Питання 4. Місце новели у творчому доробку письменниці. Основна тематика і проблематика новел

Питання 4. Місце новели у творчому доробку письменниці. Основна тематика і проблематика новел

ü Debiut w 1866 w „Tygodniku Ilustrowanym” – opowiadanie: „Obrazek z lat gł odowych”;

ü pierwsze powieś ci tendencyjne: „Ostatnia mił oś ć ” (1868), „W klatce” (1870), „Na prowincji” (1870);

ü Powieś ci bardziej doceniane przez krytykę: „Pamię tnik Wacł awy” (1871), „Pan Graba” (1872), „Marta” (1873) (zawierają doś wiadczenia i przeż ycia osobiste autorki, problematyka emancypacji kobiet);

ü Literatura tendencyjna: „Eli Makower” (1875), „Pompaliń scy” (1876), „Rodzina Brochwiczó w” (1876);

ü Kwestia ż ydowska: „Meir Ezofowicz” (1878);

ü Tematyka chł opska: „Niziny” (1884), „Dziurdziowie” (1885);

ü Twó rczoś ć dojrzał a – o tematyce podział ó w społ ecznych i zagadnieniach patriotycznych: „Nad Niemnem” (1887), „Cham”(1888);

ü Obyczajowoś ć zaś cianka szlacheckiego: „Bene nati” (1891), „Anastazja” (1902);

ü Tematyka religijna i etyczna (począ tki modernizmu): „Dwa bieguny” (1893), „Australczyk” (1896), „Ad astra” (1904);

ü Rozprawy publicystyczne: problematyka kobieca i społ eczno - obyczajowa: „Kilka sł ó w o kobietach” (1870), „Patriotyzm i kosmopolityzm” (1880), „O Ż ydach i kwestii ż ydowskiej” (1882), „Emigracja zdolnoś ci” (1899);

ü Zbiory nowel: „Z ró ż nych sfer” (1879-1882), „Iskry” (1898);

ü Ostatnie dzieł o – zbió r opowiadań: „Gloria victis” (1910).

Питання 5. Зображення долі дитини в новелах

Nowelistyka Elizy Orzeszkowej
„A... B... C... ”

Problematyka dziecię ca wielokrotnie pojawia się w twó rczoś ci Orzeszkowej. Autorka pragnie ukazać trudną sytuację dzieci ż yją cych w ó wczesnych czasach. Był y to lata niepewnoś ci, naznaczone klę ską zaboró w, bezowocnych zrywó w niepodległ oś ciowych, brutalnej polityki wobec uciś nionego narodu, czas wyzysku społ ecznego.

Dziecię ce ryciny w „A... B... C... ” to sylwetka dwunastoletniego, dojrzewają cego Kostka – syna ś lusarza i mał ej Mań ki – có rki stró ż a. Kostek to podwó rkowy ł obuziak, zdarza się, ż e dokucza mł odszym dzieciom. Naś ladują c ojca, zaczyna zaglą dać do szynku i pró bować alkoholu. W porę zajmuje się nim Joanna. Chł opak jest peł en szacunku dla mł odej nauczycielki, sł ucha jej, wykonuje polecenia, chę tnie się uczy, czę sto pomaga dziewczynie w obowią zkach domowych.

Có reczka stró ż a – Mań ka, dzię ki pannie Lipskiej, poznaje pierwsze litery i zaczyna przygotowywać się do dalszej edukacji. Mimo tego, ż e jest jeszcze bardzo mał a, pochł ania ją pasja wiedzy i nauki. Gotowa kształ cić się zawsze i wszę dzie, niezależ nie od okolicznoś ci: „Ona tu i dziś nocować bę dzie, jak wiele razy nocował a, a teraz chce trochę z elementarza poczytać, pokazać, co już umie... ż e już wszystko umie... wszystko od a do p... od p nie umie, ale wczoraj nauczy się... ”

Postacie Kostka i mał ej Mań ki symbolizują przypadki innych dzieci – pokrzywdzonych, czę sto nieszczę ś liwych i niekochanych, ró wnocześ nie jednak peł nych zapał u, przepeł nionych skrywaną dobrocią, mił oś cią. To nie tylko „dziecię ce obrazki” z czasó w pisarki, ale ró wnież portrety wielu wspó ł czesnych maluchó w pozbawionych opieki, gł odnych, zaniedbanych. Dzieci są cał kowicie bezbronne i tylko od dorosł ych zależ y ich los, dlatego problematyka spraw (i praw) dziecka musi być stale aktualna.

