32.Қышқыл бояуыштарды қалай түсінесіз? 4 страница

қ анағ аттанарлық тай сақ талуы - 7, 5 % - тік сахароза қ осылатын, забуференді формалин (4%) қ оспасында ғ ана болады, содан кейін сахароза мен гуммиарабиком қ оспасында ө ң деледі. Цитохромоксидаза активтілігінің жақ сы сақ талуы тек мұ здату-қ ұ рғ атылу ө ң деу ә дісінде ғ ана болады. Сукцинатдегидрогеназа суық ацетонда да жақ сы реттеледі. Еритін жә не байланысқ ан дегидрогеназаларды формальдегидтің тө мен концентрациясында (0, 7-2%) қ ң деу кезінде реттеуге болады. Еритін дегидрогеназалардың реттелуі сонымен қ атар жалғ астырылмайтын ө ң деу кезінде глутаральдегидтің забуференді ертінідісінің кө мегімен жү зеге асуы мү мкін. Ферменттерді ультраструктуралық зерттеулер кезінде ө ң деу ү шін моно- жә не диальдегидтердің маң ызы ө те зор. Біршама инактивирлеу қ асиет глиоаксальда болады, оксиадипинальдегид немесе адипинальдегид болса, онда 6%-дық глутаральдегид ө ткір инактивация тудырады. Осылайша, глутаральдегидтің кө мегі арқ ылы қ ұ рылымының жақ сы сақ талуы ферменттік активтілік шығ ынымен сипатталды. Глутаральдегид концентрациясын 1, 5-3%-ғ а дейін тө мендету арқ ылы инактивация дең гейін азайтуғ а болады. Моноальдегидтер–метакролеин, кротанальдегид жә не акролеин-электронды-гистохимиялық дең гейдегі феорментативтік активтілікті бө ліп алу кезінде ә сер етуі онша маң ызды емес.

20)Гистологиялық материалдарды жуу, ыдырату, сің іру жә не қ ұ ю. Спиртті ө сіру конц/сы бойынша даярлау? Нысандарды гистологиялық кескіндер жасауғ а дайындау. Парафинге сің іру жә не қ ұ ю. Алдымен зерттеліп жатқ ан затты бекіткіш қ алдығ ынан тазартып, жақ сылап жуу керек. Бұ л ә діс зерттеліп жатқ ан затты, бекіткіш қ алдық тарынан толық тазартуды кө здейді. Затты бекіту ү шін ә ртү рлі қ оюлық тағ ы ерітінділер қ олданылатындық тан, (қ ұ рамында хром, формалин, осми қ ышқ ылы жә не басқ а) ағ за тілінділерін сумен 5-24 сағ ат жуу қ ажет. Содан соң оларды парафинге қ атыру ү шін сусыздандырып, қ ұ рғ ату керек. Парафин сің діру. Толық сусызданғ ан тілінділерге парафин сің діру ү шін, олардың қ ұ рамынан спиртті толық кетіру керек. Зерттеліп жатқ ан материалдан спиртті шығ арып тастайтын заттарғ а: хлороформ, бензол, толуол, ксилол, кө мір қ ышқ ылы, кү кірт қ ышқ ылы тағ ы басқ алары жатады. Кө бінесе хлороформ мен бензолды кө п қ олданады. Ал толуол мен ксилол материалды қ аттылау қ уырың қ ырап жіберіп, қ атқ ылдау етеді. Қ ұ йылып хлороформ ластанып кетпеуін қ ұ рамында судың болмауын қ адағ алау керек. Спиртті жою ү шін материалды абсолютті спирт пен хлороформның (1: 1) қ оспасына 1-3 сағ атқ а салып, содан кейін таза хлороформда ұ стайды. Мұ нда тілінділер басында жү зіп жү реді де, кейін батың қ ырап тұ рады. Спиртті жою процесінде хлороформды 1-3 сағ ат арасында 2-3 рет ауыстырып тұ рғ ан да жө н. Бө лшектердің кө лемі