Кәпірлерге дүние пайдасы, қателік немесе мәжбүрлеу себебімен көмектесу үлкен күпірлік болып табылмайтынына айқын және бірмағыналы дәлелдер. Қорытынды

Кә пірлерге дү ние пайдасы, қ ателік немесе мә жбү рлеу себебімен кө мектесу ү лкен кү пірлік болып табылмайтынына айқ ын жә не бірмағ ыналы дә лелдер

Бұ ғ ан бір негізгі дә лелді біз, Аллаһ тың игілігімен, қ арастырып болдық, ал ол – бауырымыз Расул Дагестани, ертедегі ешбір имам осылай деп айтпағ ан болса да, ө зінің мақ аласында кү мә нді (муташабих) дә йектеулердің қ атарына жатқ ызғ ан Хатыбтың оқ иғ асы!

Бұ л оқ иғ адан біз кә пірлерге олардың кү пірлігі ү шін емес кө мек кө рсету - ү лкен кү пірлік болып табылмайтынын тү сіндік, бұ л «қ ате тауиль», «дү ние пайдасына ұ мтылу» деп т. б. аталса да.

Сондай-ақ біз Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) тек жалғ ыз ә рекеттің негізінде ғ ана ү кім шығ армай, мұ ның шынайы себебін сұ растыра бастағ анын тү сіндік. Ал мен жоғ арыда сө здерін келтірген имам Шә фи’и айтқ андай: «Бұ л ақ тау тек Хатыбқ а ғ ана қ атысты деп ешкім айта алмайды! »

Сондай-ақ біз осы оқ иғ ағ а сү йенген жә не кә пірлерге кү пірлік ү шін емес кө мектесу адамды Исламнан шығ армайды деген кө птеген имамдардың сө здерін де кө рдік.

Сондай-ақ мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету ө здігінше ү лкен кү пірлік болып табылмайтындығ ына Абу Любаба ибн ә л-Мунзир атты сахабамен орын алғ ан оқ иғ а да дә лел болады. Хандак (Ор) шайқ асында Пайғ амбарғ а (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сатқ ындық жасағ ан Бану Қ урайза тайпасының яхудилері туралы Айшадан жеткен хадисте шайқ астан кейін Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) яхудилермен келіссө здер жү ргізу ү шін Абу Любаба атты сахабаны жібергені баяндалады. Міне, Айша былай деп баяндағ ан: «Олар Абу Любабаны кө ргенде, ерлері оғ ан жақ ындап келді, ал ә йелдері мен балалары жылай бастады жә не ол оларды аяп кетті. Олар одан: «Уа, Абу Любаба, Мухаммадтың рақ ымшылдығ ына ө зімізді тапсырайық па? », - деп сұ рады, ал ол: «Иә », - деп, оларды ө лім кү тіп тұ рғ анын білдіргісі келіп, қ олымен ө зінің кең ірдегіне кө рсетті. Бірақ ол осынысымен Аллаһ қ а жә не Оның Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сатқ ындық жасап жатқ анын тү сінді де, бірден ол жерден кетіп қ алды». Ахмад 2/71, ә т-Табари 11/121, ә л-Байхақ и 4/18.

Бұ л – сенімділігін хафиз Ибн Хажар, хафиз ә л-Хайсами жә не шейх ә л-Ә лбани растағ ан ө те танымал жә не ұ зақ уақ иғ а, оның негізі сондай-ақ ә л-Бухариде де келеді. Қ з.: “Фатхуль-Бари” 11/43, “Мажма’у-ззауаид” 6/128.

Ал Абу Любабаның осы ә рекеттеріне қ атысты Аллаһ тың мына аяттары тү сірілген еді: «Ә й, иман келтіргендер! Аллаһ пен Елшісіне сатқ ындық жасамаң дар! » (ә л-Ә нфал 8: 27).

Бұ л аят Абу Любабағ а байланысты тү сірілгендігі туралы Қ атада, ә з-Зухри, ә л-Кә лби, ‘Икримә, ә с-Судди т. б. имамдар айтқ ан. Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 11/122, “Тафсир Ибн Аби Хатим” 5/1687, “Тафсир ә л-Қ уртуби” 9/490, “Тафсир ә д-Дурруль-мә нсур” 7/90-92.

Бірақ сондай-ақ бұ л аяттың тү суінің басқ а да себебі аталады, ал ол - бір екіжү здінің Абу Суфьянғ а Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) істеген істері жайлы хат жазғ андығ ы туралы оқ иғ а. Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” № 15936.

Алайда хафиз Ибн Касир жә не имам ә с-Суюты бұ л хабар жө нінде: «Бұ л – иснады тарапынан да, мағ ынасы жағ ынан да оғ аш дерек! », - деп айтқ ан”. Қ з.: “Тафсир Ибн Касир” 2/421, “Асбабу-ннузуль” 522.

Ол ешқ андай дұ рыс бола алмайды, ө йткені аят иман келтіргендерге айтылып тұ р, ал бұ л деректе Абу Суфьянғ а хат жазушының екіжү зді болғ аны айтылады. Осы себепті зерттеуші (мухақ ық ) ‘Абдур-Раззақ ә л-Махди де бұ л деректің жалғ ан (батыль) екендігі туралы айтқ ан.

