Менингит.. Тақырып №2. Жұтқыншақтың жедел және созылмалы аурулары.

⇐ ПредыдущаяСтр 8 из 12Следующая ⇒

Менингит.

1. Жалпы белгілері.

· Жоғарғы температура.

· Тахикардия.

· Ағымы әрқашан ауыр.

2. Жалпы милық симптомдар.

· Есі анық емес немесе есінен танған. Сандырақтау. Қозу немесе тежелу. Ұйқының қашуы.

· Бас ауруы. Бас айналуы.

· Тырысылар. Патологиялық рефлекстер ±.

· Лоқсу. Құсу.

· Көру нервісінің домбыққан емізікшесі.

3. Менингеальдық симптомдар

· Шүйденің ригидттілігі.

· Крениг симптомы – арқасына жатқан қалыпта тізе буынын жазғанда балтырдағы ауру сезімі.

· Брудзинский симптомы (жоғарғы) – басты алдыға қарай еңкейткенде, аяқтың ұрщық және тізе буындарында бүгілуі.

· Брудзинский симптомы (ортаңғы) – қасаға байламы аймағына басқанда, аяқтың ұрщық және тізе буындарында бүгілуі.

· Брудзинский симптомы (төменгі) – Крениг сынамасын жасағанда, аяқтардың дәл сондай әрекеті.

4. Жұлын сұйықтығы.

А. Серозды менингитте.

· Мөлдір.

· Қысымы жоғары.

· Лимфоцитоз (норма – 1 мл-де 5 лимфоцит).

В. Іріңді менингитте.

· Лайлы.

· Қысымы жоғары (норма – жатқанда 100 – 200 мм. су.бағ. Люмбальдық пункцияда 1 секундта 1 тамшы жиілікпен ағады).

· Белок көбейген (норма 0,15 – 0,45 г/л).

· Нейтрофилез.

· Қант азайған (норма – 0,5 – 0,75 г/л).

· Хлоридтер азайған (норма – 730 мг% немесе 120 – 130 ммоль/л).

Иллюстративті материал:мультимедиялық дәрістердің электронды варианты (студент кафедрадан алады)

Әдебиеттер:

1. Магамедов М.М., Лучихин Л.А., Пальчун В.Т. Оториноларингология: учебник + СД. – М., ГЭОТАР-Мед. 2008. – 656 с.

2. Оториноларингология. Национальное руководство + СД. – М., ГЭОТАР-Мед. 2007. – 960

3. Пальчун В.Т.. Болезни уха, горла, носа.- М., Медицина, 2000.

4. Солдатов И.Б., Гофман В.Р. Оториноларингология. – СПб., 2001.

1. Тақырып №2. Жұтқыншақтың жедел және созылмалы аурулары.

2. Мақсаты: Студенттердің хабарды сіңіруі:

· Жутқыншақ аурулары, диагностикасы, клиникасы және емі.

Дәріс жоспары:

Жутқыншақ аурулары – баспа, баспаның турлері, екіншілік баспамен диф. диагностика жүргізу. Созылмалы тонзиллит.

2. Жутқыншақ аурулары:

Баспа (жедел тонзиллит)— таңдай бадамшаларының зақымдануымен жүретін жедел жалпы инфекциялық ауру. Қабыну процессі басқа – тілдік, жұтқыншақтық, мұрын-жұтқыншақтық бадамшаларда да болуы мүмкін, ол кезде сәйкес тілідік, жұтқыншақтық немесе рероназальды баспа жайлы айтады. Инфицирлену экзо- (жиі) немесе эндогенді (аутоинфекция) болуы мүмкін. Инфекция берілуінің екі жолы бар:

• ауа-тамшылы;

• алиментарлы.

Эндогенді инфицирленуауыз қуысынан немесе жұтқыншақтан болады( таңдай бадамшаларының созылмалы қабынуы, кариозды тістер). Инфекция көзі сонымен қатар мұрын мен қосалқы қойнауларының іріңді аурулары болуы мүмкін.

