Көне Үндінің негізгі философиялық ескерткіштері

Ежелгі Ү нді философиясының бастауы — біздің дә уірімізге дейінгі II жә не I мың жылдық тарда қ алыптасқ ан Ведалар, олар тек Ү нді елінің ғ ана емес, бү кіл адамзаттың кө не ә деби ескерткіштері болып саналады. Кейінірек Кө не ү нді тілі санскритте жазылып алынғ ан Ведалар Ү нді қ оғ амының рухани мә дениетінің, философиялық ойларының қ алыптасып-дамуында айқ ындаушы рө л атқ арды.

«Веда» сө зі «білім» дегенді білдіреді, бірақ бұ л ерекше білім: гимндер, дұ ғ алар, қ ұ рбандық шалу, садақ а беру формулалары. Оларда дү ние, 3 адам, адамгершілік туралы алғ ашқ ы философиялық тү сініктер бейнеленді.

Ведалар 4 бө ліктен тұ рады:

Самхиттер — кұ дайларғ а арналғ ан гимндер жинағ ы; олардың ең кө несі Ригведалар қ ұ дайларғ а арналғ ан 1028 гимннен тұ рады;
Брахмандар — діни салт ө лең дер жинағ ы, философиялық маң ызы аса зор болмаса да, Самхиттер мен Упанишадалардың арасын байланыстырып тұ р.
Аранъяктар — «Орман кітаптары» — қ оғ амнан бө лектенушілерге немесе орман кең істігінде ақ иқ ат пен табиғ ат туралы ойғ а берілушілерге арналғ ан ережелер жинағ ы. Қ оғ амнан бө лектенудің ө зі «іс-ә рекет жолынан» «білім жолына», терең ірек пайымдау жолына кө шу дегенді білдіреді, яғ ни Араньяктарда дү ниетанымдық мазмұ н басымырақ бола бастайды.
Упанишадалар — философиялық мазмұ ны терең, рационалистік сипаты басым негізгі бө лім, Ведаларды аяқ таушы болғ андық тан кейде веданта («Ведалардың соң ы») деп аталады. Алғ ашқ ы упанишадалар шамамен алғ анда біздің дә уірімізге дейінгі VII-VI ғ асырларда қ алыптасып, бұ л дә стү р ХІІ-ХІІ ғ асырларғ а дейін жалғ асты. Upani-sad («қ асында отыру»), яғ ни ұ стаздың аяғ ының жанында отырып, уағ ыз тындау, «жұ мбақ білім» дегенді білдіреді. Упанишадалар — ұ стаздың шә кіртпен диалогә ң гімесі, оның тақ ырыбы — болмыстың алғ ашқ ы бастауы, сол арқ ылы табиғ ат пен адамның бойындағ ы қ ұ былыстар тү сіндіріледі.

Махабхарата кө не Ү ндінің философиялық ескерткіштерінің бірі болып табылады. Махабхарата — «Бхараттардың ұ лы шайқ асы туралы аң ыз», діни, мифологиялық, философиялық ойлар жинақ талғ ан кө не Ү нді эпосы, буддизмнің қ асиетті тү пнұ сқ аларының бірі.

⇐ Предыдущая 123 4 5 6 7 Следующая ⇒