н бергенің із жө н. Бү гінгі басты қ атер – жаһ андық мә селенің біріне айналғ ан кү л-қ оқ ыс машақ аты. Ө неркә сіп дамығ ан ә р кезең де ә рі адамзат кемел ө мірге талпынғ ан сайын экологиялық ахуал тө мендей бермек. Ә лемдік статистикағ а сү йенсек, зауыт қ алдық тарымен бү лінген, қ оқ ыс қ алдық тарына толғ ан ә лемдегі ең лас ө зеннің бірі – Цитарум. Индонезияның Джакарта қ аласында орналасқ ан бұ л ө зенге 9 миллион тұ рғ ынның қ оқ ысы тасталады. Экологиялық ахуалы тө мен бұ л ө зенді халық ауызсу орнына пайдалануғ а мә жбү р екен. Ө з дертіне, табиғ ат дертіне жол беріп отырғ ан адамдардың ә рекетіне не дерсің? Мә селен, Швеция қ оқ ыс қ алдық тарын электр қ уаты ретінде пайдаланса, Сингапур оның тоқ сан пайызын ө ндіреді, Германия, Жапония, АҚ Ш сынды алып мемлекеттер миллиондағ ан пайда табуда. Ал біздегі жағ дай қ алай?

Алысқ а бармай-ақ қ аладағ ы жағ дайдың қ азіргі мү шкілі адам кө ргісіз. Ә р жерде жатқ ан полиэтиленді пакеттер, қ албырлар мен бө телке шө лмектері, атап айтқ анда тұ рмыстық заттардың тү р-тү рін кездестіре аласыз. Қ ала тұ рғ ындарының ұ қ ыпсыздығ ы мен немқ ұ райлығ ы қ аланың ластануына зиянын тигізіп жатыр. Біреулер кө шедегі қ оқ ысты жинаса, ал енді біреулері сол жә шікке жетер-жетпестен қ олындағ ысын лақ тырып кетеді. Адам ө міріне, денсаулығ ына аса қ ауіпті жайттарды біле тұ ра білместік таныту – тү бі жақ сылық қ а ә келмесі анық. Жоқ тан бар жасауғ а ә лдеқ ашан кіріскен мемлекеттерден ү лгі алатын кез жетті. Еліміздің ә р ө ң ірінде бір-бір қ оқ ыс ө ндіретін зауыт салынса, табиғ аттың тынысы ашылып қ ана қ оймай, жұ мыссыз жү рген адамдардың екі қ олына бір кү рек табылар еді.

Тазалығ ы табалдырығ ынан басталғ ан қ аланың кө рікті келбеті халық тың мә дениетімен тығ ыз байланысты. Ал мә дениет бар жерде қ алағ а деген жаң ашырлық, сү йіспеншілік те бар. Адамдар тазалық қ а ортақ жауапкершілікпен қ араса нұ р ү стіне нұ р болар еді! Қ ай уақ ытта да ғ ұ мыр кешіп жү рген ортамызды таза ұ стау, Жер-Анағ а қ иянат жасамау адамзаттың қ олында. Ендеше, қ аламызды кү л-қ оқ ыстан таза ұ стайық, ағ айын! (254 сө з)

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