Этиологиясы.Инфекция қоздырғыштары көбіне стафилококк, стрептококк (әсіресе гемолитикалық), пневмококк болып табылады. Баспалардың вирусты этиологиялы да түрлері жайлы біршама мәлімет бар.

Ізашар факторлар:

• жергілікті және жалпы суықтау;

• организм реактивтілігінің төмендеуі.

Баспамен мектепке дейінгі және мектеп жасындағы балалар, сонымен қатар 35-40 жасқа дейінгі ересектер жиі ауырады, әсіресе өршу көктем және күз айларында болады.

Клиникасы.Жұтынғанда ауру сезімі, селқостық, дене қызуының жоғарылауы. Жиі буындардағы ауру сезіміне, бас ауруына, периодты қалтырауға шағымданады. Ауру ұзақтығы мен таңдай бадамшаларындағы жергілікті өзгерістер баспаның түріне байланысты. Рационалды емделу мен тәртіпті сақтағанда баспа орта есеппен 5—7 күнге созылады. Баспаның катаральды, фолликулярлы және лакунарлы түрлерін ажыратады. Негізінен, бұл таңдай бадамшаларындағы бір қабыну процессінің әртүрлі көріністері.

Катаральды баспа— әдетте кенеттен басталады және тамақтағы бірден ауыру сезімімен, жалпы әлсіздікпен, субфебрильді температурамен көрінеді. Қанда өзгерістер әлсіз көрінеді не болмайды. Фарингоскопия:таңдай бадамшалары мен оған бекінген таңдай доғаларында әлсіз ісіну, гиперемия анықталады; жұмсақ таңдай мен жұтқыншақтың артқы қабырғасы өзгеріссіз. Регионарлы лимфа түйіндері ұлғаюы мүмкін және пальпацияда ауырсынады. Катаральды баспа баспаның басқа түрлерінің бастапқы сатысы болуы, ал кейде бір инфекциялық аурудың көрінісі болуы мүмкін.

Лакунарлы және фолликулярлы баспакатаральдыға қарағанда айқынырақ клиникалық көрініспен сипатталады: бас ауруы, тамақтағы ауру сезімі, селқостық, жалпы әлсіздік. Қандағы көріністер де айқынырақ көрінеді. Жиі ауру қалтыраумен, дене қызуының 38—39°С және одан да жоғары, әсіресе балаларда, болуымен сипатталады. Жоғары лейкоцитоз (20хЮ⁹ және одан да жоғары), лейкоцитарлы формуланың солға ығысуы және жоғарылаған ЭТЖ (40—50 м/ч) анықталады. Регионарлы лимфа түйіндері ұлғайған және пальпайияда ауырсынады. Фарингоскопияда таңдай бадамшалары мен жұмсақ таңдай және таңдай доғаларына бекіген бөліктердегі айқын гиперемия мен ісінуді көруге болады. Фолликулярлы баспада шырышты қабаттан майда сарғыш-ақ көпіршіктер түрінде жарқырап тұратын іріңдеген фолликулалар көрінеді. Лакунарлы баспада да сондай сарғыш-ақ өңездер түзіледі, бірақ олар лакуна саңылауларында локализацияланады. Бұл өңездер ары қарай бір-бірімен бірігіп, бадамшалардың барлық не бос бөліктерін жауып қалуы мүмкін, және шпательмен оңай алынады.

Баспаларды фолликулярлы және лакунарлы түрлерге бөлу шартты түрде ғана, себебі бір науқаста екі түрі де кездесуі мүмкін.

