Криминалистік іздерді зерттеудің ғылыми негіздері, міндеті және ұғымы туралы түсінік.

1.1.5 Криминалистік іздерді зерттеудің ғылыми негіздері, міндеті және ұғымы туралы түсінік.

Қылмыс оқиғасы әр түрлі адамдардың әрекеттестігі және жүйенің дүние тақырыптарының нәтижесінде қылмыстық іздердің қорытындысы құралады.

Криминалистикада іздерді ұғу яғни түсіну “КЕҢ және ТАР” мағынада қабыл етеді. Ол бір жердегі жағдайдың өзгеруіне байланысты, қылмыскердің пайда болып әрекет жасау нәтижесінде және әр түрлі ұғымда қамтылады. Бұл қылмыскердің қалдырып кеткен бұйымы, иіс қалған, зақым келтүріп бүлдіру нәтижесінде заттың өзгеруі.

Іздің “тар” мағынадағы түсінігі – ол елестету белгісі, нышаны арқылы бір объектіні екіншіге қою.

Сыртқы белгінің түсінігі - сыртқы пішін, өлшем, мөлшер.

Оларға мыналар жатады:

- қолдағы бармақ іздері;

- аяқ киім іздері;

- бұзу құралдарының іздері.

Іздерді бейнелеуге екі жақтың әрекеттестігінің арқасында болған зат іздері және т.б. іздер жатады.

Қылмыстың іздері ол әр түрлі объектілерден пайда болуы және қылмыстың қандай жағдайда болуы.

Заттардың қылмыстық іздері болып саналатын олар сусымалы материалдар және қылмыскердің оқиға болатын жерде қалған қан, сілекей іздері.

Криминалистика оқу іздерін анықтау криминалистика-техника саласы деп анықталады, механизм іздері бойынша басталуы және методика жолымен жиналған нұсқаулар қылмысты алдын-ала тоқтатады.

Қылмыс іздері екі бөлімге бөлінеді:

1) тар мағынада айтылатын іздер;

2) іздерді теңдестүру.

Криминалистикалық теңдестүру бойынша барлық заттар ұқсас болады, сол себептен олар құрамына байланысты оқиға бойынша, тергеуге керектігі іздері бойынша информация алуға болады.

Екінші жағдай бойынша диалектикалық барлық объектілер байланысты. Сол себептен бейнелеу арқылы іздер пайда болады. Сондықтан дүние материалдық объектілері шағылу, қабыл алу қасиетіне ие болады.

Үшінші жағдайлар бойынша объектілердің біршама тұрақтылығы сыртқы пішінді немесе жағдайын белгілі бір мерзімге дейін сақтап тұру.

Осындай оьъектілік мерзімдерін ұқсастыру, іздер объектілері тергеу амалдары барысында алынған бейнелеу, кейіптеу хабарлары.

а) Криминалистикадағы іздерді топтастыру және құру механизмі.

Егер із болса, онда із құрайтын объект болу керек. Ол объект басқалармен қарым қатынаста болу керек.

Сондықтан із құрауда 2 объект қатысады:

- із құрайтын объект, яғни із қалдыратын;

- із қабылдайтын объект, яғни із қалатын.

Қаралатын іздер былай болып топтастырылады, із құрайтын объектінің түріне қарап, механизмі мен із құрайтын жағдайға тағы басқалар:

1. Із құрайтын объектінің түріне қарап – ол бармақтың ізі, аяқтың, бұзу құралы және аспаптары, транспорт құралының, тағы сол сияқты іздер.

2. Механизміне қарап – статистикалық және динамикалық іздер.

Статистикалық іздер мынадай жағдайда табылады, егер із құрайтын объектілер біршама із қабылдайтын объектіге тікелей әсер етеді.

Динамикалық іздер объектілердің жоғарғы бетінің түйісІі қиылысының арқасында, із құрайтын мезгіл пайда болады.

Күштер қабылдағыш объектіге екі бағытта ықпыл жасайды тік бұрыш жасайтын сызық және бұрыш асты (под углом) тайғанаған іздер, сығылған, басқалар.

3. Ықпал жасау төңірегінде локалдық және перифериялық іздер болып бөлінеді.

Локалдық - іздер объектілердің беттерінің түйісуінен пайда болады.

Перифериялық - іздер объектілердің беттерінің түйісуінен пайда болады.

б) Іздерді алу, белгілеу, қарап шығу және табу туралы жалпы ереже.

Табылған іздер оқиға болған жермен байланысты, жеке заттар және басқа объектілер мынадай тергеу амалдарын жүргізу барысында яғни оқиға болған жерді қарап шығу, куәландыру осыған байланысты тергеу амалдарын жүргізген кезде заңдылықты сақтау және техника құралдарын қолдану қажет.

Іздерді тапқан жерде екі тактикалық талапты сақтау қажет:

а) толық қарап шығу;

б) іздерді табу Ішін бағытталған әдіс тәсілді қолдану.

Қылмыс болған жерді қарап, іздерді шығады деген жерден іздеу керек, оқиға болған жерді байқағанда тиісті нәтиже бермесе басқа әдістерді қолдану керек:

а) қылмыс оқиғасына байланысты іздерді іздеп алу қажет;

б) теңестүруге жарайтын іздерді алу керек;

в) объектілерде із құрайтын белгілерді табу керек;

г) іздің пайда болған механизмдерін анықтау керек.

Іздерді белгілеудің процессуалдық және техникалық екі түрлі айырмашылығы бар.

1) Процессуалдық тәсіл-тергеу амалдарын жүргізу хаттамасы;

2) Техникалық тәсіл –суретке түсіру, іздердің қалыбын дайындау.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