7. Оқу қызметін ұйымдастыру формаларын таңдап, қарастырыңыз

6. Қ азіргі биологиялық сабақ тарды қ ұ рылымы, ә дісі тақ ырыптағ ы орны, дидактикалық мақ саттары мен міндеттеріне сә йкес типтерге бө ліп, реттең із

Мектеп оқ ушысының сипаты жалпы тү сінікті тілмен айтқ анда нені мең гергенімен анық талады. Ол ә рине, бірінші кезекте тә рбиеде жә не оқ уда нені игеріп, қ андай «мазмұ ндағ ы» адам болып шық қ андығ ы. Мә селенің терең іне ү ң ілсек биологияны оқ тумен тә рбиелеуде биологиялық білім мазмұ нының барлық қ ұ рам бө лігінің: білім (деректер, заң дар, теориялар, ә діснамалық жә не бағ аланатын білім); ә рекет тә сілдері (таным ә рекеті тү рлері, ө зі білім игеруге тә рбиелеу); шығ армашылақ ә рекеттер тә жірибесі (бұ рын игерілген білімді жаң а, тосын жағ даятта қ олдану, таныс, ү йреншікті жағ даятта ө з бетімен проблеманы байқ ау, нысанның қ ұ рлымын кө ре алу, жаң а тә сіл тудыру); ә лемге эмоционалды қ ұ ндылық қ атынас тә жірибесін игеру ( белгілі бір сезім, кү йзелу, қ ажеттілік пен мотивтер)сияқ тық ұ рам бө лігінің мең герілуі. Сондық тан ә рбір сабақ уақ ыт талабына сай болу ү шін дидактикатеориясын оның барлық элементтері байланысымен біртұ тастық та мең геру қ ажет. Тә рбиелей отырып оқ ытудың жемістілігі кқ бнесе мұ ғ алім ө з пә нін, дидактика теориясын жә не оқ ыту ә дістері мен технологияларян жоғ арғ ы дә режеде мең гергендігімен тығ ыз байланыста болады.

Сонымен биология сабақ тарына қ ойылатын жалпы дидактикалқ талаптар:

ұ стаздардың ө зінің биологиялық білімін жоспарлы тү рде ү здіксіз кө теру.

оқ ушылардың білімді игеруі тек репродуктивтік дең гейде қ алмауын қ амтамасыз ету. Бұ л мә селе сабақ жоспарында дұ рыс қ ойылып, сабақ тың кезең дерінде жү зеге асырылуы тиыс.

оқ у материалын қ айталау жиілігі жә не оның тү рлі тә сілдермен жү ргізілуі

тақ ырыпты оқ уды проблемалық тапсырманы шешуден бастамау. Ол ү шін алғ ашқ ы екі дең гей арқ ылы проблеманы шешуге жағ дайжасау, дайындау. Осы жағ дай балалардың ойлау қ абілетін дамытуды кө здеген алдынғ ы қ атарлы қ стаздарда да кездесетін қ ателік болып табылады.

ө тілетін сабақ тың оқ у тақ ырыптарындағ ы нақ ты орны мен рө лін анық тау;

ә рбір сабақ та нақ ты мақ саттар шешіледі: білім беру, тә рбиелеу, дамыту.

Оқ у материялының мазмұ ны бағ дарламағ а сә йкес болып дидактикалық принцптерді: тү сініктілік, ғ ылымилылық, жү йелілік, белсенділік, кө рнекілік, теорияны практикамен байланысын ескеріп жә не ә дістемелік принцптермен: революциялық, экологиялық т. б жә не пә наралық байланыстарды орнату;

ә дістерді кешенді пайдалану, ө зіндік, шығ армашылық жұ мыстарғ а мү мкіндік туғ ызу;

материялдың негізгі бө лігін сабақ та мең геру;

Сабақ тың кезең дерінің біртұ тастығ ымен ө зара логикалық байланыстылығ ын қ амтамасыз ету;

оқ ытудың тиімділігін арттыру мү мкіндігі ү шін сабақ нә тижесін болжау

Ә дістемелік талаптар.

