Оқылым. Тапсырма. Жазылым. Бал қою кестесі

Оқ ылым

Тапсырма

Екі ү зіндінің ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ын (мә тіннің тү рін, мақ сатын, мазмұ нын, стилі мен тілін, аудиториясын) салыстырып, жазың ыз.

[10]

А мә тіні

Элон Маск Марсты игеру ү шін термоядролық қ аруды пайдалануды ұ сынды

Америкалық миллиардерді бізге «Темір адам» фильмінен белгілі Тони Старкқ а тең ейді. Элонның SpaceX компаниясы бір зымыранды бірнеше рет қ олдануды ұ сынса, Tesla концерні электромобиль қ ұ рылымын дамытуда ең бек етіп келеді. Ал SolarCity болашақ та Жерді Кү н энергиясымен қ амтамасыз етпек.

Америкалық кә сіпкер ө зінің кезекті сұ хбатында Марсты игерудің екі тү рлі жолы бар екенін мә лімдеді. Біріншісі кө п жылдық ең бек пен қ аржыны талап етсе, екіншісі отарлауды жылдам жү зеге асыру мү мкіндігін береді.

«Біз Марсты Жердің аналогына айналдыра аламыз», - дейді Маск.

Марс ғ аламшары Кү ннен Жерге қ арағ анда біршама алыста орналасқ ан. Сондық тан Марс бедерінің орташа температурасы –40°С болып, мұ здық тармен қ апталғ ан. Оның айтуынша, Марстың қ алыпты атмосферасын қ айта қ алпына келтіру ү шін жаһ андық жылыну ү дерісін қ олдан жасау керек, яғ ни мұ з болып жатқ ан кө мірқ ышқ ыл газын еріту қ ажет. Кө мірқ ышқ ыл газы Марс атмосферасы қ абатын қ алың дата тү спек. Ол ү шін адам баласы қ ызыл ғ аламшарғ а жылытатын генераторларды орнатуғ а міндетті. Бұ л – кө п қ аржыны талап ететін қ ажырлы ең бек.

Элон Маск бұ л мә селенің оң ай шешімі термоядролық бомба болатынын ашып айтты. Егер бү гінгі таң дағ ы аса қ ауіпті қ ару Марсқ а тасталса, мұ з кейпіндегі кө мірқ ышқ ыл газы еріп, атмосфера қ ұ рылымы ө згереді.

Айта кетсек, Элон Маск осығ ан дейін де ғ ылыми негізі бар болжамдарды айтқ ан болатын.

Ә мә тіні

Электр тоғ ын ә уеде ойнатқ ан ғ алым

Никола Тесла – мың жылда бір ө мірге келетін ғ ажайып таланттылардың бірі десек қ ателеспейміз.

1856 жылы Австрия империясына қ арасты Смилян қ аласында ө мірге келген Никола Тесла бала кезінен-ақ ерекше қ абілетке ие болатын. Мектепті бітіргеннен кейін ә кесінің қ арсылығ ына қ арамай Австриядағ ы жоғ ары оқ у орнына оқ уғ а тү седі. Студент кезінен-ақ тү рлі ө нертапқ ыштығ ымен жұ рт назарына бірден ілігеді. 28 жасында-ақ тү рлі марапаттарғ а ие болады. Ө з армандарын орындау мақ сатында 30-ғ а толмай жатып Нью-Йоркқ а келеді. Бірақ кө п ө тпей бейтаныс қ аладағ ы алаяқ тарғ а алданып, бар жиғ ан-тергенінен айрылып қ алады. Дымсыз қ алғ ан Тесла кө шеде бұ зылып қ алғ ан электр техникаларын жө ндеп ақ ша таба бастайды. Осылай кү н кө ре жү ріп ол ғ ылыми ізденістерін де тоқ татпайды. Кейін тә жрибелі маман ретінде «Вестингауз электрик» компаниясына жұ мысқ а кіреді.

1893 жылы Чикагода болғ ан бү кілә лемдік кө рмеде ерекше оқ иғ а орын алады. Никола Тесла денесінен 2 миллион вольтты тоқ ты ө ткізіп, қ олына электр шамдарын алып жағ ады. Мұ ның сырын сұ рағ ан адамдарғ а: «Ә ң гіме электр энергиясы қ уатының қ аншалығ ында емес, оғ ан қ алай жалғ ануда», – деуден арығ а аспайды. Осы жылы толқ ынды радиоұ затқ ышты ойлап табады. Бұ л дегеніміз жердің бір бұ рышынан екінші бір бұ рышына электрді сымсыз-ақ жеткізу еді.

Ол Колорада да талай тә жрибелер ө ткізді. Жасанды кү н кү ркірі, найзағ ай шақ ыру жолдарын ойлап табады. Ө зі қ ұ рдырғ ан арнайы мұ нарадан біршама қ ашық тық тық тағ ы 200-ге тарта электр лампасын сымсыз-ақ жағ ып жиналғ андарды таң -тамашағ а батырады. (190 сө з)

А мә тіні	Ә мә тіні
Мә тіндердің стилі

Мә тіндердің тақ ырыбы

Автор кө зқ арасы

Мақ сатты аудиториясы

Қ ұ рылымы

Тілдік ерекшеліктері

Жазылым

Берілген 4 тақ ырыптың бірін таң дап, жазба жұ мыстарын орындаң ыз.

