2.2. Бастауыш мектеп оқушыларының геометриялық түсініктерін қалыптастыру.

2. 2. Бастауыш мектеп оқ ушыларының геометриялық тү сініктерін қ алыптастыру.

Геометриялық элементтерін оқ ытып ү йренудің басты жә не аса маң ызды нә тежесі – фигураларды бір – бірінен ажырату жә не оларды тани білу іс -ә рекетін менгеру. Ол оқ у процесінде, ә сіресе, геометриалақ мазмұ нды жаттығ улар мен материалды қ алыптастыру барысынды жү зеге асырылады.

Тә жірибелік-эксперимент жұ мыстары Павлодар қ аласындағ ы №35 жалпы орта білім беру мектебінде жү ргізілді. Тә жірибелік-эксперименттік жұ мысқ а 47 оқ ушы қ атысты. Эксперимент сыныбы-2а, бақ ылау сыныбы-2б. Бақ ылау тобында да, эксперимент тобында да ү лгірім жә не жалпы даму кө рсеткіштері бірдей оқ ушылар болды.

Эксперимент берілген ө лшем кө рсеткіштері оны ө лшеу қ ұ ралдары бойынша жү ргізілді. Анық тау эксперименті нә тижесінде алынғ ан диагностикалық мә ліметтер тө мендегідей:

1-кесте. Бақ ылау жә не эксперименттік топтардағ ы оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геру қ абілеттерінің даму дең гейлері

Топ	Ө лшемдері
	Қ ызығ ушылық			Шығ армашылық			Білім сапасы
	жоғ ары	орта	тө мен	Жоғ а-ры	Орта	тө мен	жоғ а-ры	орта	Тө мен
Бақ ылау	30, 1%	58, 4%	16, 3%	35, 1%	49, 5%	15, 4%	25, 6%	63, 4%	11%
Экспери-менттік	25, 3%	58, 4%	16, 3%	30, 2%	54, 2%	15, 6%	19, 6%	70, 7%	9, 7%

Анық тау экспериментінің нә тижелері екі топта да тек шығ армашылық критерий бойынша даму кө рсеткішінің жоғ ары екендігін, яғ ни оқ ушылардың геометриялық тапсырмаларды орындауғ а қ ызығ ушылығ ы мен ө зін шығ армашыл тұ лғ а ретінде кө рсетуге ұ мтылысының бар болғ анымен, оқ ушылардың жалпы геометриялық материалдарды мең геру дең гейінің тө мен екендігіне байланысты қ алыптастырушы эксперименттің жү ргізілу қ ажеттілігін кө рсетеді.

Эксперимент жә не бақ ылау сыныптары бойынша қ орытынды нә тижесі геометриялық тапсырмаларды қ олдану негізінде оқ ушылардың шығ армашылық қ абілетінің дамуын анық тау мен бекіту кезең іне байланысты берілді. Қ алыптастыру эксперименті барысында оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геруге бағ ытталғ ан тапсырмалар жү йесі мен оны ұ йымдастыру формалары сараланды. Соның нә тижесінде оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геруде жү йелі жү ргізілген жұ мыс тү рлерін қ олдану мынадай тұ жырым жасауғ а ық пал етті: оқ у ү дерісі танымдық сипатта ө тетіндіктен, оқ ушы оқ у материалын тез қ абылдайды; оқ ушының сабақ қ а қ атысу ынтасы артады, енжар оқ ушы белсенді оқ ушығ а айналады, баланың жауапкершілік сезімі артады, баланың геометриялық материалдарды толық тай мең геруіне жол ашылады, оқ уғ а қ ызығ ушылығ ы артады; танымдық ү дерістері (жады, ойлау, зейін, қ иялдау мен елестету қ абілеттері) дамиды.

Дегенмен, бастауыш буынның соң ын осындай іс-ә рекеттер тү рлерін арнайы қ айталау, тиянақ тау, жетілдіру, қ орытындылау, бір жү йеге келтіру бағ ытында арнайы жұ мыстар ұ йымдастырудың тиімділігін тә жірибе кө рсетіп отыр. Алайда, ү ш жылдық бастауыш мектептің соң ына қ арай берілген қ айталауғ а арналғ ан жаттығ улардың ішінде геометриялық мазмұ нды тапсырмалар бар. Олардың ө зі дә стү рлі мә селелерді (периметрі мен ауданды есептеу жә не салыстыру, квадрат пен тік тө ртбұ рыштарды салуды) қ айталауғ а арналғ ан. Ә рине, бұ л мә селе ө зінің дидактикалық қ ұ нын жойғ ан жоқ. Дегенмен, олар программада анық талғ ан негізгі геометриялық іс-ә рекеттерді оқ ушылардың тиянақ ты мең геруін қ амтамасыз ете алмайды. Сондық тан негізгі геометриялық іс-ә рекеттердің тиянақ тала, жетіле дами тү суіне себепші болатын жә не бастауыш буынның соң ына ала арнайы ө ткізілетін қ айталау сабақ тарында қ арастырылуы тиісті жаттығ уларды келтірейік.