кішірек (1 х 1) болса, оны хлороформде 30 минуттан артық ұ стамау қ ажет. Спирті жойылғ ан соң тілінділерді термостат ішіндегі, алдын-ала ерітіліп, дайындалғ ан парафиндердің 2-3 мө лшеріне салып, 3-4 сағ аттай уақ ытта сің іреді. Парафинді нысандарды кесекшеге қ ұ ю. Парафин сің ірген бө ліктерді кесекшелерге қ ұ яды. Нысандар кішкене болса, сағ ат шынысына қ ұ юғ а болады, тек оның тү біне глицерин жағ у керек. Одан ірі нысандарды, кө лемі олардан 4-5 есе ү лкен қ ағ аздан жасап қ айық қ а қ ұ яды. Нысандарды кесекшеге қ ұ юды термостаттың жанында істеу керек. Керекті Петри табақ шасын суымен, іскек, спирт шамы, препараттық инені дайындап алады. Ауа кө піршіктерін болдырмау ү шін қ ыздырылғ ан қ алақ шамен дұ рыстап тұ ру керек. Микротехника жұ мысында жә не бекіткіш дайындау кезінде спирттердің ә ртү рлі кү шін пайдалану керек. Ә детте ректификат спиртінің қ ұ рамына 96 % таза спирт, 4 процент су болады. Абсолюттік спиртті (100 %) алу ү шін, қ ұ рамындағ ы судың кө лемін жоюымыз қ ажет. Кө п қ олданылатын ә дістердің бірі кү кірт қ ышқ ылының кө мегімен сусыздандыру. Осы ә діс бойынша тотыяйын купоросының кристалдық су молекуласы шығ арылады да, тү сін ө згереді. 10 г ә бден ұ нтақ талғ ан купоросты 100 мл спиртке сеуіп, таза шынығ а қ ұ йып, таза шынығ а қ ұ йып, таза сү ртілген қ ақ пақ жабады да, соның ү стіне 96°-тағ ы таза спиртті қ ұ яды. Содан соң шыныдағ ы спиртті ұ нтақ ерігенше шайқ аймыз. Бұ л ә дісті 1-2 кү н аралығ ында қ айталап тұ ру қ ажет. Суғ а араласқ ан ұ нтақ тың ә серінен, ол шө лмектегі спирт қ ою кө к тү ске айналады.

21)Жуу, ыдырату, сің іру ж/е электронды-микроскопиялық материалды қ ұ ю. Қ ұ йылатын ортадағ ы сің ірілетін ерітінділердің, жұ мысшы спирттің қ оспасын даярлау кере екенін атаң ыз? Алдымен зерттеліп жатқ ан затты бекіткіш қ алдығ ынан тазартып, жақ сылап жуу керек. Бұ л ә діс зерттеліп жатқ ан затты, бекіткіш қ алдық тарынан толық тазартуды кө здейді. Затты бекіту ү шін ә ртү рлі қ оюлық тағ ы ерітінділер қ олданылатындық тан, (қ ұ рамында хром, формалин, осми қ ышқ ылы жә не басқ а) ағ за тілінділерін сумен 5-24 сағ ат жуу қ ажет. Содан соң оларды парафинге қ атыру ү шін сусыздандырып, қ ұ рғ ату керек. Сусыздандыру. Бұ л ә дісті жү ргізу ү шін, кең ірек ә рі қ ақ пағ ы тығ ыздалып жабылатын стакандарды этикеткалап, оғ ан кү штілігі жоғ арылай (50°, 60°, 70°, 80°, 90°, 2 ө лшем 96° жә не 100°) тү сетін спиртті қ ұ ю қ ажет. Пайыздық спиртті алдын ала дайындап алу қ ажет. Спирттің ұ лпағ а жан-жақ ты тегіс енуі ү шін, нысанды мақ та қ абатымен араластырады, немесе шыны торғ а іліп қ ояды. Сусыздандыру кезінде спирт торшадан шық қ ан заттардың жә не майдың ә серінен тез кірлеп кетуі мү мкін екенін ескерту керек. Бір рет қ олданғ ан спиртті, бірнеше рет қ олданбағ ан абзал. Оларды міндетті тү рде ауыстырып тұ ру қ ажет. Толық