[10]

1) «Парасат» журналына «Қ азақ станда кө ші-қ он мә селесіне қ атысты оралмандар мен келімсектер қ андай қ иындық тарғ а кездеседі? » деген тақ ырыпта 150-180 сө зден тұ ратын мақ ала жазың ыз.

2) Мектепте қ алыптасқ ан игі дә стү р бойынша «Ақ ылды бейсенбі» жобасы аясында «Болашақ » бағ дарламасының тү легімен мектеп оқ ушылары арасында кездесу болып ө тті. Кездесуде сө з болғ ан «болашақ тық тардың » білім алуы, тыныс-тіршілігі туралы мектеп ғ аламтор форумында жарық кө ретін сұ хбат жазың ыз.

3) Мектеп газеті келесі айдың басылымын ә лемді ө згерткен ө нертабыстар тақ ырыбына арнайды. «Ө нертабыс – ө рлеу кепілі» деген тақ ырыпта жаң а технологиялардың қ оғ амғ а тигізетін ә сері туралы ақ параттық мақ ала жазың ыз.

4) Сізге «Зерде» журналының тілшісі ретінде қ азақ стандық атақ ты ө нертабыс иесінен сұ хбат алу тапсырылды. Жанрлық ерекшелігін сақ тап, сұ хбат жазың ыз.

Бал қ ою кестесі

Тың далым жә не айтылым

Балл	Грамматика мен лексиканы дұ рыс қ олдануы	Балл	Сұ рақ ты тү сіну мен толық жауап беру қ абілеті
	Диалог кезінде грамматикалық жә не лексикалық қ ұ рылымдардың қ олдану аяларын ө те жақ сы тү сінеді. Сө з саптауы дұ рыс, анда-санда мардымсыз қ ателерді жібереді.		Тақ ырыпты ө те жақ сы тү сінеді. Кү тпеген сұ рақ тарғ а жауабы тез ә рі орынды. Талқ ылау кезінде ө з ойын жетік жеткізе алады.
	Диалог кезінде грамматикалық жә не лексикалық қ ұ рылымдардың қ олдану аяларын жақ сы тү сінеді. Сө з саптауы дұ рыс, анда-санда қ ателер жібереді.		Тақ ырыпты жақ сы тү сінеді. Кү тпеген сұ рақ тарғ а жауабын ойланып ә рі орынды жеткізеді. Талқ ылау кезінде ө з ойын жақ сы жеткізе алады, бірақ кей уақ ытта сырттау қ олдауды қ ажет етеді.
	Диалог кезінде грамматикалық жә не лексикалық қ ұ рылымдарды қ олдану аяларын орташа тү сінеді. Сө з саптауы дұ рыс, қ ателері байқ алғ анмен, тү сініспеушілік тудырмайды.		Тақ ырыптың негізгі тараптарын тү сінеді, бірақ кү рделі сұ рақ тарды талдауда едә уір қ иналады. Кү тпеген сұ рақ тарғ а қ иналып қ алады. Талқ ылау кезінде қ олдауды қ ажет етеді, жауаптарын алдын-ала дайындап келгендей кө рінеді.
	Диалог кезінде грамматикалық жә не лексикалық қ ұ рылымдарды қ олдану аяларын аздап тү сінеді. Сө з саптауы нақ ты емес, тү сініспеушілік тудырады.		Тақ ырыпты тү сінуде қ иналады. Кү тпеген сұ рақ тарғ а қ иналып қ алады, тақ ырыпты ашуды дамыта алмайды. Талқ ылау кезінде қ олдаусыз ө зін кө рсете алмайды.
	Диалог кезінде грамматикалық жә не лексикалық қ ұ рылымдарды қ олдану аяларын ө те аз тү сінеді. Тү сініспеушілік тудыратын қ айталанып келетін қ ателер жиі кездеседі.		Тақ ырыпты тү сінуде қ атты қ иналады. Кү тпеген сұ рақ тарғ а қ иналып қ алады, тіпті жауап бере алмайды. Талқ ылауғ а аз қ атысады.