Міне осылайша, Абу Любабамен орын алғ ан оқ иғ ада ол кә пірлерге кө мек кө рсеткендігі туралы айқ ын нұ сқ ау бар, ө йткені ол оларды кү тіп жатқ ан нә рселер туралы хабардар етті. Ө йткені оларды бә рібір ө лім кү тіп тұ рғ анын білген яхудилер қ арсылық кө рсетуді жалғ астыру туралы шешім қ абылдауы немесе шайқ асқ а шығ уы мү мкін еді, ал бұ л мұ сылмандардың арасында шығ ындарғ а алып келер еді.

Кейбір такфиршілер: «Абу Любабаның бұ л дерегіне тек муржилер жә не муртад (діннен шық қ ан) ә мірлердің жақ таушылары ғ ана сү йенеді жә не ертедегі имамдардың арасында ешкім бұ л дерекке талқ ыланып жатқ ан тақ ырыпта дә лел ретінде сү йенбеген», - деп жазғ ан. Бұ л пасық ө тірікті теріске шығ ару ү шін ханафи мазһ абының ең танымал имамдарының бірі болғ ан имам ә с-Сарахсидің мына сө здерін келтіру жетіп асады: «Егер мұ сылман мү шриктерге мұ сылмандардың қ ұ пияларын хабарласа, ол осы ү шін Исламнан шық пайды! Ал бұ ғ ан бізде дә йек – оғ ан қ атысты «Ә й, мү миндер! Менің дұ шпанымды жә не ө здерің нің дұ шпандарың ды ө здерің е дос ретінде алмаң дар! » деген аят тү сірілген Хатыб ибн Аби Бә лта’аның хадисі. Ал Аллаһ, Хатыбтың жасағ ан ісіне қ арамастан, оны мү мін деп атады. Сондай-ақ, бұ ғ ан дә лел – ол туралы «Ә й, мү міндер! Аллаһ қ а жә не Елшісіне сатқ ындық жасамаң дар! » деген аят тү сірілген Абу Любаба ибн ә л-Мунзирдің уақ иғ асы. Жә не оның Бану Қ урайза тайпасын ескертіп қ ойғ андығ ы туралы дерек – танымал жә не солай болса да, Аллаһ оны мү мін деп атады. Сондық тан, осындай нә рсе Исламнан шығ армайтыны бізге белгілі болды! » Қ з.: “ә л-Мә бсут” 10/71.

Қ аншама имамдар «тағ уттардың жү ректері ауытқ ығ ан жә не дінді тү сінбейтін қ орғ аушылары» болғ андарына назар аударың ыздар!

Ал егер біреу: «Бірақ Хатыбтың жә не Абу Любабаның істеген нә рселерінде мұ сылмандар ү шін зиян жоқ еді ғ ой! », - деп айтса, оғ ан жауап: мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету мә селесінде кә пірлердің оларғ а кө рсетілген кө мектен пайда алуы шарт болып табылмайды! Ал кім керісінше мә лімдесе, бұ ғ ан дә лел келтірсін!

Сондай-ақ, аталып жатқ ан мә селеге дә лел Ибн Мас’уд жеткізген Бадр жең ісінен кейін тұ тқ ындарды алып келгенде Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Сендер бұ л тұ тқ ындар туралы не айтасың дар? », - деп сұ рағ ан хадис болып табылады. Осыдан соң Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабаларымен кең есіп: « Олардан ол ү шін қ ұ н тө ленген немесе ө лім жазасына кесілгеннен ө зге ешкім қ алмайды», - деді. Сонда Ибн Мас’уд: «Сухайль ибн Байдтан басқ асы, ө йткені мен оның Ислам туралы айтып жатқ анын естігенмін! » - деді. Бұ ғ ан Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Сухайль ибн Байдтан басқ асы! » - деді. Ахмад 1/383, ә т-Тирмизи 3084, Ибн Хиббан 3/271.

Бұ л хадисті кейбір имамдар оның риуаятшысы Абу ‘Убайда ө зінің ә кесінен хадис естімегендігі себебімен ә лсізге шығ арғ ан. Алайда ол ө з ә кесінің хадистерін білуші еді жә не сол себепті кө птеген мухаддистер ол ө з ә кесінен жеткізген хадистерді, егер олар бекітілген сахих хадистерге қ айшы келмесе, қ абылдайтын еді. Бұ л ‘Али ибн Мадиниден жә не Я’қ уб ибн Шайбадан жеткізіледі жә не бұ л пікірді хафиз Ибн Рә жаб та таң дағ ан. Қ з.: “Шарх ә л-‘Илә л” 1/298.

Осы себепті имам ә т-Тирмизи, Абу ‘Убайда ө зінің ә кесінен хадис естімеді дегеніне қ арамастан, хадисті хасан деді. Сондай-ақ, бұ л хадистің сахихтығ ын ә л-Хаким, имам ә з-Захаби жә не бұ л хадистің иснады сахих деп айтқ ан хафиз Ибн Хажар растағ ан. Қ з.: “ә л-Исаба” 3/117.

