Біртактілі JK-типті триггерден Т- және TV-типті триггерлерді қалай алуға болады. Шартты белгілері, жұмысы және логикалық теңдеулері.

14. Тактілеуші импульс деңгейімен басқарылатын ЖӘНЕ-ЕМЕС логикалық элементтер базисіндегі RS-типті синхронды триггердің сұлбасы, жұмысы және ақикат кетесі.

15. Тактілеуші импульс деңгейімен басқарылатын ЖӘНЕ-ЕМЕС логикалық элементтер базисіндегі D-типті синхронды триггердің сұлбасы, жұмысы және ақикат кетесі.

16. MS сұлбасы бойынша жасалынған тыйым салынған байланыстары бар біртактілі JK-типті триггердің сұлбасы, жұмысы, шартты белгісі және ақикат кетесі.

17. Біртактілі JK-типті триггерден Т- және TV-типті триггерлерді қалай алуға болады. Шартты белгілері, жұмысы және логикалық теңдеулері.

18. RS-триггерлер негізіндегі 3-разрядты тізбекті регистр. Сұлбасы, жұмысы (сөз кодасы қалай жазылады?) және шартты белгісі.

19. D-триггерлер негізіндегі 3-разрядты тізбекті-параллельді регистр. Сұлбасы, жұмысы (сөз кодалары қалай жазылады?) және шартты белгісі.

20. Цифрлық санағыштар. Негізгі параметрлері, жіктелуі. T-триггерлер негізіндегі 3-разрядты екілік санағыш, сұлбасы және жұмысы.

Цифрлы санағыштар кіріс импульстерді санауға және олардың сандарын қандай да бір екілік кодада (тура, қосымша және т.б.) тіркеуге арналған.

Санағыштар орындайтын негізгі операциялар:

- инкремент – санағыштың кодалық сөзін 1-ге өсіру;

- декремент - санағыштың кодалық сөзін 1-ге кеміту.

Ақпаратты цифрлық түрде өңдейтін жүйелерде санағыштар келесі мақсаттарда да қолданылуы мүмкін:

- кодалық сөзді сақтау және оны параллельді формада шығару;

- импульстік кода санын екілік кодаға түрлендіру;

- жиілікті бөлу;

- басқару құрылғыларында адрес қалыптастыру және т.б..

Санағыштың негізгі параметрлері – К_с санау модульі (немесе санау коэффициенті) және жылдамдығы. Санау модулі санағыштың тұрақты күйлерінің санымен сипатталады және санағыш санай алатын импульстердің максимальді санымен анықталады. Санағыштың санау кірісіне К_с импульстері келіп түскен соң , санағыш бастапқы күйге орнатылады.

Санағыш жылдамдығы санағыш кодасын орнату уақытымен және санау импульстерінің келіп түсу жиілігімен сипатталады. жиілігі шарты негізінде таңдалады, мұнда - кіріс импульсінің ұзақтығы; - триггердің ауысуы себебінен болатын кідіріс. Ішкі кідірісі бар триггерлерден жасалынған санағыштар үшін орнату уақыты кіріс импульсінің әсері біткен кезден бастап санағышта жаңа кода орнатылғанға дейінгі аралықтағы максималды уақыт интервалымен, яғни санағыштың барлық разрядтарында өтпелі процесстер орнатылған уақытпен анықталады. Ішкі кідірісі бар триггерлерден жасалынған санағыштарда разрядтардың қайта қосылуы кіріс импульсі аяқталған соң орындалады.

Санағышта қалыптасатын сөздерді кодалау әдісіне байланысты санағыштар позициялы (салмақталынған) және позицияланбаған (салмақталынбаған) түрде кодалайтын болып бөлінеді. Позициялы түрде кодалайтын санағыштарда оның санау кірісіне келіп түсетін импульстер саны келесідей анықталады

,ь (9.1)

мұнда N - санағыш разрядтарынң саны; с_i – i-ші разрядттық триггердің логикалық күйі; b_i – санағыштың i-ші разрядының салмағы. Мысалы, позициялы түрде кодалайтын 4 разрядты (8421 кодасында жұмыс істейтін) санағыш үшін b_i разрядтарының салмағы келесі мәндерге тең болады: b₀=1 (кіші разряд салмағы); b₁= 2; b₂= 4 және b₃= 8.

