32.Қышқыл бояуыштарды қалай түсінесіз? 2 страница

7)Лабораториялық жану/ды жансыздандыру ж\е сою? Жақ сы гистологиялық кескін мынадай басты талаптарғ а лайық болуы тиіс: 1. Зерттелуші ағ за ө зінің тірі кү йіндегі қ ұ рылымын мейлінше сақ тап қ алуы керек. 2. Кескін жарық сә улелерін еркін ө ткізе алатындай ө те жұ қ а жә не мө лдір болғ аны дұ рыс. 3. Зерттелетін микроқ ұ рылымдар кескіннің жалпы кө рінісінен айқ ын білініп тұ руы тиіс. Микроскоптық кескінді ә зірлеу кезінде осындай талаптарды қ атаң сақ тауғ а тырысу қ ажет. Алдың ғ ы шарт – зерттеу материалын алу жә не бекіту болса, келесіде, кесінділерді сапалы тү рде дайындау жә не ө ң деу, содан соң зерттелетін микроқ ұ рылымдарғ а қ ажетті бояуларды қ олдану. Гистологиялық кескін дайындау барысында материал жинау алғ ашқ ы кезең болып саналады. Осы істі дұ рыс орындау барлық жұ мыстың кепілі. Мат/л алудың бірнеше жолы бар: 1) осы мақ сатта арнайы ө лтірілген жану/н алу; 2) биопсия тә сілі арқ н/е жану/р мен адамд/ң тірі организмінен ағ залар мен ө рімдерді тіліп алу; 3)материалды ө лекседен кесіп алу. Микроқ ұ рыл/ң тірі кү йіндегі кө рінісін айқ ын білдіретін алдың ғ ы екі жолды, мү мкін болса, кө бірек пайдаланғ ан жө н. Зертханалық дағ ды бойынша тә жірибелік жану/ды арнайы жансыздандырудың бірнеше ә дістері қ олданылады. Олар – басты кесу (декаптация), наркоз кө мегімен жансыздандыру, жануар денесіне электр тоғ ын ө ткізу, қ ан арнасына ауа (жү рек немесе вена ішіне егу) немесе плевра қ уысына эфир (хлороформ) жіберу. Қ олд/н ә дісті таң дау жану/ң тү ріне ж/е зерттеудің мақ сат/на б/ты. Зертх/қ дағ ды бойынша кө біне жансыздандырудың алдың ғ ы екі тә сілі қ олданылады.

8)Электронды-микроскопиялық зерттеулерге дұ рыс материал алу ережесі? Электронды микроскопта жарық тың орнына электрон сә улелері қ олданылады. Электрон сә улелерінің толқ ын ұ зындығ ы 0, 005 нм. Толқ ын ұ зындығ ы неғ ұ рлым қ ысқ а болса, микроскоптың кө рсеткіш қ абілеттілігі артатынын біз алдында айтылып кеткен формуладан білеміз. Сондық тан электрон микроскоптың кө рсеткіш қ абілеттілігі (0, 1-0, 3нм) жарық микроскоптан 100 000 рет артады. Электронды микроскоптың негізгі бө лігі ішінде ваккумы бар цилиндр, немесе колонна. Колоннаның жоғ арғ ы жағ ында катод пен анод орналасқ ан. Катодқ а 50-500 кВ қ уаттың кү ші беріледі. Жылдамдатылғ ан электрондар катодтан шығ ып, анодтың ортасындағ ы тесігінен ө тіп микроскоптың колоннасымен тө мен ұ мтылады. Микроскоптың колоннасында линза қ ызметін атқ /н бірнеше электромагнит тұ рады. Бірінші конденсорлы линза электрон сә улелерін жинап объектке жібереді. Объектіден ө ткен электрон сә улелері объективтік линзағ а тү сіп объекттің ү лкейтілген кө рінісін жасайды. Ол кө рініс проекциялық линзада тағ ыда бір рет ү лкейтіліп, жылтылдағ ан экранғ а тү седі. Ультрамикротом. Электронды микроскоп арқ тек ө те жұ қ а препараттарды зерттеуге б/ды. Кесіндінің қ алың дығ ы 10-30 нм аспауы керек. Ө йткені қ алың препараттан электрондар ө те алмайды. Ондай жұ қ а кесінділерді ультрамикротоммен дайындауғ а болады. Нуклеин қ ышқ ылдарын электронды микроскоп/қ бө ліп алу. Бұ л ә діс жаң адан қ ұ раст/п жатыр. Зерттеушінің еркінде болатын ә дістер ДНҚ мен РНҚ ны ультраструктуралық бө ліп алуды жү ргізу, негізінен контрастриование қ абылд/ң тү рлі кө мегі арқ: олар алын/н нә тиженің анық болмауына б/ты. ДНҚ мен РНҚ уранилацетат ж/е свинц цитратының кө мегі арқ жақ сы контрасталынуы ө теді. Нуклеин қ ышқ ылдары мен ақ уызд/ң кө мегі тә різді жолдармен контрастированиенің мамандануын салыстырмалы тү рде жоғ арылатуғ а болады.