Тұ тқ ынғ а мұ сылмандармен соғ ысқ ан кә пірлердің қ атарында болғ ан мұ сылманның алынғ аны айтылып ө тетін бұ л хадистің мазмұ нына назар аударың дар! Кә пірлердің қ атарында болудан бетер мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө рсетілген қ андай кө мек болуы мү мкін?! Жә не бұ л адам мұ сылмандармен шайқ асуғ а кү штеп шығ арылды ма ә лде жоқ па - маң ызды емес, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оғ ан қ атысты «Ол – мұ сылман! » деген куә лікті қ абылдады да, оны жіберді.

Ал Сухайль ибн Бә йдқ а келер болсақ, имам Абу Хатим жә не хафиз Ибн ‘Абдуль-Барр оның Меккеде жү рген кезінде-ақ Исламды қ абылдағ аны жә не ө зінің Исламын жасырғ аны туралы айтқ ан. Ал хафиз Ибн Хажар Сухайль ибн Байдтың ө мірбаяны туралы жоғ арыда аталғ ан хадиске қ атысты: «Оны тұ тқ ынғ а алғ анда Ибн Мас’уд оның Меккеде намазды орындап тұ рғ анын кө ргені туралы куә лік берді жә не осыдан кейін ол босатылды”. Қ з.: “ә л-Исаба фи тамйиз ә с-сахаба” 3/117.

Енді сондай-ақ ханбали мазһ абындағ ы ең білгір адамдардың бірі болғ ан имам Ибн Қ удаманың сө здеріне де назар бө лің іздер! Имам Ибн Қ удама жихад кітабында, шайқ астан соң тұ тқ ынғ а алынғ ан адамның ү кімін тү сіндіріп, былай деген: «Егер біреу тұ тқ ынғ а алынса жә не ол мұ сылман болғ анын мә лімдесе, оның сө здері оларғ а растау болғ ан жағ дайдан ө зге кезде қ абылданбайды, ө йткені ол ө зінің сырт іс-ә рекетіне қ айшы нә рсе айтып тұ р. Ал егер бір адам оның мұ сылман екендігіне куә лік берсе жә не екеуі де ант етсе, онда оны босатып жіберу қ ажет. Бірақ ә ш-Шә фи’и: «Бұ л жағ дайда екі шыншыл адамның куә лігінен ө зге куә лік қ абылданбайды, ө йткені сө з мал-мү лік туралы болып тұ рғ ан жоқ », - деген. Алайда біз Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Бадр шайқ асында тұ тқ ынғ а алынғ андар жайлы: « Олардан ол ү шін қ ұ н тө ленген немесе ө лім жазасына кесілгеннен ө зге ешкім қ алмайды», - деп айтқ ан Ибн Мас’удтың хадисіне сү йенеміз. Ал Ибн Мас’уд: «Сухайль ибн Байдтан басқ асы, ө йткені мен оның Ислам туралы айтып жатқ анын естігенмін», - деді. Ал Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Сухайль ибн Байдтан басқ асы! » - деді. Жә не біз Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Алаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жалғ ыз Ибн Мас’удтың куә лігін қ абылдағ анын кө ріп тұ рмыз”. Қ з.: “ә л-Муғ ни” 10/19.

Тура соны имам ә л-Бухути де «ә л-Кашшаф» кітабында айтқ ан.

Егер Исламы туралы бір немесе бірнеше мұ сылмандардан ө зге ешкімге белгісіз болғ ан адамның ү кімі осындай болатын болса, онда Исламы айқ ын жә не баршағ а белгілі болғ ан адам туралы не айтуғ а болады?!

Сондай-ақ, сө з болып жатқ ан нә рсеге тағ ы да бір дә лел Ибн ‘Аббастың сө зінен ‘Икриманың былай деп баяндағ аны болып табылады: «Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кө зі тірісінде бірнеше мұ сылман адамдар мү шриктердің арасында болып, олардың Аллаһ тың Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) қ арсы саптарын кө бейтті. Кейде атылғ ан жебе олардың біреуіне тиіп оны ө лтіретін немесе ол қ ылышпен ө лтірілетін еді, сонда Аллаһ « Ө здеріне зұ лымдық еткендердің, періштелер жандарын алғ анда: «Қ андай жағ дайда едің дер? », - дейді. Олар: «Біздер бұ л жерде шамасыз едік», - дейді. (Періштелер): «Аллаһ тың жері онда қ оныс аудару ү шін кең емес пе? », - дейді. Міне бұ лардың орны - Тозақ. Неткен жаман орын! Шара қ олдана алмайтын, жол таба алмайтын шамасыз еркек, ә йелдер жә не балалардан басқ а… Міне бұ ларды АллаҺ тың кешірім етуі ү міт етіледі. Ө йткені Аллаһ – ө те Кешірімді, ерекше Жарылқ аушы! » (ә н-Ниса 4: 97-99) деген аятты тү сірді». ә л-Бухари 4596, 7085.

Ибн ‘Аббас бұ л адамдарды мұ сылмандар деп атағ анына назар аударың ыздар! Кә пірлердің ә скерлерінің қ ұ рамында шығ у - мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесудің ең жоғ ары кө рінісі емес пе?!

