А. Құнанбаевтың қарасөздерінде көтерілген мPселелердің бүгінгі күнмен үндестігін талдап жазыңыз.

№28. А. Құнанбаевтың қарасөздерінде көтерілген мPселелердің бүгінгі күнмен үндестігін талдап жазыңыз.

Қазақ м<дениеті мен ақыл ойының заңғар биігі Абай Құнанбайұлынан кейін де талай дүлдүл жарып шығып, өздерінің өшпес туындыларымен тарту етсе де, хакім Абайдың жұлдызы <рдайым биік тұрады. Ал бұның бірден бір себебі – ол ең алдымен Абай шығармашылығының <мбебаптылығымен қатар, өмірден алынған жайттарды талдай келе, өзі өмір сүріп отырған ғасырдың ащы шындығымен түсіндірілсе керек. Лирика, поэзия, сатира, поэма, аударма сынды жанрлардың негізін ғана салып қоймай, оны жалпақ жұртқа танымды етіп, музыкалық мұрасы, еңбектерінің мазмұн тереңдігі, философиялық, ағартушылық жағынан алғанда айтқан ақылы мен қалдырып кеткен өсиетінің б<рі де оның ұлт ұстазы, тіпті адамзат баласынан ерек туған ғұлама атануына арқау болды. Ал осының бір д<лелі – Абайдың ауыз толтырып айтатындай қазақ <дебиетіне жаңашылдық алып келген қара сөздері болды.

Ұлы ақынның қара сөздері тақырыбы жағынан айырықша дараланып, бұрын соңды болмаған жаңа дүниені қазақ даласына алып келді. Ондағы азаматтың азаматтығын айқындап тұратын адамгершілік тақырыбы м<селесіне назар аударылып, өшпес мұра ретінде жазылғандығы мені ғана емес исі қазақ баласын, <рбір жастың көңіліне қуантарлық ой салар шығарма екені шындық. Абайдың «қара сөздеріне» өзіндік көзқарас тұрғысынан талдау жасап, зерделесек, оның қазақ қоғамы, сол замандағы өзекті м<селелерді өз туындысына арқау еткенін көреміз. Ал осы шығармада Абай заманы мен қазіргі қоғамның айқындап отырған м<селелерінің қандай үндестігі бар? Ол қазіргі күні де өзекті болып отыр ма? Қара һ<м дара сөздерден менің түйгенім көп. Айталық, менің ойымша, адамзат баласының алдында үш айғақты зор міндет тұр. Олар: бейбітшілік, руханият, табиғат ананы қорғау. Бұлардың қай қайсысын да біздің тіршілігіміздің қайнар көзі, басты бағдары десекте артық айтқандық емес. Осы үш бастауға қазақ елінің ғана емес <лем болашағының баспалдағы деп Елбасымыз айтқандай, адамзат баласының өмір сүруіне қажетті деп танитын осы үш таған. Енді қара сөдерге тоқталар болсақ, олардың өзектілігі де бүгінгі күнмен астасып жатқаны анық.

Менің пайымдауымша, қазақтың рухани мұрасы, адалдығы д<л осы Абай қарасөздерімен бірге біте қайнасып кеткендей. Абайдың мұрасымен таныспаған қазақ, оны сүймеген жас жапырақсыз терек т<різді деуге болады.

Қорыта келе, біз ұлы ақынымыз Абайдың д<уірінде қалдырып кеткен сөздерінің <лі күнге дейін қоғамымызға қажеттілігін ұғынғандаймыз. Оның адамзаттың ең асыл қасиеті адамгершілікке баулыған, т<рбиелеуге негізделген қара сөздері арқылы рухани азық алдық, адамдық сипатта бой түзеуге тырыстық, себебі біз халқын сүйген қаламгердің, ұлық ақынның ұрпағымыз.

№29Сал-серілердің (Pнші-ақындар) өлеңдеріндегі қыз сипатын талдап жазыңыз Сал-серілер өлеңдерінде ару қызды, көрікті келіншекті аялау, жақсыларды д<ріптеу негізінде жырға қосқан. Өлеңге жыр ете отырып табиғи сұлулықты жарастыра білген. Ол кезде көптеген ақындар теңеу образы ретінде аркды-аққу, лашын, бұлбұл құсқа теңеген. Олардың өзіндік ерекшіліктері бар. Теңеу образындағы құс атаулары адам бойындағы ерекшеліктерді таныта білді. Қазақ елінде ежелден сал-серілер өлеңдерінде қазақ қызының инабаттылығын ерекше бейнелеген. Оның <р жүрісінен т<рбиелігін аңғарған. Сондай-ақ ежелден қазақ қызын тыйым салып өсірген. Мұның барлық қыздың өз орны бар екендігін айқын көрсетеді. Оларға: ақша маңдай, перизат, аймақ ауыз, сүмбіл шаш, қарақат көз,жазық маңдай, алқызыл гүл деген т<різді көптеген эпитеттер жазған. Ақындардың осындай өлеңдері <серлі <демілікті осылайша айқындайды. Ақындар шығармаларында <йел затын ерекше бейнелейді. Мұнда бас бостандығы жоқ қазақ қыздарының мұңы мен мүддесін негізге ала отырып жырлайды. Ақындарымыз қазақ қыздарын өз заманынан-ақ жоғары бағалаған.

Жаяу Мұса өзінің "Zйелдер сипаты" өлеңдерінде <йелдердің қаіретін, қайғы-мұңын термелей келе, ең жақсы деген <йел жұртына назар аударады, <йелдерді сыйлауға,бағалауға үндейді.

Кім мінер ел көшкенде тауып атын,

Адам көп танитұғын адам затын.

Дүниенің тұрақтайтын тұрағы екен,

Гүл жүзді, сырлы қөзді жақсы қатын

Zйелді сыйлау керек ескеріп біз,

Оларға айту керек орынды сөз

Жақсы <йелге көз салып бір қарасаң...

Шығып кете жаздайды бойыңнан жан- деп <йел затының қасиеттерін тізіп көрсетеді.

Қорытындылай келе, сал-серілердің бір айырмашылығы, олар ақын да, <нші де болған. Сол <ндерін де, өлеңдерін де қазақтың қыздарына арнағанын көремін. Өйткені қазақ қыздары осы өмірдің п<к, таза гүлі. Оны біз:

Мен қазақ қыздарына қайран қалам,

Жанары,жаны жаздай жайраңдаған

"Қыз өссе елдің көркі..." деген сөзді.

Қапысыз қалай айтқан, қайран бабам? -деген өлең жолдарынан ой түйеміз.

⇐ Предыдущая 14 15 16 17 181920 21 22 23 Следующая ⇒