сусыздандыру ү шін, материал жоғ арыда кө рсетілген спирттердің ә рқ айсысынан ө ткізіп, барлығ ы 12-24 сағ ат ішінде қ ұ рғ атылуы қ ажет. Сусыздандыру ү шін: 1)70% - 12сағ; 2) 80%-24сағ; 3)96 %– 24сағ; 4) хлороформ спирт-1-12 сағ; 5)хлороформ-1, 5-2сағ; 6)хлороформ-парафин-1-2сағ; 7) 37 градус С- термостат; 8) парафин 1 (1-2сағ ); 9) парафин 2 (2сағ ); 10) воск парафин; 11) 56 градус С-термостатқ а 24 сағ қ оямыз. Cің іру: Толық сусызданғ ан тілінділерге парафин сің діру ү шін, олардың қ ұ рамынан спиртті толық кетіру керек. Зерттеліп жатқ ан материалдан спиртті шығ арып тастайтын заттарғ а: хлороформ, бензол, толуол, ксилол, кө мір қ ышқ ылы, кү кірт қ ышқ ылы тағ ы басқ алары жатады. Кө бінесе хлороформ мен бензолды кө п қ олданады. Ал толуол мен ксилол материалды қ аттылау қ уырың қ ырап жіберіп, қ атқ ылдау етеді. Қ ұ йылып хлороформ ластанып кетпеуін қ ұ рамында судың болмауын қ адағ алау керек. Спиртті жою ү шін материалды абсолютті спирт пен хлороформның (1: 1) қ оспасына 1-3 сағ атқ а салып, содан кейін таза хлороформда ұ стайды. Мұ нда тілінділер басында жү зіп жү реді де, кейін батың қ ырап тұ рады. Спиртті жою процесінде хлороформды 1-3 сағ ат арасында 2-3 рет ауыстырып тұ рғ ан да жө н. Бө лшектердің кө лемі кішірек (1 х 1) болса, оны хлороформде 30 минуттан артық ұ стамау қ ажет. Спирті жойылғ ан соң тілінділерді термостат ішіндегі, алдын-ала ерітіліп, дайындалғ ан парафиндердің 2-3 мө лшеріне салып, 3-4 сағ аттай уақ ытта сің іреді. Парафин сің ірген бө ліктерді кесекшелерге қ ұ яды. Нысандар кішкене болса, сағ ат шынысына қ ұ юғ а болады, тек оның тү біне глицерин жағ у керек. Одан ірі нысандарды, кө лемі олардан 4-5 есе ү лкен қ ағ аздан жасап қ айық қ а қ ұ яды. Нысандарды кесекшеге қ ұ юды термостаттың жанында істеу керек. Керекті Петри табақ шасын суымен, іскек, спирт шамы, препараттық инені дайындап алады. Ауа кө піршіктерін болдырмау ү шін қ ыздырылғ ан қ алақ шамен дұ рыстап тұ ру керек. Парафин-воск аз болса парафин қ ату уақ ытында ортасында шұ ң қ ыр пайда болып, нысандар жабылмай қ алуы мү мкін. Қ айық қ а қ ұ йылғ ан нысан суық суы бар шыныда толық қ атқ анша тұ рады. Қ айық тағ ы кесекше этикеткаланады. Кесекшені ағ аш қ алыпқ а отырғ ызу керек. Кесекшенің астың ғ ы жағ ы ү стің гі жағ ынан ү лкен болуы керек. Бү йір қ абырғ алары қ атарлас болғ аны жақ сы. Осыны тізбек кесінді жасағ анда ұ мытпау керек. Нысанның маң айында қ алың дығ ы 2-3 мм парафин-воск болу керек. Этикетканы қ алыпқ а қ ыздырылғ ан қ алақ шамен орналастырады. Этикеткағ а жануардың тү рі, немесе ағ засы, ө рмесі, кесекшенің саны жә не қ ұ йғ ан уақ ыты жазылуы керек. Осындай кесекшелер ө те кө п уақ ыт сақ тауғ а жарайды. Материал ө те ұ сақ болса, оны жоғ алтып алмау ү шін, келесі ә дісті қ олдануғ а болады. 