Имам ә л-Қ уртуби «Аллаһ тың жері онда қ оныс аудару ү шін кең емес пе? » деген сө здер туралы былай деген: “Бұ л сұ рақ жә не оғ ан берілген жауап осы адамдар (осындай жағ дайда болып қ алмауы ү шін) хижраны жасамай қ алдыруы себепті ө здеріне ө здері зұ лымдық жасағ ан мұ сылмандар болып ө лгендігіне нұ сқ айды. Ал егер бұ л адамдар кә пір болып ө лгенде еді, онда оларғ а қ атысты осындай нә рсе айтылмас еді. Алайда олардың жағ дайы істеген істерінің ауыр болуы себебімен сахабаларғ а сабақ ретінде келтірілді”. Қ з.: “Тафсир ә л-Қ уртуби” 7/63.

Бауырымыз Расулдың мақ аласында мен мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесу кезінде мә жбү рлеу немесе қ орқ ынышта болу деген ерекшелеулерді кө рмегенім де едә уір таң қ алдырады! Ол ү шін осы нә рселер де ерекшелеу болып табылмағ аны ма?!

Ал егер біреу бауырымыз ө зінің мақ аласында келтірген оқ иғ аның негізінде сол кезде Меккеде болғ ан мұ сылмандардың барлығ ы екіжү зді еді деп ойласа, ол қ ателеседі жә не тіпті адасады!

Мынау – бауырымыз келтірген оқ иғ а:

«Муфассирлердің шейхы имам ә т-Табари, Аллаһ оны рахым етсін, ө зінің тә псірінде Меккеде тұ рушы кө пқ ұ дайшылдарғ а кө мектесетін, бірақ сонымен бір мезгілде Исламның куә лігін айтатын бір топ адамдар туралы деректі келтіреді. Бірде олар ө здерінің жұ мыстарымен Меккеден тыс шық ты да: «Егер біз Мухаммадтың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сахабаларына жолығ ып қ алсақ, бізде олармен қ иындық туындамайды», - деді. Мү міндерге олардың Меккеден тыс шық қ андығ ы туралы хабар жеткенде, олардың бір тобы: «Бұ л оң бағ ан адамдарғ а барып, оларды ө лтірің дер, олар сендерге қ арсы сендердің дұ шпандарың а кө мек кө рсетуде! », - деді. Мү міндерді басқ а бір тобы: «Аллаһ Пә к! Олар сендер айтатындай нә рселерді айтады ғ ой, ал сендер оларды тек сендерге қ оныс аудармағ аны жә не ө з ү йлерін тастап кетпегені ү шін қ алай ө лтіресің дер? Сендер олардың ө мірі мен мал-мү ліктерін тек осы себепті халал етесің дер ме? », - деді. Сө йтіп, мү міндер оларғ а қ атысты бө лінген кезде, Аллаһ тың жоғ арыда келтірілген сө здері тү сірілген еді, оларғ а қ айт. (Нақ тырақ бұ л хабар Тафсир ә т-Табариде 5, 113 келтірілген)»

Бұ л деректе, тіпті оның иснады сахих болса да, сө з Аллаһ екіжү зділер деп атағ ан адамдардың бір тобы туралы болып жатыр, ал ө зінің иманын жасырып, Меккеде ө мір сү ріп жатқ андардың барлығ ы туралы емес! Бұ ғ ан айқ ын дә лел – Аллаһ тың Худайбия келісімі кезінде неліктен мұ сылмандарғ а Меккеге басып кіруге рұ қ сат бермегендігін тү сіндіретін мына сө здері: «Олар - кә пірлер, сендерді Мә сжид Харамғ а кіргізбеді жә не қ ү рбандық малдарын бауыздау орнына жетуге рұ қ сат етпей ұ стап қ алды. Бірақ егер Меккеде сендер біліп танымағ ан жә не білместікпен оларды таптап, олар сендерді қ иын жағ дайғ а қ оятын мү мін ерлер мен мү мін ә йелдер болмағ анда еді, Аллаһ сендерге Меккеге басып кіруге рұ қ сат етер еді. Аллаһ кімді қ аласа мә рхаметіне бө леу ү шін осылай істеді. Бірақ егер олар бір-бірінен бө лінгенде, олардан кә пірлерді кү йзелтуші азаппен қ инар едік» (ә л-Фатх 48: 25).

Сондай-ақ, ө те ү лкен пайда алу ү шін Ибн ‘Аббастың баяндағ ан дерегіне имамдардың берген тү сіндірмесін келтіргім келеді. Имам Ибн Бә ттә л бұ л дерекке берген тү сіндірмесінде былай деген: “Пайғ амбардан (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оның: « Кім қ андай да бір халық тың ішінде болып, олардың жағ дайына разы болса, ол – солардан, олар - ізгілер не бұ зақ ылар болса да! », - дегені сахих тү рде анық талғ ан”. Қ з.: “Шарх «Сахих» ә л-Бухари” 10/36.