Екілік емес түрде кодалайтын санағыштардағы разрядтардың бектілген

салмағы болмайды, және де санағыш кірісіне келіп түскен импульстер саны

мен оның күйлері арасындағы байланысты анықтау (9.1) өрнекке қарағанда күрделі болады. Әдетте, мұндай байланыс сәйкес келу кестесі көмегімен орнатылады екілік емес түрде кодалайтын санағыштарға Джонсон типті санағыштар, Грей кодасындағы санағыштар, 1/N, 2/N түріндегі жылжытқыш регистрлерден тұратын санағыштар және т.б. жатады.

Цифрлық құрылғыларда позициялы түрде кодалайтын снағыштар кеңінен қолданылады, олар санау модулі бойынша елесідей бөлінеді:

- екілік (мұндай санағыштардың санау модулі екінің бүтін дәрежесін тең, яғни );

- еркін санау модулі бар екілік-кодаланған санағыштар ( ).

9.1-ші суретте M-S сұлбасы бойынша Т-типті санау триггерлерінде құрастырылған тізбекті тасымалы болатын қосындылайтын санағыш келтірілген.

9.1-сурет. Тізбекті тасымалы болатын санағыштың сұлбасы

Санау бағытына байланысты санағыштар қосқыш, азайтқыш және реверсивті болып бөлінді. Қосқыш санағыш тура санауды (инкремент операциясын) орындайды, яғни оның кірісіне кезекті импуульс келісімен мәні 1-ге өседі. Азайтқыш санағыш кері бағытта санайды, яғни декремент операциясын орындайды. Реверсивті санағыш басқарушы сигналдарға байланысты тура бағытта да, кері бағытта да санау жүргізе алады.

Разрядтар арасында байланыс (немесе тасымал) ұйымдастыру әдісі бойынша санағыштар:

- тізбекті түрде тасымалдайтын;

- параллельді түрде тасымалдайтын;

- комбинациялы түрде тасымалдайтын санағыштар болып бөлінеді.

Екілік санағыштарMS сұлбасы немесе үш триггерлі (динамикалық түрде басқарылатын) ішкі кідірісі бар T-, TV-, D-, DV-, RS- және JK-типті синхронды триггерлер негізінде іске асырылады. Тізбекті түрде тасымалдайтын екілік санағыш құрылымы ең қарапайым болып саналады, оны асинхронды санағыш деп те атайды. Мұндай санғыштарда санау ипульсі 0-ші кіші разряд триггерінің кірісіне ғана беріледі де, әрбір келесі i-ші триггер кірісіне алдыңғы i-1-ші триггерден (разрядтан) алынған P_i тасымал сигналы келіп түседі. Нәтижесінде санағыш күйі өзгерген кезде разрядтық триггерлер ауысуы уақыт бойынша тізбектеліп орындалады. Санау модулі санағыштарды жасау кезінде бір бірімен тасымал тізбектерімен тізбектеле біріккен N триггерлер қолданылады.

Егер қосқыш санағыштың әрбір i-ші триггердің тактілік кірісін i-1-ші

триггердің теріс (инверсті) кірісіне берсе, ал S_а асинхронды кірістерін

шамасына тең бастапқы күйді орнату үшін қолданса, онда ол азайтқыш санағыш түрінде жұмыс істейді. Реверсивті санағыштарды жасау кезінде санау бағытын анықтау үшін разрядтар арасына ЖӘНЕ-НЕМЕСЕ (немесе ЖӘНЕ-ЕМЕС) қосымша элементетрін қосу керек.

Екілік-кодаланған санағыштың санау модулі 2 санының бүтін дәрежесіне тең емес ( ). Санағыштың тыйым салынған күйлері келесі айырыммен анықталады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