1. Центрифуга пробиркасына материалды салып, оғ ан бекітуші сұ йық тық ты қ ұ йып, центрифугағ а салады. Материалды бояу қ ажет болмаса, оны жуғ ан соң, кү ші жоғ арылайтын спирт тізбегінен ө ткізіп, ағ артып, ә р сұ йық тық та центрифугағ а 1-2 минутқ а салып, парафинге қ ұ яды. Сағ ат ә йнегіне ерітілген парафинді қ ұ йып, оны қ атырады. Содан кейін парафиннің ортасында шұ ң қ ыр жасап, пробиркағ а қ ұ яды. Ксилол ө те аз болуы керек. Осы сағ ат шынысын термостатқ а қ ою қ ажет, сонда қ алғ ан ксилол ұ шып кетеді де, парафин ериді. Содан кейін шыныны суық суғ а қ ояды да, парафин қ атқ ан уақ ытта, кесекше кесіп алып, қ алыпқ а жапсырып, этикеткалау керек. 2. Ұ сақ нысандарды кесекшеге қ ұ ю ү шін шыны тү тікшелерді пайдалануғ а болады. Бір жағ ын жұ қ а капрон немесе планктон торымен байлап, екінші жағ ынан нысанды қ ұ ю керек. Бекіту, жуу, сусыздандыру, ағ арту жұ мыстары лайық ты сұ йық тық тарда ө ткізіледі. Парафинге сің іруді термостатта ө ткізіп, уақ ыты біткенше суық суда ұ стау керек. Парафинді тү тікшелерден алу ү шін оны аздап жылытады, сол уақ ытта ол нысанмен бірге сыртқ а тү седі. Кесекшені кесіп алып, қ алыпқ а этикетка жабыстыру керек. Жоғ арыда айтылғ ан жұ мыстардан жақ сы нә тиже алу ү шін, барлық кезең дерді нақ тылы тіркеп, кө рінген нә тижелерге ұ қ ыпты талдау жасап отырғ ан дұ рыс. Нысанды спирттерге салмас бұ рын, оғ ан соң ғ ы кө лемі мен пішінін беру қ ажет. Оның артық жә не зақ ымданғ ан жерлерін кесіп алып тасталынады. Сапасы жоғ ары гистологиялық кескін дайындау ү шін, зерттеліп жатқ ан ағ заның жұ қ а кесіндісі алынуы қ ажет, сондық тан да оны тиісті ортағ а қ ұ ю қ ажет. Сол кезде нысан жақ сы ә рі жұ қ а кесіледі. Егер негізгі принциптерді білмесе, қ ажетті ә дістерді дұ рыс қ арастырмаса, тілінділер кесуге келмей қ алады. Болмаса кесілген жұ қ а қ абаты сапасыз болып шығ уы мү мкін. Бұ л шарттарды орындау ү шін материалғ а парафин, целлоидин немесе желатин сің іріп қ ояды. Микротехника жұ мысында жә не бекіткіш дайындау кезінде спирттердің ә ртү рлі кү шін пайдалану керек. Ә детте ректификат спиртінің қ ұ рамына 96 % таза спирт, 4 процент су болады. Абсолюттік спиртті (100 %) алу ү шін, қ ұ рамындағ ы судың кө лемін жоюымыз қ ажет. Кө п қ олданылатын ә дістердің бірі кү кірт қ ышқ ылының кө мегімен сусыздандыру. Осы ә діс бойынша тотыяйын купоросының кристалдық су молекуласы шығ арылады да, тү сін ө згереді. 10 г ә бден ұ нтақ талғ ан купоросты 100 мл спиртке сеуіп, таза шынығ а қ ұ йып, таза шынығ а қ ұ йып, таза сү ртілген қ ақ пақ жабады да, соның ү стіне 96°-тағ ы таза спиртті қ ұ яды. Содан соң шыныдағ ы спиртті ұ нтақ ерігенше шайқ аймыз. Бұ л ә дісті 1-2 кү н аралығ ында қ айталап тұ ру қ ажет. Суғ а араласқ ан ұ нтақ тың ә серінен, ол шө Сусыздандырылғ ан спиртті сү зіп, басқ а ыдысқ а ө згертеді де, аузын жақ сылап бекітеді лмектегі спирт қ ою кө к тү ске айналады.