Сондай-ақ осы сияқ ты хадисті осы дерекке жасағ ан шархында хафиз Ибн Хажар да келтіріп, былай деген: «Ибн Мас’удтан Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) былай деп айтқ аны жеткізіледі: « Кім қ андай да бір халық тың санын кө бейтсе, ол – солардан! Ал кім қ андай да бір адамдардың амалдарына разы болса, ол ө зі солардың істеріне қ атысады! » Бұ л хадисті Абу Я’лә келтіреді». Қ з.: “Фатхуль-Бари” 13/57.

Ибн Хажардың бұ л хадистің сахихтығ ы туралы айтпай кетуі оның иснадының хасан екендігіне нұ сқ айды, ө йткені оның ө зі «Фатхуль-Бари» ең бегіне жасағ ан алғ ысө зінде сахихтығ ы туралы айтпай кеткен хадистердің иснады хасан екендігін айтқ ан.

Бұ л хадистердің маң ызды мазмұ ны туралы ой қ озғ аң ыздар! Бұ л Ибн ‘Аббастың “Кім кө пқ ұ дайшылдық қ а разы болса, кө пқ ұ дайшыл болып табылады! ” деген сө здеріндей. Қ з.: “Тафсир ә л-Қ уртуби” 10/140.

Хафиз Ибн Хажар былай дейтін: «‘Икрима: «Кім мұ сылмандармен соғ ысуғ а оқ талғ ан ә скермен шық са, кү нә жасайды, тіпті шайқ аспаса да жә не мұ ны істеуге ниеттенбесе де», - деп есептеген! » Қ з.: “Фатхуль-Бари” 13/58.

Сө йтіп, мұ сылмандармен соғ ысатын отрядтың қ ұ рамында болуды ‘Икрима кү нә деп, бірақ кү пірлік емес деп есептегенін біз кө ріп тұ рмыз!

Егер біреу: «Мү мкін ‘Икрима шығ уғ а кү штеп мә жбү рленген адамды атап тұ рғ ан шығ ар? » - десе, мұ ндай қ ате жорамалғ а берілетін жауап қ арапайым: «Мұ сылмандарғ а қ арсы шығ уғ а шындығ ында да кү штеп мә жбү рленген адам ешқ андай кү нә ғ а лайық ты емес, оның ү стіне ол мұ сылмандармен соғ ыспағ ан жә не мұ ны тіпті ниеттенбеген болса, тіпті де (лайық ты болмайды)! »

Егер барлық келтірілген дә лелдер жә не ғ алымдардың тү сінуі Исламдағ ы муташабих, ал бауырымыз Дагестанидің келтіргені - мухкам болса, онда, мү мкін, «мухкам» жә не «муташабих» терминдерінің жаң а анық тамасы туралы сө з болып жатқ ан шығ ар!

Шейх ‘Абдур-Рахман ә л-Барракқ а мынандай сұ рақ қ ойылғ ан еді: «Қ ұ рметті шейх, мен сіздің басшылығ ың ызбен басылып шық қ ан «Білместікпен ақ тауғ а байланысты мә селелер» атты кітабын оқ ып шық тым жә не мен одан кә пірлердің қ атарында мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысу арқ ылы кә пірлерге кө мек кө рсету, олардың дінін ү стемдету немесе олардың дініне деген сү йіспеншіліктің себебімен болғ аннан ө зге жағ дайда, кү пірлік болып табылмайтынын тү сіндім. Жә не мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлердің қ атарында ашу-ызаның себебімен немесе дү ние пайдасы ү шін соғ ысу діннен шығ аратын кү пірлік болып табылмайтынын да. Мен осыны дұ рыс тү сіндім бе? Жә не Ә һ ли-Суннадан біреу осындайды айтқ ан еді ме? Қ ұ рметті шейх, жоғ арыда айтылғ ан шарттарды кә пірлермен бірге мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысып жатқ андарғ а такфир шығ ару ү шін қ олдану туралы сіздің пікірің із қ андай? »

Шейх былай деп жауап берді: «Аллаһ қ а мадақ, Аллаһ тың Елшісіне Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын! Ал содан соң: Кейбір мұ сылмандарғ а қ арсы кейбір кә пірлерге кө мек кө рсету ерекшеленетініне кү мә н жоқ. Кейде бұ л Исламғ а жә не мұ сылмандарғ а деген ө шпенділіктің себебімен, кейде пайда немесе зияннан қ ашып қ ұ тылу ү шін орын алады. Ал Аллаһ ты, Оның Елшісін жә не дінін сү йетін, бірақ сонымен қ оса қ андай да бір пайда оны кейбір мұ сылмандарғ а қ арсы кейбір кә пірлерге кө мек кө рсетуге ынталандырғ ан адам мен Исламды жә не мұ сылмандарды жек кө ретін адам бірдей емес жә не салыстыруғ а келмейтіні белгілі! Жә не кә пірлерге кө рсетілген кез келген кө мек Исламнан шығ арады деген (Қ ұ ран мен Сү ннетте) ешқ андай мә тін жоқ! Мысалы, мұ сылмандардың ізінен тың шылық жасайтын тың шыны ө лім жазасымен жазаласа да, оны тың шылығ ының себебімен муртад болғ андығ ы ү шін емес, оны (істегені ү шін) жаза ретінде жазалайды! »