Флегмонозды баспа— бадамша маңы кеңістіктің жедел іріңді қабынуы. Жиі жоғарыда аталған баспалардың асқынуы ретінде кездеседі және баспа аяқталған соң 1-2 күннен кейін дамиды. Процесс жиі бір жақты, тамақтағы жұтынғанда кенеттен пайда болған ауру сезімімен, бас ауруымен, қалтыраумен, сынып тұрғандай сезіммен, әлсіздікпен, селқостықпен, шайнау бұлшықеттерінің тризмімен, дене қызуының 38—39°С-қа дейін жоғарылауымен, ауыздан жағымсыз иістің шығуымен, көлемді сілекейдің бөлінуімен сипатталады. Қандағы өзгерістер жедел қабыну процессіне сәйкес болады. Регионарлы лимфа түйіндері ауқымды ұлғайған және пальпацияда ауырсынады. Фарингоскопияда жұмсақ таңдай тіндерінің бір жақты гиперемиясы мен ісінуін анықтайды. Таңдай бадамшасы бұл жағында ортаңғы сызыққа және төмен қарай ығысқан. Жұмсақ таңдайдың ісінуінен таңдай бадамшасын көру мүмкін болмайды. Жұмсақ таңдайдың зақымждалған жағының қозғалысы шектелген, бұл өз кезегінде сұйық тағамның мұрыннан шығуына алып келеді.Еегер алғашқы екі күнде флегмонозды баспаның энергиялық емі басталмаса, онда 5—6 күндері бадамша маңы кеңістікте шектелген іріңдік — перитонзиллярлы (паратонзиллярлы) абсцесс түзілуі мүмкін..

Микрофлораның жоғары вируленттілігі және организмнің төмен реактивтілігінде абсцесс белсенді емге қарамай уақытынан бұрын дамуы ықтимал (аурудың 3—4-ші күндері).

Түзілген перитонзиллярлы абсцессте шырышты қабаттың ақшыл-сарғыш түсті солғын бөлігін көруге болады— жылтыраған абсцесс. Табиғи не хирургиялық жолмен абсцесс ашылғаннан кейін аурудың тез кері дамуы байқалады. Соңғы жылдары флегмонозды баспаның кезеңді абсцесстелуімен жүретін 1-2 айға дейін созылатын түрлері кездеседі, бұған антибиотиктерді дұрыс қолданбау алып келеді.

Лимфаденоидты жұтқыншақ сақинасындағы қабыну процесстері әрқашанда баспа диагнозын қоюға мүмкіндік бермейді.

Созылмалы тонзиллит, жіктелуі, клиникасы, диагностикасы, емі. Таңдай және жұтқыншақ бадамшаларының гипертрофиясы (аденоидтар).

Лимфаденоидты жұтқыншақ сақинасының бадамшаларының ішінде таңдай бадамшаларының созылмалы қабынуы ең жиі кездеседі, сондықтан «созылмалы тонзиллит» терминін қолданғанда таңдай бадамшаларындағы созылмалы қабынулық үрдіс есте тұрады.

Созылмалы тонзиллиттің пайда болуы мен дамуына ізашар факторлар:

• бадамшалардың анатомо-топографиялық және гистологиялық ерекшеліктері;

• олардың лакуналарында микрофлораның көбеюіне жасалған жағдайлар;

• бадамша тініндегі биологиялық процесстер мен қорғаныстық-бейімделу механизмдерінің бұзылуы. Бадамшада терең саңылаулар болады — лакуналар (крипталар)бадамша тінінен еніп, онда тармақталады; қуыстарында ығысқан эпителиальды жасушалар, лимфоциттер мен әртүрлі сипатты микрофлора болады. Бұл шарттар лакуналардың дренаждалуына кедергі жасайды, ал ол өз кезегінде лакуналардағы микрофлораның активтелуіне және онда көптеген іріңдіктерідң түзілуіне әкеліп соғады. Бір аурудан кейінгі(баспа, қызылша, скарлатина,т.б.) организм қарсыласуының төмендеуімен не суықтауымен байланысты жалпы не жергілікті реактивтіліктің төмендеуі жиі созылмалы тонзиллиттің бастапқы себептік факторы болып табылады.

Клиникасы. Ең сенімді белгі — анамнезіндегі жиі баспаның болуы. Басқа шағымдары — ауыздан жағымсыз иістің шығуы, жұтынғанда тамақта ыңғайсыздық не бөгде денені сезіну, құрғақтық, тез шаршағыштық, селқостық, бас ауруы, еңбекке қабілетінің төмендеуі, субфебрильді температура. Көптеген науқастарда анамнезінде баспадан басқа шағымдары болмайды.