22)Микротом ж/е олармен жұ мыс істеу. Микротомның қ ұ рылымын тү сің діріп берің із? Микротомдармен жұ мыс жасау. Микротом-арнайы механикалық қ ұ рал. Ол гистологиялық кесінлерді белгілі жұ қ алық та кесіп дайындауғ а арналғ ан. Біздің ө ндірісте микротомдардың 3-тү рі шығ арылады. 1. Парафинді жә не целлоидинді кесінділер алуғ а арналғ ан шаналы немесе циркулярлы микротом МПС-2. 2. Парафинді материалдардың тізбектік кесіндісін жасайтын роторлы микротом. 3. Алдың ғ ы микротомдарғ а ұ қ сас, дегенмен ө зіне тә н ерекшеліктері мен конструкциялары жә не ережелері бар, мұ здатқ ыш микротом. Негізгі микротом бө ліктері – станина (денесі), кө теру механизмі, кесекше ұ статқ ыш, пышақ тар жә не пышақ ұ статқ ыш. Станина микротомның кө лемді негізі, оғ ан басқ а бө лшектер жасалғ ан. Оғ ан пышақ тың жү зін ауыстырып тұ ратын пышақ ұ статқ ыш бекітілген. Кө теру механизмі – ү ш дең гейлі призмадан тұ рады, арнайы тү зеткішке қ ойылғ ан. Ол призманы кө теретін бұ рандамен оралғ ан ұ статқ ыш – сыртқ ы жә не ішкі кесетін жақ таулардан тұ рады. Мұ здатқ ыш микротом станина, кө тергіш механизмі, пышақ ұ статқ ыш жә не мұ здатқ ыш ү стелден тұ рады. Станина металды қ аң қ адан жасалғ ан, оғ ан басқ а да жабдық тар жалғ асады. Оның жә не микротомды столғ а бекітіп тұ ратын ұ статқ ыштары болады. Станинағ а кронштейн арқ ылы пышақ ұ статқ ышы бекітіледі. Пышақ ұ статқ ыштың ө зі Кронштейннен алшақ орналасқ ан. Ол микротом механизмінен, нысан ұ статқ ыштан, пышақ ұ статқ ыштан, тасымалдық таспадан жә не тасымалдауыштан тұ рады. Сулы механизм жұ мсақ жү ннен тұ рады, ол белдікпен жалғ асқ ан. Нысанды жоғ ары тө мен айналдырып тұ руғ а арналғ ан ұ статқ ыш қ ұ ралы бар. Микроө ткізгіш мехинизм – хромпиктен, дифференциальды механизмдерден, микровинттерден, лимфадан, теріс тістен тұ рады. Термоэлектрлік мұ здатқ ыш ү стел микротомды мұ здатып қ атыруғ а арналғ ан, ә рі тоқ ыма кесекшелерін кө мір қ ышқ ылынсыз қ атыра алады. Аспап ү немі тоқ қ а қ осылып тұ рады, микротомның ү стің гі қ абатын салқ ындатып, ал ішкі бетін жылы кү йінде қ алдырады. Жұ мысты дұ рыс жү ргізу ү шін аспаптың ішкі қ абатына жылып кетпеу ү шін су ө ткізеді. Ол су резиналы шлангтан кіріп шығ ады. Қ ұ рамында тақ та-аспаптан қ ұ растырылғ ан. Ү стелді орнатып оғ ан микротомды бекіту қ ажет. Кесінділерді микротоммен ә зірлеу жә не жабыстыру. Микротом пышағ ы дұ рыс қ айралғ ан жә не орнатылғ ан болуы керек. Пышақ тың ең кею бұ рышы 12, 2°-қ а тең болғ аны жө н. Пышақ жалпағ ынан жатса сырғ ып қ ана отырады да, кесінділер жиырылып қ алады. Пышақ ты аса тік орнатса, кесінді ұ нтақ талып кетеді. Гистологиялық кесіндінің қ алың дығ ы бө ліктері шкаламен кө рсетілген микроә перу реттегіш бұ ранда арқ ылы қ ойылады. Бір сызық бір микронғ а тең. Керек қ алың дық ты қ ойғ аннан кейін кесекшені ұ стағ ыш орнатып, микробұ ранда арқ ылы пышақ тың жү зіне ә келеді. Пышақ орнатылғ ан пышақ ұ стағ ыштың жылжуы тез жә не бірқ алыпты болғ аны жақ сы. Жұ мысты бастар