Кейін шейх дә лел ретінде Хатыбтың оқ иғ асын келтірді де, былай деді: «Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Хатыбтың ақ талуын қ абылдады жә не оғ ан қ айтадан Исламды қ абылдауды бұ йырмады жә не оғ ан Аллаһ оның осы кү нә сін Бадр шайқ асында қ атысқ андығ ы ү шін кешіргенін атап айтты. Ал кә пірлерге кө рсетілген кез келген кө мек жә не қ олдау – діннен шығ у деп айту бірмағ ыналы емес. Ақ иқ атында, кә пірлерге кө рсетілген кө мек ө зінің кө рініс табуы бойынша ерекшеленеді, ал Аллаһ Тағ аланың « Ә й, иман келтіргендер! Яхудилер мен христиандарғ а кө мекші болмаң дар, ө йткені олар бір-біріне кө мекші. Ал кім оларғ а кө мек кө рсетсе, ол солардан! » деген сө здері кез келген кө мек кү пірлікке соқ тырады дегенге нұ сқ амайды. Ө йткені кә пірлерге кө мек кө рсетудің, кә пірлерге ұ қ сау сияқ ты, бірнеше тү рі бар. Хадисте: «Кім қ андай да бір халық қ а ұ қ сап бақ са, ол – солардан! », - деп айтылғ ан, ал кә пірлерге кез келген ұ қ сау діннен шығ ара бермейтіні анық! Оларғ а кө мек кө рсету де – тура сол сияқ ты. Қ орытынды: сен менен сұ рап тұ рғ ан кітаптың ішіндегі нә рселер мен ү шін дұ рыс! » Қ з.: “ә л-Фатауа уә л-истишарат” 16/431.

Қ орытынды

Жоғ арыда баяндалғ андардың барлығ ының негізінде ақ ыл-парасаты сау ә рбір мұ сылман «Мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кез келген себеппен кез келген кө мек кө рсеткен адам кә пір болады» деген ешқ андай ижмаъ жоқ екендігін тү сінуі қ ажет! Егер осыда иджмаъ болғ анда, онда мұ ндай маң ызды мә селе бұ л жө нінде (бұ л мә селедегі иджмаъ бар деп) тіл де қ атпағ ан Исламның алғ ашқ ы ү ш ұ рпағ ынан болғ ан имамдарды тыс айналып кетпес еді! Бұ дан тыс, баяндалғ анның барлығ ы бұ л пікірдің қ ате екендігіне айқ ын жә не бір мағ ыналы тү рде нұ сқ айды.

Бірақ мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету ұ лы жә не жиіркенішті кү нә болып табылатындығ ына кү мә н жоқ, алайда жиіркенішті жә не зиян тигізетін кү нә лардың барлығ ы Исламнан шығ аратын кү пірлік болып табылмайды!

Шейх ‘Абдур-Рахман ибн Хасан былай дейтін: “Мұ сылмандардың бірқ ұ дайшылдығ ы кө пқ ұ дайшылдардан бас тартудан жә не оларғ а дұ шпандық танытудан басқ аша кемел болмайды! ” Қ з.: “ә д-Дурару-ссә ния” 11/434.

Қ алайша енді бауырымыз Расул осы жұ мысын қ ұ растырғ анда ертедегі имамдардың аталып кеткен сө здерінен жә не тү сіндірмелерінен ешқ айсысын кездестірмеді екен?! Ө йткені мұ ндай маң ызды тақ ырып бойынша ең бек қ ұ растыру имамдардың тә псірлері мен шархтарына жү гінбей мү мкін болмайды ғ ой! Бірақ мен бауырымыз бұ л енбекте жеке зерттеу жасады деп ойламаймын, ө йткені осылай болғ анда, ол міндетті тү рде аталғ андардың кішігірім бө лігімен болса да кездесуі керек еді, ал бұ л оны осы мә селеде ижмаъ бар деуге кү мә ндануғ а немесе тым болмағ анда осылай деп мә лімдемеуге мә жбү рлеу керек еді. Жә не осы факт та бізді «бауырымыз осы тақ ырыптағ ы бар мақ алалардың біреуін аудара салды» деген ойғ а келтіреді.

Имам ә ш-Шә фи’и мынандай дана сө здерді айтқ ан: “Білім туралы сө йлеуден ө здерін ұ стаса, бұ л олар ү шін, ин ша-Аллаһ, қ ұ тылуғ а жақ ын болатын біреулер ол туралы сө йледі! » Қ з.: “ә р-Рисалә ” 132.

Сондай-ақ, мен бұ л мә селенің орыс (қ азақ ) тілді мұ сылмандар ү шін тү сінікті болуы ү шін айтылғ анның барлығ ын қ орытындылағ ым келеді.

Біріншісі: Осы жауапта ә л-уә лә уә л-бара (достық жә не қ атыссыздық ) тақ ырыбымен байланысты бірнеше ережелер бар, атап айтқ анда: кә пірлермен қ арым-қ атынас жә не мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету.