9)Жұ ғ ындыны дұ рыс дайындау техникасын тү сіндіру? Қ ан жағ ындыларын дайындаудың бірнеше ә дісі бар. Ә дісті таң дау – қ ойылғ ан мә селелерге байланысты. Қ ан торшаларын жіктеп есептеу жә не дә л ажырату ү шін ихтиопаталогияда Паппенгейм бойынша қ ұ рама бояу ә дісін қ олданады. Ыдыстар мен қ ұ рал-жабдық тар: алдын-ала дайындалып, майсыздандырылғ ан, қ ұ рғ ақ тө сеніш шынылар, тегістелген шынылар, Киев аппараты, қ арапайым қ арындаш. Реактивтер: Май-Грюнвальд ерітіндісі, Романовский бойынша азур – эозиннің жұ мыс ерітіндісі, рН-6, 81—ге тең дистилденген су. Суды фосфатты буферлермен бейтараптайды. Анық тау барысы. Сол қ олдың бас бармағ ымен екінші саусақ тың арасына майсыздандырылғ ан тө сеніш шыныны алады. Пастер тамызғ ысы мен оғ ан қ анның аз ғ ана тамшысын ағ ызады. Оң қ олдың аталғ ан саусақ тарының арасына бү йірінен ұ стап, тегістелген шыныны алып, 45°-тық бұ рышпен тө сеніш шынығ а қ ойып, сырт жағ ымен тамшығ а жылытады да, тамшының жан-жақ қ а бытырай ақ қ анын бақ ылайды. Тегістелген шыныны жылжыта қ озғ алтып, алғ а жү ргізеді, қ ан жағ ынды болып, тө сеніш шыныда бірқ алыпты жағ ылуы қ ажет. Этикеткалдайды. Жағ ындыларды бояғ ыш аппаратың штативтеріне қ ойып, ауада кептіреді. Қ ұ рғ ақ жағ ындыларды Май-Грюнвальд ерітіндісі бар аппараттың кюветіне батырады. 5 минут ө ткен соң жағ ындыларды алып, рН-6, 81-ге тең дистильденген сумен 1-2 минут жуады. 1) Қ ан тамшысын жақ сылап жуылғ ан тө сеніш шыны ұ шына тамызып алып, басқ а шынының қ абырғ асымен жағ ады да, кептіреді. 2) Кепкен жағ ындыны 2 ө лшемді метилді не 96° этилді спиртте бекітеді, 1-ші ө лшемінде 3-5 мин, 2-ші ө лшемінде 10-15 мин. 3) Романовский-Гимза бояуымен 30-50 мин бояйды. 4) Ақ қ ан су мө лдір болғ анша шаяды да кептіреді. 5) Кепкен кесіндіге ксилол тамшысын тамызып, ағ артып, бальзамдайды. 6) Нә тиже: протоплазма – кү лгін кө гілдір, ядролар қ ызыл. Қ анның қ ұ рғ ақ жағ ындылары Гимза қ оспасымен боялады. Жағ ындыны бояр алдында ерітіндіні дистилденген сумен суытып 10-30 (метилді спиртпен бекітілсе) минут, немесе 1-1, 5 (басқ а бекіткіштер қ оданылса) сағ аттай ұ стайды. Ерітіндіден жинала беретін тұ нбаларды ластанбау ү шін тө сеніш шының ы жағ ынды жағ ына тө мен қ аратып қ ойғ ан жө н. Осыдан кейін кескінді сумен жуып кептіреді. Кескін жасау тө мендегідей жолмен жү ргізіледі. Жағ ындыны дистилденген сумен 2, 5%-ті ашудас ерітіндісіне 2-8 сағ атқ а салып, кейін 1-2 минуттай сумен қ айталап шаяды. Содан кейін жағ ындыны гемотаксилин ерітіндісінде 6-24 сағ ат ұ стайды. Қ ара тү ске боялғ ан жағ ындыны ағ ынды сумен шайып, 1% -ті ашудас етітіндісімен саралайды. Саралау кезінде бояудың толық еруін микроскоптың орта ү лкейткішімен бақ ылайды. Бояудың сә тті шығ уы цитоплазманың кө гілдір кө рінісінің негізінде ядро суретінің кө гілдір қ ұ рышқ а ұ қ сас кө рінісінің негізінде ядро