алдында микротом станинасында шектеуі болуын тексеру керек, ә йтпесе пышақ ұ стағ ыш шығ ып кетуі мү мкін. Кесіндіні алғ ан соң пышақ шанасын кейін итеріп қ ою керек. Кесекшенің жоғ ары жағ ын тегістеу ү шін парафиннің қ алың қ абатын алып тастау керек. Ол ү шін ө ткір ұ стара немесе скальпель қ олданғ ан дұ рыс. Гистологиялық кесінділер тізбегін ә зірлеуге роторлы микротом қ олданғ ан ың ғ айлы. Кесінділерді пышақ тан тек қ ылшашақ арқ ылы алып жылды дистилденген суғ а салу керек (егер дистилденген су болмаса, қ айнағ ан ыстық суды 40-45°С-қ а суытып қ олдануғ а болады). Кесінділерді жылтыр жағ ын астына қ аратып қ ойып планшетке де жинауғ а болады. Қ айнамағ ан суды қ олдануғ а болмайды, ө йткені судағ ы ауа кө піршіктері кө теріліп кесінділерді зақ ымдайды. Парафинге қ атырылғ ан кесінділерді жаю ү шін температурасы 40°С-дейін кө терілетін арнайы аспап ү стелше қ олданылады. Оғ ан тө сеніш шыныны қ ояды. Кесінділер ү стелшенің жылжуы арқ ылы жайылады. Ү стелше болмағ ан жағ дайда қ айнағ ан суды пайдалануғ а болады. Су суып қ алмау ү шін астын отпен жылытып отыру керек.

23)Ультрамикротом қ ұ рылымы. Кесінділерді дайындау техникасы дегеніміз не? Электронды микроскопқ а препарат дайындайтын приборды ультрамикротом деп атайды. Осы прибордың кө мегімен жұ қ а кесінді жасап, оны объекті торына бекітіп, арнайы бояулармен бояп, электронды микроскоппен қ арайды. Электрон сә улелері препарат арқ ылы ө ткенде объектінің ү лкейтілген «кө лең кесі» экранғ а тү седі. Негізінен, микротомның 3 тү рі бар. Олардың ішінде ультрамикротом- қ олайлы болып саналады. Ол заманауи технологияғ а сай жасалғ ан. Барлық дерлік полимерлі кесінділер ө те қ алың болып келеді, сондық тан оны электронды микроскоп астында бақ ылауғ а қ иындық тудырады. Барлық полимерлі материалдар мен кесінділерді жұ қ а етіп кесуге болады. Ө ндірісте ә ртү рлі ультрамикротомдар шығ арылып жатыр. Олар 200-300 А қ алың дығ ынан аспайтын бө ліктерді кесе алу қ абілетіне ие. Микротомның жұ мысы барысында шынылы немесе алмаз кескіштердің астында кескінді ақ ырындап жылжытады, содан соң келесі кескін жасау ү шін бастапқ ы қ алпына келтіреді. Ультрамикротом кө мегімен қ алың дығ ы 1000 нм-ге дейінгі кескіндер электронды микроскоп ушін алынады. Ультрамикротом қ ұ рылымына келетін болсақ, ол біріншіден, кескіш қ ұ ралы – тегіс, бірқ алыпты жә не дә л жылжитын пышақ айналы шыны жасалынады. Кескіндерді кесудегі ең басты шарт – пышақ ө ткір болуы керек, сонда кескін ә рі жұ қ а, ә рі тегіс болып шығ ады. Кескін жасау ү шін кескіш пышақ металл негізді болып келеді. Оның ұ зындығ ы электронды тоқ кө мегімен қ ызу арқ ылы ақ ырындап ұ лғ аяды. Бұ л металл негіздің бір ұ шы фиксацияланғ ан, ал екінші ұ шына кескін бекітіледі. Кескінділерді дайындау барысында осы ультрамикротом арқ ылы жасалғ ан кескіндер жұ қ а болуы шарт. Себебі, егер олар қ алың болып қ алса, ол кескінділерді зерттеу қ иындық туғ ызады. Сол ү шін кескінділер ультрамикротом арқ ылы дұ рыс кесілуі тиіс.