Екіншісі: Мә жбү рленген кү йде мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектескен адам кү пірлікке тү суі тү гілі, кү нә лі болмайды. Жә не мысал ретінде кә пірлерге тұ тқ ынғ а тү скен мұ сылмандардың қ инау себебімен орын алғ ан кө птеген қ ызмет кө рсеткендерін келтіруге болады.

Ү шіншісі: Егер мұ сылман адам кә пірлерге ө зінің отбасы жә не мал-мү лкі ү шін немесе материалдық немесе тұ рмыстық пайданы кө здеп кө мектескен болса, ол тә убе етуді қ ажет ететін ұ лы кү нә жасады. Алайда кә пірлерге материалдық пайданы кө здеп кө мектескен адамның кү нә сы мұ ны ө з отбасын жә не мал-мү лкін сақ тап қ алу ү шін істеген адамның кү нә сынан жамандау, бірақ екі іс-ә рекетке де рұ қ сат етілмеген!

Осы жерде мынаны атап кету қ ажет: егер мұ сылманғ а мә жбү рлеу кезінде тіпті кү пірлік сө здерін айту рұ қ сат етілсе де, мұ ндай нә рсе (яғ ни мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету) отбасы жә не мал-мү лік ү шін қ ауіптенген кезде де рұ қ сат етілмейді. Жеке ө зі мә жбү рленген кезде адам, егер шындығ ында да тө теп бере алмағ ан болса, ешқ андай кү нә кө термейді. Ал енді екінші жағ дай туралы, яғ ни отбасы жә не мал-мү лік ү шін қ ауіптену жайлы айтар болсақ, бұ л рұ қ сат етілмеген, алайда мұ ны істеу Исламнан шығ армайды.

Хатыбқ а қ атысты тү сірілген аяттарда Аллаһ Тағ ала: «Сендердің туысқ андарың да, сендердің балаларың да сендерге кө мектесе алмайды. Ақ ырет Кү ні Ол сендердің араларың да ү кім шығ арады. Аллаһ сендер не істеп жатқ андарың ды кө руде», - деді (ә л-Мумтахана 60: 3).

Имам Абу Бакр ә л-Жә ссас былай деген: “Бұ ла ятта жанұ я жә не мал-мү лік ү шін қ ауіптену кү пірлік жасауды рұ қ сат етпейтіндігіне нұ сқ ау бар жә не бұ л адамның ө зі ү шін қ ауіптенетін жағ дайғ а ұ қ сас емес. Ө йткені Аллаһ мү міндерге Хатыб істеген нә рсені істеуге тыйым салды, Хатыб мұ ны ө з отбасы мен мал-мү лкі ү шін қ ауіптенгендіктен істегеніне қ арамастан! ” Қ з.: “Ахкамуль-Қ уран” 5/326.

Имам Ибн ә л-Жә узи Қ ады Абу Я’лә ның былай деп айтқ анын жеткізген: “Хатыбтың оқ иғ асында ө з отбасы мен мал-мү лкі ү шін болғ ан қ орқ ыныш ө зі ү шін қ орқ ыныштағ ыдай кү пірлік танытуды рұ қ сат етпейтіндігіне нұ сқ ау бар! ” Қ з.: “Задуль-масир” 8/234.

Тө ртіншіден: Ал кү пірліктің Исламнан ү стем болуын қ алап немесе мұ сылмандарғ а дә л олардың діні себебімен ө шпенділік танытып, мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсеткен адамғ а қ атысты айтар болсақ, мұ ндай адамның кә пір муртад болғ анына кү мә н жоқ!

Бесіншісі: Егер тіпті адам мә жбү рленген кү йінде кә пірлердің қ атарында мұ сылмандарғ а қ арсы шық қ ан болса, онда мұ сылмандардың ә скері кімнің кім екендігін ажыратып отыруы қ ажет емес, олар кә пірлердің қ атарында Исламғ а қ арсы соғ ысып жатқ андардың ә рбірін ө лтіре беруіне болады, ал мә жбү рленген адамғ а келер болсақ, ол ө зінің ниетіне сә йкес қ айта тіріледі.

Шейхуль-ислам Ибн Таймия былай деген: «Екіжү здіден жә не бұ зақ ыдан ө зге ешкім монғ ол-татарларғ а ерікті тү рде қ осылмайды! Ал егер олар ө здерінің қ атарында соғ ысуғ а біреулерді мә жбурлеп шығ арғ ан болса, ол ө зінің ниетіне сә йкес тіріледі, ал біз олардың барлық ә скерімен соғ ысуымыз қ ажет, олардың араларында мә жбү рленгендердің бар-жоқ тығ ына қ арамастан! » Қ з.: “Мажму’уль-фатауа” 28/535.

Алтыншысы: Қ айсысы дұ рыс: тың шы мұ сылманды ө лім жазасымен жазалау ма, ә лде жоқ па?

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтатын: “Ө лім жазасымен жазалау, егер осынсыз пайдағ а қ ол жеткізу мү мкін болмаса, ижтихад мә селесі болып табылады, мысалы, ғ алымдардың арасында ол жө нінде екі белгілі пікір бар”. Қ з.: “Минхажу-Сунна” 6/174.

