Пәні: Абайтану. Сыныбы: 10-сынып. «Өлең – сөздің патшасы сөз сарасы» өлеңі. Өлеңнің жариялануы.

Кү ні: 13. 10. 2016

Пә ні: Абайтану

Сыныбы: 10-сынып

Сабақ тақ ырыбы: «Ө лең – сө здің патшасы, сө з сарасы» ө лең і

Сабақ тың мақ саты:

1. Білімділік: оқ ушыларғ а кө ркем сө здің асылы – поэзиядағ ы Абайдың жаң а ү лгілерін таныту. Абай ө мірі жә не шығ армашылығ ымен таныстыру. Абайдың поэзияғ а қ ояр талабын тү сіндіру, ө лең ді ө нер деп ұ ғ ындыру;

2. Тә рбиелік: Абай ө лең дерін, поэзияны сү юге, оны тү сіне білуге тә рбиелеу.

3. Дамытушылық: оқ ушылардың ойын тұ жырымдап айта білуге ү йрету, тіл байлағ ын ө рістету.

Сабақ тү рі: Дә стү рлі емес.

Сабақ типі: Жаң а сабақ.

Ә діс-тә сілдері: Сұ рақ -жауап, венн диаграммасы, кесте, баяндау ә дісі, кө рнекілік, ой қ орыту.

Сабақ тың барысы:

І Ұ йымдастыру кезең і:

1. Оқ ушылармен амандасу, тү гелдеу;

2. Оқ у қ ұ ралдарын, сабақ қ а дайындығ ын тексеру;

3. Сыныптың тазалығ ына кө ң іл бө лу;

4. Оқ ушылардың зейінін сабақ қ а аудару;

5. Cабақ тың мақ сатымен таныстыру.

ІІ Ү й тапсырмасын пысық тау: Қ арасө здерді оқ ып ө лең дерімен салыстыру, сә йкестендіру.

ІІІ Жаң а сабақ:

Асыл сө зді іздесең,

Абайды оқ ы, ерінбе!

Адамдық ты кө здесең,

Жаттап тоқ ы кө ң ілге! – деп Сұ лтанмахмұ т айтқ андай, Абай – туғ ан халқ ының, болашақ ұ рпақ тың ө негелі тә рбиешісі, ана тілінің, қ азақ поэзиясының гулдеуіне зор ү лес қ осқ ан қ амқ оршысы.

«Ө лең – сө здің патшасы сө з сарасы» ө лең і

«Ө лең - сө здің патшасы, сө з сарасы» – Абайдың 1887 жылы жазғ ан ө лең і. Кө лемі ә рқ айсысы 5 тармақ ты 15 жолдан тұ рады. Ол – қ азақ оқ ушысына ертеден даң қ ты кө ркем ә дебиетте Абай тудырғ ан биік тұ рғ ы есебіндегі ө лең. Бұ ғ ан дейін ақ ындық тың ә леумет тірлігіндегі ө згеше қ асиеттерін Абайдың ө зі де жырлағ ан жоқ -ты. Ақ ын мен ақ ындық тың мұ рат-мақ саты туралы қ азақ ә дебиетінде Абайдан бұ рын ө зге де жырлаушы, жазушы болмағ ан.

Ө лең нің жариялануы.

Ө лең 11 буынды қ ара ө лең ұ йқ асымен жазылғ ан. Алғ аш 1909 жылы Санкт-Петербургте жарық кө рген «Қ азақ ақ ыны Ибраһ им Қ ұ нанбайұ лының ө лең і» атты жинақ та жарияланғ ан. Туынды бірқ атар текстологиялық ө згерістерге ұ шырағ ан. Барлық жинақ тарда 1909 жылғ ы басылым негізің де 3-шумақ тың 2-3-жолдары «Қ осарлы бә йітсымал келді арасы», «Қ исынмен қ ызық ты болмаса сө з», 4-шумақ тың 3-4- жолдары «Бір сө зін бір сө зіне қ иыстырар, Ә рбірі келгенше ө з шамасы», 7-шумақ тың 2-жолы «Мақ тау ө лең айтыпты ә ркімге арнап», 13- шумақ тың 3-жолы «Мақ тан қ уғ ан мал қ ұ мар нені ұ ғ а алсын» делінген. Ал Мү рсейіт қ олжазбаларында бұ л жолдар «Қ осарлық бә йітсымал келді арасы, Қ исынды қ ызығ ымен болмаса сө з», «Бір сө зін бір сө зіне қ иыстырғ ан, Ә ркімнің келгенінше ө з шамасы», «Мақ тап ө лең айтыпты ә ркімге арнап», «Жел буаз, жел ө кпө лер нені ұ ғ а алсын» болып алынғ ан. 1938, 1945, 1954, 1957, 1977 жылғ ы басылымдарда Мү рсейіттің 1910 жылғ ы қ олжазбасы мен 1909 жылғ ы жинақ бойынша 6-шумақ тың 3-жолы «Ақ ындары ақ ылсыз, надан келіп» ретінде берілсе, Мү рсейіттің 1907жылғ ы қ олжазбасы мен 1933жылғ ы басылымда «Ақ ындары ақ ылсыз, надан болып» тү рінде жазылғ ан. 1939, 1945, 1954 жылғ ы жинақ тарда, Мү рсейіт қ олжазбаларында 8-шумақ тың 4-жолы «Ө з елін бай деп мақ тар қ ұ дай қ арғ ап» болса, 1957, 1977 жылғ ы басылымдарда 1909 жылғ ы жинақ қ а сә йкес «Ө з елін бай деп мақ тап қ ұ дай қ арғ ап», 9-шумақ тың 4-жолы 1939, 1945, 1954 жылғ ы басылымдарда, Мү рсейіт қ олжазбаларында «Былжырақ керінеді бә рі даң дақ », 1909 жылғ ы жинақ та «Былжырақ кө рінеді солар даң дақ », ал 1957, 1977 жылғ ы басылымдарда бұ л жол 1933 жылғ ы жинақ қ а орай «Былжырақ кө рінеді соларды аң дап» болып ө згерілген. 10-шумақ тың 1-2-жолдары барлық басылымдарда «Ескі бише отырмын бос мақ алдап, Ескі ақ ынша мал ү шін тұ рмын зарлап» болса, Мү рсейіт қ олжазбаларында «Ескі бише отырмын бос мақ алдап, Ескі ақ ынша мал ү шін тұ рмын зарлап» тү рінде келеді. 1939, 1945, 1954 жылғ ы жинақ тарда 11-шумақ тың 3-жолы «Ә ншейін кү н ө ткізбек ә ң гіме ү шін» болып алынса, 1957, 1977 басылымдарда бұ л жол Мү рсейіт қ олжазбаларымен 1909 жылғ ы жинақ бойынша «Ә ншейін кун еткізбек ә ң гімеге» деп алынғ ан. 12- шумақ тың 2-жолы 1957 жылғ ы басылымда «Кісімсіген жеп кетер білімсіз кө п» делінсе, қ алғ ан жинақ тарда, Мү рсейіт қ олжазбаларында «Кісімсінген жеп кетер білімсіз кө п» тү рінде берілген. Абайдың бұ л ө лең іне А. М. Гурьевич ә н-романс жазғ ан. Туынды ағ ылшын, араб, башқ ұ рт, белорус, қ арақ алпақ, қ ырғ ыз, орыс, ө збек, тә жік, тү рікмен, ұ йғ ыр тілдеріне аударылғ ан.

⇐ Предыдущая 7 8 9 10 111213 14 15 16 Следующая ⇒