24. Кесуге дайындалатын парафиндік блоктарды дай/у ә дісі. Оларды ағ ашқ а қ алай бекіту туралы айтың ыз? Парафиндік блоктарды дайындау ү шін тазалығ ы жә не аморфтылығ ы, біртектілігі жағ ынан ерекше сорттарды қ олданады. Зерттелетін материалды алдын ала парафинмен ылғ алдандыру керек, бұ л ө те ұ зақ жә не кө о ең бекті қ ажет ететін операция. Ол ү шін материалдан спиртті біртіндеп кетіреді, немесе оны басқ а ерітіндімен алмастырады, яғ ни ол ерітіндіде парафин жақ сы еруі тиіс (хлороформ, ксилол, толуол, кедр майы). Ә детте материалды парафинді ерітетін еріткішке ауыстырады. Мысалы, хлороформ ә р тү рлі қ атынаста 2: 1, 1: 1, 1; 2, одан кейін таза еріткішке ауыстырады. Ә р кезде материалды жаң а қ оспада бірнеше сағ атқ а қ алдырады. Немес объектінің кө лемі мен мө лшеріне қ арай бірнеше кү нге қ алдырады. Бұ дан кейін міндетті тү рде еріткішті парафинмен алмастыру қ ажет. Бұ л операция кезекпен жү реді. Бұ л жағ дайдың екі жолы бар. 1: Материалды біртіндеп парафиннің жоғ арылайтын концентрациясына кезекпен ауыстыру жә не оны ә р кез сайын белгіленген уақ ытта ұ стау. 2. Материалды Парафиннің жаң а порциялары қ осылатын еріткішке орналастыру. 2-3 кү ннен кейін парафин ерітіндісіндегі объектіні термостатқ а 35 – 40 температуғ а орналастырады

жә не одан кейін парафиндң қ осуды жалғ астырады, ал 2-3 кү ннен кейін еріткішті кетіреді, объектіні жаң а сұ йық парафинге алмастырады жә не термостатта ұ стайды. Материал парафинге жақ сы қ анық қ анына кө з жеткізгеннен кейін, оны парафинге қ ұ юғ а кө шеді, арнайы қ ағ аздан жасалғ ан тү тіктер немесе қ орапшаларғ а балқ ытылғ ан парафинді қ ұ яды. Оғ ан парафинмен қ анық қ ан материалды орналастырады. Жә не суытады. Объектіге парафинге керекті жағ дай туғ ызады. Парафинді бекіткен соң оны тү тіктен алып, оғ ан қ ажетті форманы береді, яғ ни, қ ажет емес парафиді скальпельмен кесіп алып тастайды, яғ ни, блокты дайындайды. Дайын блокты мө лшері 3*2*1, 5 сантиметр шамасындағ ы ағ аштан жасалғ ан призмалық бө лікке жабыстырады. Одан кейін балқ ытылғ ан парафин мө лшерімен қ осып, тез суытады. Дайын блоктың ішіне объект салынғ ан микротомғ а бекітеді. Осының нә тижесінде дайын болғ ан кескіндерді босатамыз, Яғ ни 5-10 ксилолда немес хлороформда ұ стаймыз.