Ө сімдіктер мен жануарларда оқ у жергілікті жердің ө зіне тә н ө кілімен танысу арқ ылы жү ргізіліп, сонан соң сол типтің, кластың т. б жалпы сипаттамасын білу керек;

Ағ залардың орта жағ дайына бейімделгіштігін анық тау;

Мү шелер қ ұ рылысын, оның атқ аратын қ ызметін бірлікте оқ у;

Қ арастырып отырғ ан ағ за жө нінде біртұ тас ұ ғ ымды оның барлық мү шелерінің арасындағ ы ө зара байланыстың негізінде қ алыптастыру;

Эволюциялық жә не экологиялық ұ ғ ымдарды ү німі бірлікте, ө зара байланысты қ арастыру;

Систематикалық топ ө кілдерінің қ ұ рылыстарының кү рделенуін эволюциялық даму негізінде ү сіндіру;

Сабақ мазмұ нында адамның ә ртү рлі ең бек сферасындағ ы биологиялық білімнің рө лін ашу;

Табиғ ат – адам – қ оғ ам арасындағ ы ө зара ә рекет – тестіктің мә нін ашып кө рсету;

7. Оқ у қ ызметін ұ йымдастыру формаларын таң дап, қ арастырың ыз

Биологияны оқ ытудың теориясы мен практикасында оқ ушылар ең бегімен байланысты оқ у-тә рбие ү рдісін ұ йымдастыру формаларының ә р тү рлерінің қ ажеттілігі негізделген уақ ытка дейін сыныптағ ы сабақ - оқ у жұ мысын ұ йымдастырудың формасы, ө йткені пә ндерден берілетін материалдардың кө бі осы сабақ тар тү рінде ө теді.

Оқ у жұ мысын ұ йымдастыру тарихына кө з жіберсек ә ртү рлі бағ ытта жасалынғ ан оқ у жү йелерін атап ө туге болады. Мысалы, жеке топтар (орта ғ асырдағ ы мектептерде), ө зара оқ ыту (Англиядағ ы белланкастер жү йесі), оқ ушының дарындылық қ абілеттілігіне байланысты саралап оқ ыту (мангейм жү йесі), бригадалы оқ ыту жү йесі ( Кең ес мектебінде 20 жылдары), америкалық " Трампа жоспары" бойынша уакыттың 40% ү лкен топтарда (100-150 астам ө ткізсе, 20% - топтарда (10-15 оқ ушы) жә не 40% уақ ытын ө з бетімен оқ уғ а дайындалуғ а жұ мсағ ан.

Қ азіргі кезде біздің елімізде де кө п таралып жү рген оқ ыту формасы ‑ сыныптағ ы ө ткізілетін сабақ. Бұ л ХҮ ІІ ғ асырдан басталып келеді. Оның алғ ашқ ы жобасын сызып берген неміс педагогы И. Штрум болса, ә рі қ арай теориялық негізге салып қ алыптастырып жасағ ан жә не іс жү зінде қ олдану технологиясын жасағ ан Я. А. Коменский. Сыныпта ө ткізілетін сабақ ты ұ йымдастыру формасының ө зіне тә н ерекшеліктері бар:

- сыныптағ ы оқ ушылардың қ ұ рамы тұ ракты, жас ерекшеліктері бірдей, бір дең гейлі дайындық тары бар;

- ә рбір сынып ө зіне арналып дайындалынғ ан оқ у жоспарымен істейді;

- оқ у процессі жеке-жеке, бір-бірімен ө з‑ ара байланыста жү ретін сабақ тардың оқ у барысы белгілі ретпен бірінен кейін бірі ауысып отыратын ү рдіс;

- сабақ ты бастаудағ ы басты фигура оқ ытушы.

Оқ ушылардың танымдылык қ ызығ ушылығ ын арттыру ‑ ә ртү рлі ә дістер мен тә сілдерді қ олдану арқ ылы жү реді; сондық тан сабақ жү ргізудің осындай формасы ең негізгі деп есептеледі. Қ азіргі кезде мектепте бұ дан басқ а да кө мекші формалары қ олданылып келеді, мысалы, сыныптан тыс, сабактан тыс, ү йде орындалатын жұ мыстар, консультация, косымша сабақ, факультативтер, экскурсия, мектеп участкесіндегі жұ мыстар, шеберханадағ ы жұ мыстар, табиғ ат бұ рышындағ ы жұ мыстар т. б..

Оқ у жү йесін ұ йымдастыру формасының ең басты тү рі сыныпта ө ткізілетін сабақ болып есептеледі.

Сабақ - оку процессіндегі ұ йымдастыруы, белгілі бір уақ ыт аралығ ында жү ргізілетін жеке элементтерден, кезең дерден тұ ратын толық қ алыптасып ө ткізілетін процесс деп айтуғ а болады. Бұ л оқ у процессіндегі ө те кү рделі де, жауапты кезең дердің бірі. Қ ысқ а тү рде жаксы, сапалы сабак берудің басты талаптары мынағ ан сай болу керек:

1. Сабақ ты оқ у-тә рбие процессінің негізгі зандылыктарына сү йене отырып қ ұ растырып, ғ ылымның, педагогикалық
практиканың алдың ғ ы жетістіктерін пайдалана отырып дайындау.

