Тыңдалым мен айтылым. Тапсырма

Тың далым мен айтылым

Тапсырма

1. Мә тінді мұ қ ият тың даң ыз. Мә тін ақ паратын ғ аламдық мә селелермен байланыстыра ө з ойың ызды айтың ыз. Мә теннен фактілік ақ парат пен автор кө зқ арасы кө рінетін тұ стардан кем дегенде 1 мысалдан келтірің із жә не дә лелдең із.

2. Ө з жұ бың ызды мұ қ ият тың даң ыз. Жұ бың ыздың жауабына келісу не келіспеу пікірің ізді бідіріп, диалогке қ атысың ыз.

[10]

1-мә тін

Ә лемді ө згерткен ө нертапқ ыш балалар

Теріден жасалғ ан қ ұ лақ қ ап. 15 жастағ ы американдық Честер Гринвуд 1873 жылы суық та қ олдануғ а болатын қ ұ лақ қ ап ойлап тапты. Ә жесі бұ л қ ұ лақ қ аптың сыртын кә мшат терісінен, ішкі жағ ын барқ ыттан тігіп берді. 1877 жылдың 13 наурызында Честер ө з ө нертабысын патенттеу мү мкіндігіне ие болды. Ө мірінің соң ына дейін ол қ ұ лақ ты сыртқ ы шудан, суық тан қ орғ айтын жаң а заттарды шығ арумен айналысты.

Мэн штатында 1977 жылдан бастап, ө нертапқ ыштың қ ұ рметіне орай Честер Гринвуд (21 желтоқ сан) кү нін атап ө тіп келеді.

Қ алың қ арда жү руге арналғ ан кө лік. Осындай кө лікті ойлап табушы ретінде канадалық Жозеф-Арман Бомбардьеның аты аталады. Ол 15 жасында 1922 жылы ескі «Форданың » бө ліктерімен бір аптаның ішінде қ алың қ арда жү руге арналғ ан кө лік жасап шығ арды. Қ ұ рылғ ы шамамен бір мили жерді жү ріп ө ткен. Арманның ағ асы Леопольд табанына байланғ ан екі арқ ан арқ ылы қ ұ рылғ ыны жү ргізсе, Арманның ө зі қ олдан отын салып отырды. Кейін де ө нертапқ ыш бірнеше техникаларды жасаумен айналысып, тек 1957 жылы ғ ана баяғ ы қ арда жү ретін кө лігіне оралды. Кө лік «Ski-Doo» атын алып, бірнеше даналары шығ арыла бастады. Қ азір бұ л кө лік қ арда жү ретіндердің ішінде ең танымалы болып саналады.

Жемісті мұ з. Таяқ шадағ ы балмұ здақ – жемісті мұ зды ең алғ аш 11 жасар американдық Фрэнк Эпперсон ойлап тапқ ан. Бір жылдан соң, ол ө з ө німін кинотеатрдың жанында тұ рып сатумен айналысқ ан. Бірақ ө се келе балмұ здақ тан гө рі, жылжымайтын мү лікті сатуды дұ рыс деп ойласа керек. Фрэнк 20 жылдан кейін ғ ана ойлап тапқ ан ө німіне патент алып, сериялы ө ндіріске кірісті. АҚ Ш-тағ ы дағ дарыс кезінде бұ л балмұ здақ басқ а адаммен бө лісіп жеуге болатындай, екі таяқ шамен шығ арылды.

Брайль қ аріпі. Кө зі кө рмейтін жандардың оқ и алу мү мкіндігіне жол ашқ ан рельфті-нү кте жазуын 1824 жылы 15 жастағ ы француз Луи Брайль ойлап тапқ ан. Ол ә кесінің шеберханасында етік тігуге арналғ ан бізбен кө зін жарақ аттап алғ ан соң, 3 жасында кө ру мү мкіндігінен айырылғ ан еді. Осы қ аріппен басылғ ан алғ ашқ ы кітап «Франция тарихы» 1837 жылы жарық қ а шық ты. (270 сө з)

2-мә тін

XX ғ асырдың алғ ашқ ы жартысында ө мір сү рген ең ә йгілі тұ лғ алардың бірі – Альберт Эйнштейн. Кө зі тірісінде кө птеген жетістіктерге жеткен ғ алым Нобель сыйлығ ын алып қ ана қ оймай, ғ ылымның ғ алам жайлы тү сінігін тү бегейлі ө згертіп кетті. Оның 300-ге жуық ғ ылыми жұ мысы мен 150-ге жуық кітабы, сан алуан мақ алалары білімнің ә р саласын қ амтығ ан. 1879 жылы Германияда дү ниеге келіп, 1955 жылы 76 жасында АҚ Ш-та қ айтыс болғ ан Альберт Эйнштейн туралы замандастары тү рлі аң ыз-ә псана қ алдырғ ан. Оның қ айсысы рас, қ айсысы ө тірік екені де белгісіз.

Эйнштейннің ғ ылымғ а деген қ ызығ ушылығ ы 5 жасында туғ ан. Бірде ол ауырып қ алып, ә кесі оны жұ бату ү шін қ олына компас берген екен. Бала Альберт қ ұ ралдың қ ұ рылымына қ атты қ ызығ ып, содан бастап тү рлі зерттеулерге ден қ ойғ ан деседі.

Эйнштейннің музыкағ а деген махаббаты ерекше болғ ан. Ол бала кезінде скрипкада ойнауды ү йреніп, ө мір бойы сол аспапты ө зімен алып жү рген.

XX ғ асырдың ортасында Израиль мемлекеті қ ұ рылғ ан шақ та еврей ұ лтынан шық қ ан Эйнтштейнге ел президенті болу туралы ұ сыныс тү скен. Тә жірибенің жоқ тығ ы мен ө зінің саясаткер емес, ғ алым екенін айтқ ан ол бұ л ұ сыныстан бас тартқ ан.

Ө зінің атағ ын пайдаланып, ғ алым бір кездері ә р қ олтаң басы ү шін 1 доллар ақ ы алып отырғ ан. Тү скен қ аржының бә рін ол қ айырымдылық қ а жұ мсағ ан.

Альберт Эйнштейн бала кезінде математиканы нашар оқ ығ ан деген қ ате пікір бар. Шын мә нінде ол 15 жасының ө зінде дифференциалды жә не интегралды есептеу жү йелерін жақ сы мең геріп ү лгерген.

Бірде трамвайда отырып қ атты ойланып кеткен ғ алым жол ақ ысын дұ рыс тө лемеген екен. Кондуктор қ ыз ескерту жасағ аннан кейін ғ ана Эйнштейн қ атесін байқ ап, ақ шаны толық беріпті. Оны танымағ ан қ ыз кү лімдеген кү йі: «Тү к етпейді, ата. Тек математиканы ү йреніп алсаң ыз кө мегі тиер еді» деген екен.

Физик ешқ ашан шұ лық кимегені белгілі. Тіпті, ү лкен шаралардың ө зіне де ол шұ лық сыз келетін. Бірақ ол ө зінің бұ л ә рекетін ешқ ашан тү сіндірген емес.

Ғ алым ө лер алдында неміс тілінде бірнеше сө з айтқ ан. Алайда оғ ан қ араушы медбике неміс тілін білмегендіктен, оның не айтқ анын тү сінбеген жә не есінде сақ тай алмағ ан. (285 сө з)

⇐ Предыдущая 5 6 7 8 91011 12 13 14 Следующая ⇒