Сыртқы қарау: Гизе белгісі — таңдай доғалары жиектерінің гиперемиясы, Преображенский белгісі — алдыңғы және артқы доғалардың жастықша тәрізді қалыңдауы (инфильтрация немесе гиперплазия), Зак белгісі — оалдыңғы және артқы доғалардың жоғарғы жиектерінің ісінуі. Жиі симптом — сбадамшалардың таңдай доғаларымен және үшбұрышты қатпармен жабысуы мен бітісуі болады.

Бадамшалардың көлемі диагноз қоюда маңызды емес.

Маңызды және жиі белгілердің бірі — бадамша лакуналарында сұйық казеозды немесе тығын тәрізді ірің, кейде жағымсыз иіспен, болады. Есте ұстайтын тағы бір жайт, қалыпты жағдайда бадамшаларда эпидермальды тығындар болады, оларды патология кезіндегіден ажырату қиынға түседі Ажырату үшін лакуналарды сығады, сонда құрамы анықталады.

Жергілікті белгілерінің ішінде жиі төменгі жақсүйегінің бұрышында және төс-бұғана-емізік тәрізді бұлщықетінің алдыңғы жиегі бойымен орнласқан регионарлы лимфа түйіндерінің ұлғаюы анықталады. Бұл түйіндердің ұлғаюы мен пальпациядағы ауырсынуы бадамшалардағы қабыну үрдісінің жоғары белсенділігін көрсетеді.

Қарапайым және токсико-аллергиялық(интоксикация мен аллергизация симптомдары бар) түрлерін ажыратады.

Емі.Қарапайым тонзиллит — консервативті терапия; 3—4 курстан соң нәтиженің болмауы бадамшаны алып тастау қажеттігін көрсетеді.

Токсико-аллергиялық түрі — тонзиллэктомия, алайда I дәрежесінде консервативті ем қолдануға болады, ол 1—2 курспен шектелуі керек. Егер жеткілікті дәрежеде айқын оң нәтиже бермесе, тонзиллэктомия тағайындайды. II дәрежесі — бадамшаларды алып тастауға тікелей көрсеткіш болып табылады.

Созылмалы тонзиллитпен ауыратын барлық науқастар диспансерлік есепте тұрады.

Консервативті емдеу әдістері:

· бадамша лакуналарын жуу - әртүрлі антисептикалық ерітінділермен жүзеге асырылады — фурацилин, бор қышқылы, калий перманганаты, минералды және сілтілі су, интерферон, йодинолмен —ұзын иілген канюлясы бар арнайы шприцтің ұшын лакуна саңылауына енгізеді де, кейіннен жуылған сұйықтықты ағызып тастайды. Ол лакунаның құрамын жуады және ауыз қуысы мен жұтқыншақ шайылады, содан соң науқас түкіріп тастайды. Емдеу курсы — 10—15 шайылуларды екі бадамша лакуналарына да күн ара жасайды.

Жуылып болғаннан кейін бадамша беткейіне Люголь ерітіндісін не 5%-ды колларгол еретіндісін жағып қояды;

· басу, сору және лакуна құрамын арнайы ілгекпен алып тастау әдісі,сирек қолданылады;

· бадамша мен бадамша маңы кеңістікке дәрілік заттарды енгізу: антибиотик, ферменттер, склероздаушы заттар, гормондар. Бұл әдістің нәтижелілігі толық анықталмаған;

· физиотерапиялық методы:ультракүлгін сәулелену,
ультрадыбысты терапия.

Иллюстративті материал:мультимедиялық дәрістердің электронды варианты (студент кафедрадан алады)

Әдебиеттер:

5. Магамедов М.М., Лучихин Л.А., Пальчун В.Т. Оториноларингология: учебник + СД. – М., ГЭОТАР-Мед. 2008. – 656 с.

6. Оториноларингология. Национальное руководство + СД. – М., ГЭОТАР-Мед. 2007. – 960

7. Пальчун В.Т.. Болезни уха, горла, носа.- М., Медицина, 2000.

8. Солдатов И.Б., Гофман В.Р. Оториноларингология. – СПб., 2001.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