суретінің нақ ты бояуымен сипатталады. Саралау ү дірісінің жағ ымды нә тижесі шық қ ан бетте жағ ындыны Петри табақ шасына ауыстырып, ағ ындыны суда 30 минуттай жақ сылап жуады. Ағ ынды су қ ұ быры болмағ ан жағ дайда жағ ындыны суғ а салып, бірнеше рет ауыстыра отырып 2 сағ аттай ұ стайды. Жуылғ ан жағ ындыны кү ші жоғ арылай тү сетін спирттерде (70%-ті, екі рет 96%-ті, 100%-ті) сусыздандырып, ксилолмен ағ артып, бір тамшы Канад балзамын жағ ып қ орытады.

10)Микротехникағ а қ атысты материалдарды дайындау ә дісі қ алай жү реді? Микротехника жұ мысында ә рқ ашанда керек болатындар: кү кү рт, тұ з, азот қ ышқ ылдары, темір-амоний ашудасы, фосфорлы-молибден қ ышқ ылы, калий кө ктемірродисты, целлоидин, сү згіш қ ағ аз, таза дә ке жә не майлық, тотыяйын, вазелин, кастор майы. Мына бояулар: кармин, гематоксилин, суда еритін эозин, негізгі фуксин, альцианды кө к, ашық жасыл, G – оранж, ұ нтақ тү рінде шығ арылады да, мұ қ ият жабылғ ан ыдыста кө п уақ ыт сақ тауғ а жарайды. Микротехникағ а қ атысты материалдарды бекіту. Бекіту дегеніміз химиялық немесе физикалық заттардың кө мегімен торшалардың ішкі қ ұ рылысын (химиялық жә не физикалық ) бір қ алпында сақ тау. Бекіту ақ уыздың кері айналмайтын коагуляция нә тижесінде жү реді. Бекіткіштер жай жә не кү рделі болып екі топқ а бө лінеді, жай бекіткіштер бір (мысалы спирт, формалин), кү рделі бекіткіштердің қ ұ рамына бірнеше химиялық бірнеше химиялық заттар кіреді. Формалин. Жиі қ олданылатын – 10 %-ті ерітіндісі. Ол 40 % формалиннің 1 бө лігіне 9 бө лік су қ осқ анда шығ атын қ оюлық. Формалинде қ ұ мырсқ а қ ышқ ылы болуы мү мкін, оны жою ү шін қ ара тү сті ыдысқ а формалин қ ұ йып, оғ ан ұ нталғ ан қ алың дығ ы 1-2 см борды (СаСО) салып, қ атты сілкіп жіберу керек. Сол қ ышқ ыл 24 сағ аттың ішінде борғ а сің еді (бейтараптау процессі). Ірі нысандарды бекіту ү шін, мысалы жануарды тұ тас сақ тау керек болғ анда, қ олданылатын формалиннің кү ші жоғ арырақ болуы керек. Сол ү шін формалиннің бір бө лігіне 4 бө лік су қ осу керек. Жануардың ішкі қ уысына формалинді инъекция тү рінде жіберген соң, бекіту уақ ыты 24 сағ аттан кем болмау керек. Ә р бекіткіштің кө лемі бекітілетін материалдан 20-40 еседей артық болуы тиіс. Пайызы жоғ ары формалинде материалды кө п уақ ыт сақ тауғ а болмайды, жас торшаның протоплазма қ ұ рылымы ө згереді. Кү шті бекіткішті бір-екі кү ннен кейін (1: 9) формалин сұ йық тығ ына ауыстыру керек. Ұ сақ нысандарды, паренхимді тілінділерді (бауыр, бү йрек), жә не жамылғ ы – бұ лшық ет ұ лпалары (ас қ орыту жолы), тек 10% формалинде бекітіледі. Бұ л тілінділердің кө лемі 1 х 1 см-ден аспауы керек. Бекіту уақ ытының ұ зақ тығ ын 2-3 сағ аттан ұ зақ қ а созуғ а да болады. Формалинді тілінділерді керек уақ ытта басқ а да бекітуші сұ йық тық пен ө згертуге болады. Буэн сұ йық тығ ы. Бул сұ йық тық ең жақ сы бекіткіштерге жатады, ұ лпағ а ө те тез сің етін болғ андық тан, онымен эмбриондарды бекітуге де, кескін дайындауғ а да ө те қ олайлы. Буэн сұ йық тығ ында бекіткен ұ лпа ө те жақ сы боялады. Буэн сұ йық тығ ының қ ұ рамы: 1. Суғ а қ анық қ ан пикрин қ ышқ ылы – 15 см³; 2. 