2. Сабақ барысында дидактикалык принциптер мен ережелердің ө зара қ атынастарын толык пайдалана отырып іске асыруды қ амтамасыз ету.

3. Оқ ушылардың танымдылық қ ызығ ушылық жақ тарын есепке ала отырып, оғ ан қ олайлы жағ дайлар жасау.

4. Пә наралық байланыстардың артық шылығ ын белгілеу анық тау арқ ылы оқ ушылардың кө зкарасын ұ ғ ындыру, жетілдіру.

5. Бұ рынғ ы алғ ан білімдерін, шеберлігіне сү йене отырып оқ ушылардың дең гейін жоғ арылату.

6. Практикалық білім шеберлігін қ алыптастыру жә не ойлау жә не іс ә рекетін орындауғ а дағ дыландыру.

7. Ә рбір сабақ ты ұ қ ыпты жоспарлау, болжап, саралап,
бакылап отырып дұ рыс баскару.

Ә рбір сабақ қ а қ ойылатын мақ сат ‑ білім беру, тә рбиелеу, дамыту. Сабақ қ а қ ойылатын жалпы талаптарды есепке ала отырып дидактикалық, тә рбиелік, дамытушылык жақ тарын нақ тылағ ан жө н.

Сабақ оқ ыту ү рдісінің негізгі формасы ретінде білім беру, тө рбиелеу жө не дамытушы міндеттерді шешеді. Сабақ, оны қ ұ ру жә не ө ткізу ә дістері биологияны оқ ытудың ең басты проблемасы. Сондыктан сабақ та негізгі биологиялык жә не экологиялык білім жү йесі мен біліктілікті игеру қ ажет. Шамаман біркелкі, сыныптағ ы оқ ушылар ұ жымымен – биологияның бағ дарламасы бойынша, тұ рақ ты сабақ кестесімен жә не мектеп бө лмесінде ұ стаздың оқ у-тә рбие шарасын ұ йымдастырудағ ы жұ мысы.

Биология сабақ тары «ашык аспан астында» - мектеп жанындағ ы оку-тә рбие алаң ында, мектеп айналасында немесе ө лкетану жә не табиғ ат мұ ражайларында ө туі де мү мкін.

Ә рбір сабақ окушылардың білім, білік игеруі, дү ниетанымдары мен ойларынын дамуын, тұ лғ алық сапалары мен сезімдерінің тә рбиеленуі, ө зін жеке тұ лғ а ретінде сезінуі жә не қ оршағ ан шындық ка деген қ атынас калыптастыратын тұ тас ә рі кү рделі жү йе болып табылады.

Басты мә селе сабақ тың міндеттерін анык кұ рып оның сабақ тар жү йесіндегі орнын анық тау, бағ дарлама талаптарына сай оқ у-таным міндеттерін ескере отырып мазмұ н мен ә дістерді дұ рыс таң дау, окушылардың таным белсенділігін камтамасыз ету. Ә рбір сабак ә ртү рлі тә рбиелік міндеттерді шешу мү мкіндігі тұ рғ ысынан ойланылады. Сабактың сапасына қ ойылатын басты талап - оқ ушылардың осы пә ндерге кызығ ушылығ ын дамытуғ а ү лес косу, шығ армашылық белсенділігін дамыту. Сабактың пә рменділігі оның барлык элементтерінің анық тығ ы мен ү йлесімділігіне байланысты. Сабақ ка оқ у материалының мазмұ нын таң дап алу кезінде окушыларғ а берілетін оқ у жү ктемесін реттеу кажет, жетекші ой‑ пікірлерді бө ліп соның негізінде оқ ушылар кабылдайтын ұ ғ ымдардың ашылу кө лемімен терең дігін аныктау жә не негізгі мазмұ нды нактылауғ а пайдаланылатын косымша материал ескерілуі керек.

8. Биологияны оқ ытудағ ы берілетін тә рбие тү рлерін байланыстырың ыз Оқ ушылардың дү ниетанымын ғ ылыми негізде қ алыптастыруда мектептегі биологиялық білімнің маң ызы зор. Биологияны оқ ыту барысында тә рбие беру элементтерінің жү йесі казіргі коғ амның жалпы талаптарына сай келеді. Бұ л жү йе тә рбиелеудің мынадай элементтерінен тұ рады:

. Патриотттық тә рбие;

. Ең бек жә не экологиялық тә рбие;

. Гигиеналық, жыныстық жә не дене тә рбие;

. Эстетикалық жә не ә дептілік тә рбие.

