Өлеңнің идеясы, өлеңге қойған эстетикалық талабы

Ең алдымен, «Ө лең – сө здің патшасы, сө з сарасы» ө лең інде Абай ақ ындық ө нері, ақ ын шығ армалары ә леуметтік тартыстың ү лкен қ ұ ралы, зор мә нді ә рекеті екенін анық тү сінгенін кө рсетеді. Шығ арманың ү лкен идеясы анық халық шыл демократ қ айраткерлердің салт-санасын танытады. Ең алғ ашқ ы сө здерде ө лең ге кө ркемдіктің шартын қ ойып, эстетикалық жаң а норма жариялайды. Адам баласы айтып келген сө здің асылы – поэзия екенін биік бағ алаумен бірге, оны тө мендететін олқ ылық тарды да алдымен айтады. Ал шын жақ сы ө лең ді ердің ері, данасы туғ ызатыны сө з болады. Шын жақ сы ө лең ө зі де даналық тың айғ ағ ы дейді. Бірақ ө зіне шейін қ азақ кө пшілігіне жайылып жү рген ө лең бұ ны қ анағ ат еткізе алмайды. Айтушы да, тың даушы да надан болғ андық тан поэзияның зор қ асиеті тумай да, танылмай да жү р дейді. Келесі бір-екі шумақ та Абай ө лең сө здің бағ асын дін деректерімен дә лелдейді. Мұ сылманшылық ұ ғ ымынша ең беделді деген жайларды дә лелдейді. Тә ң ірінің ө зі, пайғ амбары, мұ сылмандарғ а ұ стаздық етуші ә улие ғ ұ ламасы – бә рі де ө ленді қ адірлейтін боп аталады. Бірақ қ атты ескертетін нә рсе, Абай бұ л жерде ислам дінін мадақ тау ү шін жаң ағ ыларды сө з етіп отырғ ан жоқ. Тек хат танитын қ азақ оқ ушысының кө пшілігі мойындағ ан дін ұ ғ ымдарын, ө зіне шартты тү рде керекке жаратады. Ө лең нің сол ортадағ ы беделін кө теру ү шін пайдаланады. Болмаса, исламның анық дін басы ү гітшілерінің – имам, сопыларының, молда, ишандарының кө зімен қ арағ анда, Абай ө лең сө з туралы жариялап отырғ ан жаң алық ты тү гелімен кү пірлік деп санар еді. Ө зі бағ асын кө термек болғ ан ө лең ді қ ұ дай айтқ ан қ ұ ранмен, пайғ амбар айтқ ан хадиспен тең еуден артық дін бұ зарлық болмас. Абай ол арасын жақ сы ұ ғ ынса да, мына тұ ста сол дін авторитеттерін ө з керегіне жаратады. Онысы жә не ө зінің терең нанымы емес, халық ұ ғ ымына берілген баж деп танылу керек.

⇐ Предыдущая 10 11 12 13 141516 17 18 19 Следующая ⇒