40 % формалин – 5 см³; 3. Мұ зды сірке қ ышқ ылы – 1 см³; Бұ л сұ йық тық тар қ олдану кезінде ғ ана араластырылады. Бекіту уақ ыты нысанның кө леміне қ арай 2 – 24 сағ атқ а дейін барады. Бекіту біткен соң нысанды 70° спиртте бірнеше рет ауыстырып, сары тұ с жойылғ анша шайып барып сақ тау керек. Формалин – этил спирті. Бұ л бекіткіш, басқ а бекіткіштерде еріп кетуіне орай, зерттеулер кезінде сирек қ олданылады. Ол гликогенді, муцинді, зә р қ ышқ ылын, темірді, кальцийді жақ сы сақ тайды. Бекіту уақ ыты 24-48 сағ ат. Дюбоск-Бразиль бекіткіші. Қ атты хитинді жабыны бар омыртқ асыз жануарларғ а осы бекіткішті қ олданғ ан қ олайлы. Бұ л бекіткіш Буэн сұ йық тығ ына ұ қ сас. Оның қ ұ рамы: 1) 150 мл 80° этил спирті; 2) 1 грамм пикрин қ ышқ ылы; 3) 60 мл 40 % формалин; 4) 15 мл мұ зды сірке қ ышқ ылы; Кө рсетілген сұ йық тық тарды қ олдану кезінде ғ ана араластырады. Бекіту уақ ыты нысанның кө леміне қ арай 2-24 сағ атқ а дейін барады. Бекіту біткен соң нысанды 90° спиртте сақ тау керек. Карнуа қ оспасы. Буынаяқ тыларды жә не омыртқ алы жануарлардың мү йізді жабындарын ө те жақ сы бекітеді. Қ ұ рамы: 1) Абсолютті спирт – 6 бө лім; 2) Хлороформ – 3 бө лім; 3) Мұ зды сірке қ ышқ ылы – 1 бө лім. Бұ л сұ йық тық ө рмеге ө те тез сің еді, сол себептен, ұ сақ тілінділер ү шін бекіту уақ ыты 0, 5 – 1 сағ аттан аспау керек, ал ірі тілінділер ү шін 3 сағ ат жеткілікті болады. Бұ л сұ йық тық та кесекше кө п уақ ыт жататын болса, ұ лпалар тығ ыздалып жә не ә жімденіп кетеді. Бұ л жағ дайда ә сіресе коллагенді жә не дә некерлі ұ лпалар тө зімсіздеу. Бекіту біткен соң нысанды 70% спиртте сақ тау керек. Карнуа қ оспасына сірке қ ышқ ылын қ оспаса торшалардың РНК мен ДНК-сын зерттеуге болады. Абсолютті спирт дайындау. Микротехника жұ мысында жә не бекіткіш дайындау кезінде спирттердің ә ртү рлі кү шін пайдалану керек. Ә детте ректификат спиртінің қ ұ рамына 96 % таза спирт, 4 процент су болады. Абсолюттік спиртті (100 %) алу ү шін, қ ұ рамындағ ы судың кө лемін жоюымыз қ ажет. Кө п қ олданылатын ә дістердің бірі кү кірт қ ышқ ылының кө мегімен сусыздандыру. Осы ә діс бойынша тотыяйын купоросының кристалдық су молекуласы шығ арылады да, тү сін ө згереді. 10 г ә бден ұ нтақ талғ ан купоросты 100 мл спиртке сеуіп, таза шынығ а қ ұ йып, таза шынығ а қ ұ йып, таза сү ртілген қ ақ пақ жабады да, соның ү стіне 96°-тағ ы таза спиртті қ ұ яды. Содан соң шыныдағ ы спиртті ұ нтақ ерігенше шайқ аймыз. Бұ л ә дісті 1-2 кү н аралығ ында қ айталап тұ ру қ ажет. Суғ а араласқ ан ұ нтақ тың ә серінен, ол шө лмектегі спирт қ ою кө к тү ске айналады.