Оқ ыту мен тә рбиелеу бір-бірімен байланысты кү рделі процесс. Сондыктан да, оны жү зеге асыру мұ ғ алімнен кө п біліктілік пен шеберлікті талап етеді. Тә рбие беру дегеніміз - оқ ушының пә ннен алғ ан білімінің сенімге айналуы, ал сенім одан ә рі жү йеге, кө з қ арасқ а қ алыптасады. Патриоттық тә рбие. Окушыларғ а патриоттық тә рбие беруде сабақ та жә не сыныптан тыс жұ мыстарғ а ғ ылыми жаң алық тардың тарихымен, ө з елінің жә не басқ а елдердің кө рнекті ғ алымдарының ғ ылыми қ ызметімен, ғ алымдардың отандық жә не ә лемдік ғ ылымның дамуына қ осқ ан ү лестерімен танысу жә не оқ ушылардың туғ ан жерінің табиғ атын корғ ауда қ осатын ү лесі т. б. ү лкен мә ні бар.

Ең бек жә не экологиялык. тә рбие. Биологиялык білім берудің маң ызды мә селелерінің бірі - оқ ушыларды ө мірге, мамандық тандауғ а жә не ең бек етуге баулиды. Ө ндірісті тек материалдық жағ ынан, ал ең бекті физикалық заттармен операция жасау жиынтығ ы ретінде тү сінік беру соң ғ ы кезде осы мә селенің шешімінің методологиялык негізі болып есептелген. Осығ ан орай рухани ө ндіріс ескерілмей, ал кә сіптік бағ дарлануы жалпы мамандық тармен танысумен шектелген. Бұ л жағ дай оқ ушылардың интеллектуалды потенциалының тө мендеуіне, де себепкер болды. Ең бек тә рбиесін беру - адамның бү кіл ө мірін қ амтитын біртұ тас жү йе болуы тиіс. Экологиялык тә рбие берудің басты мақ саты - адамның табиғ атпен бірлестігінде жә не оның мә дениеті мен барлық практикалық іс-ә рекетінің табиғ атты пайдалануғ а емес, тіпті оның алғ ашқ ы тү рін сақ тау да емес, табиғ аттың қ оғ амдық дамуына ыкпал етуіне негізделген адамның жаң а ой, кө зқ арасының қ алыптасуы, ә р бір адамның ө негелік қ асиетін нығ айту болып табылады. Мұ ндағ ы принцип адамзаттың ә рі қ арай дамуы тек табиғ аттың дамуымен, оның кө птү рлілігі мен байлығ ына байланысты болашағ ына негізделген..

Гигиеналық жә не ә дептілік тә рбие берудің киын бір саласы - жыныстық тә рбие.

Жыныстык тә рбие - бұ л жыныстык дамудың физиологиялык жә не психологиялық ерекшеліктерімен байланысты гигиеналык жә не ә дептілік дағ дының қ алыптасуы. Биологияны окыту барысында окушылардың жыныстық мә селелерге дұ рыс қ арым-қ атынасының қ алыптасуына биологиялық білімдер жә не ұ л мен қ ыз арасындағ ы карым-қ атынастың ә депті-этикалық нормада болуы жә рдемдеседі. " Тә нтану" курсын оқ ығ анда оқ ушылар адамның ұ рық тарының мә німен, баланың жас организмінің жетілу ерекшеліктерімен жә не дене шынық тыру мен спорттың маң ызымен танысады.

Эстетика - кө ркемдік, ә семдік зандылыктарын, жағ дайларын жә не элементтерін зерттейтін ғ ылым. Эстетикалық тә рбиелеу эмоцияның, кө ркемдікті ұ нату, ә семдік сезімнің дамуына бағ ытталғ ан. Мейірімділік (этика) сезімді жә не ә семдік (эстетика) сезімді тә рбиелеу тығ ыз байланысқ ан процесс. Табиғ ат ә дептілік нормаларғ а тә уелсіз болғ анымен, оның объектілерін зерттеу жә не қ орытындылау оқ ушының ә дептілік тә жірибесін арттырып, дамытады.

⇐ Предыдущая 1 2 3 456 7 8 9 10 Следующая ⇒