№1 қ осымша ажырату жә не танып білу іс-ә рекетінің орындалуын кө здейді. Мұ нда оқ ушылар жаттығ улар орындау барысында фигуралардың бірнеше қ асиеттері тұ ратын сипаттамалық бө ліктерін еске тү сіреді жә не оларды айтып шығ арады, ә рі қ арай сол қ асиеттер фигкрағ а тә н екенін біртіндеп тағ айындап, тексеруден ө ткізеді, содан кейін ә рбір фигуранын қ арастырылып отырғ ан ұ ғ ымғ а тиісті немесе тиісті емес екендігі жайында қ орытынды жасайды.

Бірінші тапсырма:

Геометриялық фигуралардың бейнелерін еске тү сіруді кө здейді.

Кез келген ү шбұ рыш, тө рт бұ рыш, квадрат, кесінді, тік емес бұ рыш, кө пбұ рыш сызың дар.

Кез келген ү шбұ рыш сызың дар. Олардың тө белерін ә ріптермен белгілең дер де, қ алай аталатынын жазып кө рсетің дер.

Кез келген тік тө ртбұ рыш сызың дар. Олардың тө белерін ә ріптермен белгілең дер де, қ алай аталатынын жазып кө рсетің дер.

Кез келген кесінді сызың дар, оның ұ штарын ә ріптермен белгілең дер де, қ алай аталатынын жазып кө рсетің дер.

Екінші тапсырма:

Сызу дағ дыларын қ алыптастыруғ а жә не тиянақ тай тү суге арналады. Содан ә ртү рлі жағ дайларда геометриялық фигураларды салудың ерекшеліктері пысық талады.

Кез келген квадратты салың дар.

Қ абырғ асы 3 см квадрат салың дар.

Кез келген кесінді салың дар.

Ұ зындығ ы мынадай кесінді салың дар: 5 см, 1 дм, 2 см

Кез келген тік тө ртбұ рыш салың дар.

Іргелес қ абырғ алары 2см жә не 3см тік тө ртбұ рыш салың дар. Осы тапсырманың қ айсысын орындағ анда болсын, алдымен сә йкес фигураның сипаттамалық белгілері мен қ асиеттері еске тү сіріледі де, ә рі қ арай фигура қ алауымызша алынғ ан ө лшем бойынша немесе берілген шарттарғ а сә йкес салынады.

Ү шіншітапсырма:

Оқ ушылардың геометриялық шамалар, оларды ө лшеу жә не есептеп шығ ару жайындағ ы білімдерін бір жү йеге келтіреді жә не қ орытындылайды.

Сызбаның белгілерін пайдаланып, фигураның периметрін табың дар:

Сызбаның белгілерін пайдаланып, фигураның ауданын табың дар:

Анық тау жә не қ алыптастыру эксперименті нә тижесінде бастауыш сынып оқ ушыларының геометриялық материалдарды мең геру дең гейінің салыстырмалы кө рсеткішінің нә тижесі тө мендегідей болды.

2-кесте. Бастауыш сынып оқ ушыларының геометриялық материалдарды мең геру дең гейінің салыстырмалы кө рсеткіштері.

Дең гейлері	Экспериментке дейін, %		Эксперименттен кейін, %
Дең гейлері	Бақ ылау тобы	Эксперимент тобы	Бақ ылау тобы	Эксперимент тобы
Жоғ ары	30, 2	25, 1	31, 5	42, 8

2–сурет. Оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геруінің салыстырмалы нә тижесі.

Эксперименттік жұ мыс барысында нә тижелерді талқ ылау оқ у ү дерісінде геометриялық материалдарды мең гертуде жұ мыс тү рлерін жү йелі ұ йымдастыру негізінде оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геру дең гейі эксперименттік топта жоғ арылағ анын кө рсетеді.

Эксперимент барысында сабақ ты №2 қ осышада кө рсетілген сабақ жоспарындай ө ткіздім.

Сонымен, эксперименттік топтағ ы тә жірибелік-педагогикалық жұ мыстың нә тижесі оқ ушылардың геометриялық материалдарды мең геруге барлық кө рсеткіштері бойынша қ амтамасыз етілгендігін кө рсетті. Зерттеу барысында белгіленген мақ саттар мен міндеттер жү зеге асырылды.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 Следующая ⇒