25)Ультражұ қ а ж/е парафиндік блоктарды дайындау ә дісі. Олардың ағ ашқ а қ алай бекіту туралы айтың ыз? Біріншіден алынғ ан материалды бекітеміз. Оларды 10 % тік формалинге саламыз. Формалиннен кейін 24 сағ ағ ынды суда шаямыз. Содан соң тө мендегідей ө ң деу жү ргіземіз: Спирт 70%-12сағ, 80%-24сағ, 90%-24сағ, 96%-24 сағ; спирт хлороформ-1: 1, 1-2сағ, хлороформ -1, 5-2сағ, хлороформ парафин 1: 1, 1-2сағ, 37 градус термостатта ұ стаймыз, парафин1-2сағ 56 градус термостатта, парафин2 -2 сағ, парафин воск -24 сағ ат. Ары қ арай 24 сағ аттан сон парафин воскты ерітіп қ ағ аз корабликке қ ұ ямыз. Ол ү шін органды корабликтің дә л ортасына орналастырып кысып отырып парафин воскты қ ұ ямыз. Бір ыдысқ а салқ ын су қ ұ йып алып корабликтің ішіне су кіріп кетпейтіндей етіп орналастырып қ атырамыз. Ол қ атқ аннан кейін, корабликтегі парафинге сің іріліп қ атырылғ ан мү шелерді ағ аштан жасалғ ан тақ тайшаларғ а бекітеміз. Ол ү шін қ атырылғ ан парафині бар мү шені ө зімізге қ ажетті формада кесіп аламыз, бірақ мү шелерді зақ ымдап алмау керек. Содан соң қ атырылғ ан парафині бар мү шені астың ғ ы жағ ынан спирт шамына ақ ырындап қ ыздырамыз, кейін ағ ашқ а орналастырғ анда ол қ атып қ алады. Ағ ашқ а орналастырып, жан жағ ына парафинді жақ сылап жағ ып орнық тырамыз. Енді осы дайын болғ ан тақ тайшамыздағ ы парафинді мү шеден микротом арқ ылы кесінді жасаймыз. Кесілген кесінділерді ыдыстағ ы жылы суғ а салып жайып аламыз сосын тө рттен заттық шынығ а отырғ ызамыз. Заттық шынығ а белок жағ у керек. Белокты дайындау жолы: жұ мыртқ аның ағ ын бө ліп алып оны сү згіштен ө ткіземіз, оның ү стіне сондай кө лемде глицерин косамыз, белок шіріп кетпес ү шін оғ ан кү ріш дә ніндей тимолды саламыз. Кесінді дайын болғ ан соң ары қ арай оны бояп, ең соң ында канад бальзамын жағ ып микроскоппен қ араймыз.

26)Микротомда пайдаланатын пышақ тар. Пышақ тарды қ айрау техникасы қ алай жү реді? Кесінділерді микротоммен ә зірлеу жә не жабыстыру. Микротом пышағ ы дұ рыс қ айралғ ан жә не орнатылғ ан болуы керек. Пышақ тың ең кею бұ рышы 12, 2°-қ а тең болғ аны жө н. Пышақ жалпағ ынан жатса сырғ ып қ ана отырады да, кесінділер жиырылып қ алады. Пышақ ты аса тік орнатса, кесінді ұ нтақ талып кетеді. Гистологиялық кесіндінің қ алың дығ ы бө ліктері шкаламен кө рсетілген микроә перу реттегіш бұ ранда арқ ылы қ ойылады. Бір сызық бір микронғ а тең. Керек қ алың дық ты қ ойғ аннан кейін кесекшені ұ стағ ыш орнатып, микробұ ранда арқ ылы пышақ тың жү зіне ә келеді. Пышақ орнатылғ ан пышақ ұ стағ ыштың жылжуы тез жә не бірқ алыпты болғ аны жақ сы. Жұ мысты бастар алдында микротом станинасында шектеуі болуын тексеру керек, ә йтпесе пышақ ұ стағ ыш шығ ып кетуі мү мкін. Кесіндіні алғ ан соң пышақ шанасын кейін итеріп қ ою керек. Кесекшенің жоғ ары жағ ын тегістеу ү шін парафиннің қ алың қ абатын алып тастау керек. Ол ү шін ө ткір ұ стара немесе скальпель қ олданғ ан дұ рыс. Гистологиялық кесінділер тізбегін ә зірлеуге роторлы микротом қ олданғ ан ың ғ айлы. Кесінділерді пышақ тан тек қ ылшашақ арқ ылы алып жылды дистилденген суғ а салу керек (егер дистилденген су болмаса, қ айнағ ан ыстық суды 40-45°С-қ а суытып қ олдануғ а болады). Кесінділерді жылтыр жағ ын астына қ аратып қ ойып планшетке де жинауғ а болады. Қ айнамағ ан суды қ олдануғ а болмайды, ө йткені судағ ы ауа кө піршіктері кө теріліп кесінділерді зақ ымдайды. Парафинге қ атырылғ ан кесінділерді жаю ү шін температурасы 40°С-дейін кө терілетін арнайы аспап ү стелше қ олданылады. Оғ ан тө сеніш шыныны қ ояды. Кесінділер ү стелшенің жылжуы арқ ылы жайылады. Ү стелше болмағ ан жағ дайда қ айнағ ан суды пайдалануғ а болады. Су суып қ алмау ү шін астын отпен жылытып отыру керек.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