„Dobra pani”
Gł ó wną bohaterką noweli jest Hela, któ ra jako pię cioletnie dziecko trafia pod opiekę pani Eweliny Krzyckiej. Maję tna kobieta zobowią zuje się kształ cić i wychowywać dziewczynkę i faktycznie tak jest, ale tylko do pewnego czasu. Niebawem dziecko nudzi dobrodziejkę i zostaje odesł ane do garderoby, a wkró tce potem tam, ską d został o zabrane - do ubogiej rodziny. Hela jest przykł adem dziecka skrzywdzonego przez los – jej rodzice nie ż yją. Zajmuje się nią nieodpowiednia i nieodpowiedzialna osoba – Ewelina Krzycką.

Dziewczynka, nim trafia pod skrzydł a pani Eweliny, nie ró ż ni się od innych dzieci zamieszkują cych w skromnych, ubogich i ciasnych mieszkaniach. Dzieci te, mimo trudnych warunkó w ż ycia, potrafią być szczę ś liwe. Cieszą je zwyczajne zabawy, obecnoś ć rodzicó w, skromne, ale wspó lne posił ki. Przykł adami mogą być tu Kaś ka, Marylka i Wicek – „przybrane” rodzeń stwo Helki.

Hela kontrastuje z nimi, jest przygnę biona, nieszczę ś liwa, ponieważ przez kilka lat ż ył a w luksusowych warunkach i nie potrafi znaleź ć dla siebie miejsca w ciasnym, biednym mieszkaniu. Wokó ł niej porozrzucane są przedmioty, któ rych uż ywał a w domu opiekunki (pię kny grzebień, kolorowe wstą ż ki, zniszczone, a niegdyś eleganckie sukienki), a któ re w chacie Jana zupeł nie tracą wartoś ć i jeszcze bardziej podkreś lają krzywdę i cierpienie dziewczynki, bo cierpi ona przecież z powodu odrzucenia. Los Heli ilustruje tragedię dziecka „wyrwanego” ze swojego ś rodowiska, pozbawionego pierwotnych warunkó w ż ycia i chwilowo przeszczepionego na inny grunt. Nowela Orzeszkowej udowadnia, ż e to nie dobra materialne decydują o szczę ś ciu mał ego czł owieka, ale okazywana mu mił oś ć i troska oraz bezpieczny, spokojny dom.

„Tadeusz”
Tytuł owy bohater ma ponad dwa lata i cechuje go szczegó lna ciekawoś ć i chę ć poznawania ś wiata - jak przystał o na wszystkie maluchy w tym wieku. Fascynuje go otaczają ca rzeczywistoś ć. Podziwia przyrodę, każ dy jej „twó r” wart jest uwagi: mał a sikorka, wró ble, kwiaty maku, niezapominajki. Ś wiat jednak skrywa wiele niebezpieczeń stw, o któ rych malec nie wie. Gdy matka chł opca cię ż ko pracuje, on wciela się w rolę mini naukowca, badacza i sam zamierza odkrywać uroki otoczenia. Rodzicom brakuje czasu, by być jego „przewodnikami”, dworskie dziewczę ta wcale nie zauważ ają Tadeusza, wieś niaczki popę dzane przez namiestnika, wyrywają zielsko. Nikt nie zaprzą ta sobie gł owy dzieckiem, a ono zostaje samo, bez opieki. Nieszczę ś cie, któ re mu się przytrafia, to przestroga przed podobnymi sytuacjami.

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 678 9 10 Следующая ⇒