11)Тұ тас жә не тұ рақ ты кескіндер жасау қ алай жү реді? Тұ рақ ты кескіндерді ә зірлеу. Соң ғ ы кездері кө біне миксоспорийлерден глицерин-желатинді кескіндер дайындауғ а бетбұ рыс бар. Зерттелуші дененің мү шелерінен жағ ынды жасап, паразиттің вегетативті кезең дегі немесе споралары кө рінген жағ дайда жағ ындысы глицерин-желатинге қ орытады. Ол ү шін тө сеніш шыныдан ақ ырындап жапқ ыш шыныны алып, жағ ындысын жоғ ары қ аратып қ ойып қ ояды. Жағ ында кепкен соң, скальпельдің ұ шымен глицерин-желатиннің кішкене кесегін алып, спиртовка жалынында балқ ығ анша қ ыздырады. Сә л кебірсінген жағ ындығ а глицерин-желатиннің 1-2 тамшысын тамызады. Тамшының шетіне бұ рын алынып қ ойылғ ан жапқ ыш шыныны препараттық инемен ақ ырын жақ ындатып глицерин-желатинге тү сіреді. Жапқ ыш шыны астында ауа кө піршіктері қ алмауы тиіс. Глицерин-желатин қ алың болып кетпеу ү шін препараттық иненің сырт жағ ымен жапқ ыш инені ептеп басып та қ ояды. Кесіндіні ұ зақ мерзімге сақ тау ү шін, қ ұ рғ ап кетпеуіне қ арсы жапқ ыш шынының шеттеріне ағ аш таяқ шаның кө мегімен асфальт сырын не канифольді балауызды (кедр не канад бальзамы да болады) жағ ады. Паразиттің ө міршең айналымын зерттеуге жағ ындылар ә зірлеу керек. Дайын жағ ындыны шыныда қ алғ ан ірі су тамшылары кепкен соң, 1-2 минутқ а абсолютті метілді спиртте (метанол) бекітеді. Содан кейін жағ ындыларды Романовский бояуымен бояйды. Бояу уақ ыты неғ ұ рлым тез ө тсе, соғ ұ рлым боялу да кө рнектірек болады, Бекітілген жағ ындыларды 2 сағ атқ а бояғ ыштың 2% ерітіндісіне салып қ ояды. Жағ ындылар ә лсіздеу боялып, немесе ұ зақ сақ тау кезінде тү ссізденіп қ алса, қ айта бояуғ а болады. Ол ү шін жағ ындыларды алдын-ала 70° тұ з қ ышқ ылында ұ стап толық ағ артып, ағ ынды суда жуып, ары қ арай жоғ арыда келтірілген ә діспен бояйды. Diplostomidae метацеркарийлерінен тұ тас кескіндер ә зірлеу. Ө ткір қ айшымен айналасын қ иып алып, кө з алмасын шығ арып, тө сеніш шынығ а қ ояды, кө зді кесіп, шыны тә різді дене мен кө з бұ ршағ ын бө ліп алып, МБС микроскопымен қ арайды. Кө з бұ ршағ ын екі тө сеніш шынының арасына қ ыстырып, ортасында “ақ ядро” кө рінгенше жаншып, МБМ пен қ арайды. Шыны тә різді денені де компресс тә сілімен кө реді. Тө сеніш шынының біреуін алып тастап, препараттық иненің кө мегімен жә не жің ішке қ айырылғ ан тамызғ ы ұ шымен метацеркарийді бө ліп алып, 2-3 сағ атқ а сорғ ыштан ө ткізілген тоғ ан суынан дайындалғ ан сортаң ғ а салып қ ояды. Одан кейін судан тірі метацеркарийлерді алып, тайыз қ алтқ ылы пробиркағ а ауыстырып, 