Оқ ылым

Балдар	Сипаттамасы
9-10	Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын ө те жақ сы тү сінетінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балл қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді. Кө ркем тіл қ ұ ралдарын орынды жә не сенімді қ олданады.
7-8	Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын жақ сы тү сінетінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балл қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді. Кө ркем тіл қ ұ ралдарын орынды қ олданады.
5-6	Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын жеткілікті тү сінетінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балл қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді. Кө ркем тіл қ ұ ралдарын жеткілікті қ олданады.
3-4	Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын орташа тү сінетінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балды қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді. Кө ркем тіл қ ұ ралдарын жеткіліксіз жә не орынсыз қ олданады.
1-2	Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын аз тү сінетінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балл қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді. Кө ркем тіл қ ұ ралдары ө те аз жә не орынсыз қ олданады.
	· Мә тін тү рлерін, тұ тас аудиторияны, мақ саты мен мағ ынасын, стилі мен тіл айырмашылық тарын мү лдем тү сінбейтінін нақ ты тапсырмаларғ а қ ойылатын балл қ ою кестесіндегідей етіп кө рсетеді · Кө ркем тіл қ ұ ралдарын жұ таң жә не орынсыз қ олданады.

Жазылым

Балл	Сипаттама
9-10	· Тапсырмада шығ армашылық тә сілдемені ө те жақ сы қ олданады, аудиторияны толық тарта біледі, мә тіннің сә йкес формасын дә лелді қ олданғ ан. · Қ ұ рылымы сә йкес жә не қ атаң сақ талғ ан. · Оқ ырманғ а ерекше ә сер ету мақ сатында кө ркем тіл қ ұ ралдарын ө те жақ сы қ олданғ ан. · Еркін, мә нерлі ойластырылғ ан мазмұ ндауы бар, кү рделі ә серлерге қ ол жеткізеді. · Сауаттылық тың дең гейі жоғ ары.
7-8	· Тапсырмада шығ армашылық тә сілдемені орынды қ олданады, аудиторияны тарта біледі, мә тін формасының қ олданысы жү йелі. · Қ ұ рылымы сә йкес жә не сақ талғ ан. · Оқ ырманғ а ерекше ә сер ету ү шін тілдің шығ армашылық қ олданысы нақ ты, анық. · Қ ажетті ә серге жетуге ық пал ететін анық жә не ү зіліссіз мазмұ ндауы бар. · Мағ ынаны жеткізуде кездейсоқ қ ателер қ иындық тудырмайды.
5-6	· Сә йкестендірілген қ ұ рылымы мен шығ армашылық қ абілеті анық, аудиторияны сезеді, ө з ойын жобалап жеткізеді. · Қ олданылғ ан қ ұ рылымы дұ рыс, бірақ кейбір жағ дайда жү йеленбеген, қ ұ рылымнан ауытқ у кездеседі немесе біртексіз қ ұ рылымдар бар. · Тіл қ олдануғ а деген талпынысы, суреттеу мен баяндау жазбалары қ ажетті дең гейде. · Нақ ты, бірақ біртекті сө з қ ұ рылымдарын қ олданады. · Шақ тардың, бастауыш пен етістіктердің ұ йқ аспауы, орфографиялық қ ателер, пунктуацияның жоқ тығ ы қ ажетті ә сер алуды тө мендетеді.
3-4	· Қ ажетті ұ станым мен мазмұ н бар, аудиторияны сезу қ абілеті байқ алады. · Қ ұ рылымында ауытқ ушылық кездеседі, (дә л анық емес), нақ ты суреттеу мен карама-қ айшылық тарды баяндау қ абілеті бар, бірақ солғ ын. Ө з ойын жобалап жеткізеді. · Тілдік амал қ ұ ралдарын қ олдану ә рекеті бар, суреттеу, сипаттау элементтері қ анағ аттанарлық дең гейде. · Сө з саптауы нақ ты болғ анымен, жү йесіздік байқ алады. · Шақ тардың, бастауыш пен етістіктердің ұ йқ аспауы, орфографиялық қ ателер, пунктуацияның жоқ тығ ы жиі кездеседі.
1-2	· Мағ ына мен мә селеге тоқ талғ анмен, шығ армашылық тә сілдемеге сай емес, формасы нақ тыланбағ ан, мысалы, суреттеу сұ рағ ына баяндау арқ ылы жауап береді, ө з ойын білдіруде шектеуліктер байқ алады. · Қ ұ рылым ә лсіз, ұ йымдастырылмағ ан, ауытқ улар жиі байқ алады. · Тек кейбір жағ дайда ғ ана тілдің жиі қ олданылатын ә дістері баяндау мен суреттеу жазбаларына сә йкес. · Шақ тардың қ олданылуы анық емес, қ ұ рылымдық қ ателер (шақ тардың, бастауыш пен етістіктердің ұ йқ аспауы, орфографиялық қ ателер, пунктуацияның жоқ тығ ы) мағ ынаны толық тү сінуге қ иындық келтіреді.
	· Жұ мыс қ ойылғ ан мақ сатқ а сай емес, тү сініксіз, қ ұ рылым мен мазмұ ны сай емес. · Тө менгі дең гейдегі қ ұ рылымдық қ ателер (шақ тардың, бастауыш пен етістіктердің ұ йқ аспауы, орфографиялық қ ателер, пунктуацияның жоқ тығ ы) оқ ушының жалпы ә сер ету қ абілетін кө рсетуге кедергі келтіреді.

⇐ Предыдущая 6 7 8 9 101112 13 14 15 Следующая ⇒