15-20 минутке сірке қ ышқ ылды кармин қ ұ яды. Карминді тамызғ ымен жинап алып (70°) тұ з қ ышқ ылды спирт қ осады. Мү шелердің боялуын МБС пен жіктеп анық тайды. Гельминттерді 70°, 80°, 90° жә не 96° спирттердің ә рқ айсысында 10 минуттан ұ стап сусыздандырады. Метацеркарийлерді диметилфталатта ағ артады. Ол ү шін гельминттерді ақ ырын, алдын-ала 96° спирт жә не диметилфталат қ ұ йылғ ан бюкске салады. Ересек трематодалар мен олардың қ ұ рттарынан тұ тас кескіндер жасау. Гельминт цистасын кілегейлерден тазалап, тө сеніш шыныдағ ы тамшы суғ а салады. Тө сеніш шыныны қ арапайым препараттық жә не арнайы Судариков инелерімен МБС-қ а қ ойып, сыртқ ы жә не цистаның ішкі қ абаттарын ақ ырын кесіп, қ ұ ртын бө ліп алады. Ересек жә не қ ұ рт трематодтарды бекіту бірың ғ ай тә сілмен жү ргізіледі. Алдымен тө сеніш шыныны 60-70°С суда (буланғ анша) қ ыздырып, қ имылсыздандырады. Гельминттерді тө сеніш шынылардың арасына салып, Петри табақ шасына тү сіреді. Оғ ан 10-20 минутқ а 70°-ты спирт қ ұ яды. Осылай бекітілген трематодтарды бекіткішке ұ зақ сақ тауғ а болады. Тұ тас кескін дайындау ү шін гельминттерді дистилді суғ а жуып, бекіткішті толық кептіреді (0, 5-2 сағ атта). Жуылғ ан гельминттерді ашудасты карминмен бояйды. Бояу уақ ыты гельминттердің кө леміне жә не қ абаттарының қ алың дығ ына қ арай 10 минуттан 30-60 минутқ а дейін. Жақ сы боялғ ан гельминттерді сумен жуып, тұ з қ ышқ ылды спирт қ ұ яды. Паразиттер денесінен тұ рақ ты кескіндер дайындау. Дененің ү стінен алынғ ан паразиттер тү сірілген шынығ а 1 тамшы 1 % аммиак ерітіндісін қ осып, суын сорғ ыш қ ағ азбен сорып алып, МБС-ке жайғ астырып, паразиттерді тү зетеді. Глицерин-желатинді (скальпелдің ұ шымен) қ оспасы балқ ығ анша спирт шамының жалынында қ ыздырып, паразит жатқ ан шынығ а тамызады. Тамшының шетіне таза жапқ ыш шыныны ұ стап, ақ ырын, препараттық ине кө мегімен глицерин-желатин тамшысына тү сіреді, ауа қ алып қ оймауын қ адағ алайды. МБС арқ ылы препараттық иненің сырт жағ ымен жапқ ыш шыныны аздап басады. Осы арқ ылы глицерин-желатиннің қ абаты азайып, паразиттердің қ ысылмай жатуына жағ дай жасалады да, қ ұ рттың хитинді қ ұ рылысының жақ сы кө рінуін қ амтамасыз етеді. Кескінді ұ зақ мерзімге сақ тау ү шін, жапқ ыш шынының шеттеріне жің ішке ағ аш таяқ шамен, қ ұ рғ ап кетуден аман ұ стайтын балауыз бен канифолдың тұ ратын арнайы сылақ қ абатын жағ ады. Тө сеніш шынының бір шетіне қ ожайынның аты-жө ні, алынғ ан кү ні, мү ше мен ө рменің тү рі жә не ауланып ұ сталғ ан жері жазылғ ан этикетка жапсырылады.

12Материалды химиялық тү рде ө ндеу. Ө ндеуге ә серін тигізу факт/ры. Перфузиді ө ндеу. Буда ө ң деу ә дістері? Химиялық ө ң деудің мақ саты - «ө лтіру», арқ ылы мү мкіндігінше тірі кезіндегідей қ ұ рылымдық жағ дайын реттеу. Бірақ химиялық ө ң деудің нә тижесінде ұ лпада басқ а клетка заттары енеді. Олар клетка компоненттерімен байланыс орнатады да, оның қ ұ рылымындағ ы заттарының ө згеруіне ә келеді. Сонымен қ атар ө ң деу процесі бояғ ыштармен байланысты жә не де содан кейін клеткаларының боялатын топтарын босатады. Цайгер ө ң делетін заттарды: ақ уыздардың тұ нбалары (осадители) (каогуляторы) мен липидтердің реттеуіштеріне (стабилизаторы) бө леді. Ақ уыздардың каогуляторларына: спирт, ацетон, пикринді жә не уксус қ ышқ ылдары, ауыр метал тұ здары, мысалы сулема жатады. Бұ л ө ң деуіштер қ атты гидратациядан болғ ан маскировкағ а дейінгі болғ ан қ ұ рылымдардың кө рінуіне жағ дай жасайды. Олар сонымен қ атар, қ ұ рылымдық компоненттердің конгломерациясын тудыра отырып, кө рінбей қ алғ ан заттардың субмикроскопиялық кө лемінің қ ұ рылымын, субмикроскопиялық эквивалентті сипатына дейін ауыстыра алады. Ө ң дегіш зат, ә детте забуференді ерітінді немесе қ оспа тү рінде ғ ана қ олданылады. Қ оспаны дайындау барысында, ә рбір ө ң деуішті ө зіндік қ ызметіне қ арап қ олдану қ ажет. Қ оспаның ө ң дегіш арнайы компоненттері ұ лпаны ә ртү рлі жылдамдық та ыдыратады(диффундирует). Егер қ оспада қ ышқ ыл компонент кө п болса, онда ол ұ лпағ а бә рінен бұ рын еніп кетеді. Осылайша, ұ лпағ а алдымен басқ а ө ң дегіш компоненттердің бө лек ә сер етуі жү ретінтіктен, бұ л компоненттің арнайы ә сері шектетіледі. Ө ң деуге ә сер ететін факторлар. pH. pH ө ң дейтін қ оспа ө ң деу процесіне ө зінің ә серін тигізеді. Сутегі иондарының концентрациясы оның ұ лпадағ ы тұ рақ ты дең гейіне (шамамен pH 7, 2) сә йкес келуі керек. Қ ышқ ыл ерітінділер клетканың ультрақ ұ рылымын бұ зады. Ө ң дегіш ортаның кө п бө лігі қ ышқ ыл дық реакция береді. pH ө ң деуішінің нейтральді дең гейге жетуі, оның ө ң дегіш қ ызметін нашарлатады. Қ ышқ ылдық ө ң деу кезінде электронды микроскпияғ а қ арағ анда, жарық микроскопиясына қ ұ рылымның бұ зылуы аз ә сер етеді. Изотония. Изотондық ұ лпа ортасында ерітінді ө ң деуіштерін қ олдану, ұ лпаның ісіп кетуін немесе сморщиваниені ыдырауы тиіс, бірақ оларды толық жойып жібермейді. Жарық оптикасымен зерттеу кезінде бұ л мә селе маң ызды емес, бірақ электронды микроскопияда керісінше болады. Ұ лпадағ ы ө ң дегіш осмостық қ ысымның болмай қ алуы, цитоплазматикалық вакуольдің жә не цитоплазманың негізгі заттарының қ ұ рылымына біршама кедергі туғ ызады. Мұ ндай жағ дайда сахароза ерітіндісі пайдалы болып саналады. Ұ лпаның жағ дайына қ арамастан, кө бінесе 7, 5 %-дық сахароза ерітіндісі қ олданылады. Температура. Кө бінесе суық температурада ( 0 ден +4⁰С-қ а) ө ң деу жұ мыстары жү ргізіледі. Осының негізінде мынадай қ орытындылар шығ ады: 1)Тоң азытқ ыш жағ дайындағ ы температурада ферменттік процесстер бірден бә сең дейді; соғ ан байланысты бө лме температурасындағ ы аутолиз процесі ө ң деу жұ мыстарымен салыстырғ анда қ иындайды. 2)Тө менгі температураның ә серінен ө ң делінетін заттың диффузиясының жылдамдығ ы айтарлық тай ө згереді. Суық та ө ң деу ә дістері - энзимогистохимиялық зерттеу кезінде жарық микроскописы жә не электронды микроскопиялық дең гейінде де негізгі бір бө лімі болып қ арастырылады. Жарық оптикалық дең гейіндегі заттардың гистохимиялық бө ліп алуын қ арастыратын болсақ, бұ л кезде ә детте бө лме температурасында ө ң деу қ олайлы болып табылады. Перфузиямен ө ң деу. Аутолитикалық процестердің бірден тоқ тататылуына тек суық та ө ң деу ә дісі арқ ылы ғ ана, сонымен қ атар заттың қ анайналу жү йесін перфузиялау арқ ылы ө ң деуге болады. Перфузия қ ысымын дұ рыс қ алыптастыру 10-20 минутта ө теді. Келесі болатын ө ң деу ә дістері - кішкене ұ лпа кесіндісін сол ө ң делетін ортағ а енгізу, тоң азытқ ыш температурасында 24 сағ ат бойы заттарды жә не тіршілік ету ө міршең дігін қ алпына келтіруге болады. Перфузиямен ө ң деу ә дісі кө п уақ ытты қ ажет етпейді жә не ө те ың ғ айлы болып саналады. Буда ө ң деу ә дісі. Ұ лпаның отырғ ызу қ арқ ындылығ ы буда ө ң деу кезінде реттеледі. Келесідей ө ң деу агенттерін ұ сынуғ а болады: формальдегид, акролеин, глутаральдегид, тө ртқ ышқ ылды осмия, глиоксильді қ ышқ ыл, хромилхлорид жә не этанол. Формальдегидтің тұ рақ тандыру кө рінісі ақ уыздағ ы терең байланыстардың ә серінен кө лденең жиырылуының қ алыптасуынан анық талады. Формальдегид барлық аминотоптар қ атарымен, аминдік жә не пептидтік қ ышқ ылдарғ а ә сер етуі де немесе ә сер етпеуі де мү мкін. Ә сер ететін реакциялары: аминдік-, иминдік-, гуадиндік, гидроксидтік, сульфигидрилдік топтармен, сонымен қ атар аминдік жә не пептидтік қ ышқ ылдарымен де ә сер етуі болады. Ә сер етпеуші реакциялар: тирозиннің ароматтық сутегісімен, трипотофанмен, фенилаланинмен, гистидинмен. Формальдегидті пайдалану барысында бұ л фиксатор ақ уыздардағ ы изоэлектрикалық нү ктені қ ышқ ылдық қ а жылжытады, ол метилденген бос аминдік топтардың болуымен тү сіндіріледі. Глутаральдегидпен жұ мыс жасау кезінде келесі мә селелерге кө ң іл бө лу қ ажет: 1)Глутаральдегид ерітіндісінде басқ а қ оспалар болмау керек, стандарттық ерітінділерді пайдалану ұ сынылады; 2)Глутаралдьдегидпен жә не басқ а да альдегидтермен pH дең гейінің физиологиялық оптимальді ө ң делуін қ ажет ететін жұ мыстар жасағ ан уақ ытта, фосфатты жә не какодилантты буферлердің қ ө мегімен жү ргізу қ ажет. 3)Ұ лпағ а глутаральдегидтің енуінің ақ ырын аз жылдамдық та ө туіне байланысты жә не тү рлі қ алыптасатын аймақ тардың пайда болмауы ү шін ө ң делетін кесінді қ алың дығ ы 2 мм-ге тең болуы керек. Келесі ө ң деу уақ ытын (0 ден +4⁰С-та 2-4 сағ атта) перфузияның (10-30 мин) кө мегі арқ ылы жақ сы нә тижеге жетуге болады. Материалдың реттелуі мен жақ сы контрастирования ү шін забуферендік 1-2 % O_sO₄ертітіндісінде ө ң деу керек.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 Следующая ⇒