Таң қ аларлығ ы – ғ алымдардың екі тобының да бұ л мә селеде Хатыбтың оқ иғ асына сү йенуі. Имам ә л-Хаттаби «Шарх «Сунан» Аби Дауд» кітабында Хатыбтың хадисіне қ атысты былай деген: «Бұ л хадисте тың шы мұ сылман ө лтірілмейді дегенге дә лел бар! » Қ з.: “Мә ’алиму-Ссунан” 3/275.

Имам Ибн ә л-Жә узи Хатыбтың хадисіне жасағ ан шархында: «Бұ л хадисте тың шы мұ сылман ө лтірілмейді дегенге нұ сқ ау бар! », – деген. Қ з.: “Кә шф ә л-мушкиль” 132-133.

Ал шейх Ибн ә л-Қ айим былай деген: “Бұ л хадис – тың шы мұ сылманды ө лтіру рұ қ сат етілген деп есептейтіндердің пайдасына дә лел, ө йткені ол Бадр шайқ асының қ атысушысы емес, ал Хатыбтың ө лім жазасына келер болсақ, ол оның Бадр шайқ асының қ атысушысы болғ андығ ы себепті орындалмады! ” Қ з.: “Бадаи’уль-фауаид” 4/128.

Сө йтіп, бір ғ алымдар тың шы мұ сылманды ө лім жазасымен жазалау рұ қ сат етілген, ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Хатыбты ө ліммен жазалау туралы ұ сыныс жасағ ан Умардың сө зіне келіспеушілік білдірмеді, ал мұ ны істеуге оғ ан оның Бадр шайқ асының қ атысушысы болғ аны кедергі жасады, алайда одан кейін осылай істейтіндерде Бадр шайқ асына қ атысу сияқ ты кедергі жоқ, сондық тан оны ө лтіруге болады деп санағ ан.

Ал басқ а ғ алымдар, ал олар – кө пшілік, Хатыбтың оқ иғ асы шариғ ат бойынша тың шы мұ сылманды ө ліммен жазаламайды дегенге нұ сқ айды, ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) мұ ны бұ йырмады, тіпті тыйым салды деп есептеген! Ал Бадр шайқ асына қ атысуды ескерту Аллаһ Хатыбқ а дә л оның кү нә сын кешіргендігін білдіреді.

Бұ дан тыс, кейбір имамдар тың шы мұ сылманды ө ліммен жазаламайды дегенге ижма бар екендігіне нұ сқ ағ ан. Хафиз Ибн Хажар былай деп жазғ ан: «Ә т-Тахауи тың шы мұ сылманды ө лтіруге рұ қ сат етілмейді дегенге қ атысты бірауызды пікірді (ижмаъ) жеткізген. Ал шә фиғ илер мен кө пшілік мұ ны істеген адам жақ сы адамдардан болса, онда оны насихаттау жә не кешіру керек деп айтқ ан. Осылай деп ә л-Ауза’и де айтқ ан”. Қ з.: “Фатхуль-Бари” 12/310.

Имам Ибн Бә ттал былай деген: “Тың шы мұ сылманды ө лтіру туралы айтқ андарғ а қ атысты айтар болсақ, олар бұ л хадиске (Хатыбтың ) жә не ғ алымдардың пікіріне қ айшы келді, сондық тан да бұ л сө здердің кү ші жоқ! Имам ә т-Тахауи былай деген: «Егер мұ сылман осындай нә рсені істесе, оның қ аны халал болмайтынына келіспеушілік жоқ! » Жә не ә т-Тахауи мә ликилердің жә не ө зге де соң ғ ы ұ рпақ тардың пікірін, олардың бұ л хадиске қ айшы келуі себебімен, қ абылдамағ ан! ” Қ з.: “Шарх «Сахих» ә л-Бухари” 5/164.

Бұ л мә селедегі ең жақ сы пікірге келер болсақ, онда осы мұ сылмандардың ә мірінің ұ йғ арымына қ айтарылады, егер ол кә пірлерге кө мек берген адам басқ аларғ а сабақ болу т. б. ү шін ө лім жазасына лайық ты деп санаса, оны ө ліммен жазалайды. Ал егер ол мұ ны істеудің қ ажеті жоқ, ө йткені ол қ ателік жасады, ал ө зі жақ сы мұ сылман болып табылады деп есептесе, онда оғ ан тиіспейді де, жай насихат айтады! Осы – имам Мә ликтің де бір пікірі жә не оны шейх Ибн ә л-Қ айим таң дағ ан. Қ з.: “Задуль-мә ’ад” 3/423.

Алайда тың шы мұ сылманды тек мұ сылмандардың ә мірі ғ ана ө ліммен жазалай алады дегенге келіспеушіліктер жоқ!

Имам ә ш-Ширази былай деп айтатын: “Еркін адамдар ү шін (қ ұ лдар ү шін емес, ө йткені қ ұ лдарды олардың иесі ө лім жазасынан ө зге жазамен жазалай алатын еді) жазалауды (хадд) мұ сылмандардың ә мірінен немесе ә мір осыны тапсырғ ан адамнан басқ а ешкім қ олданбайды! Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың иілігі мен сә лемі болсын) кезінде оның рұ қ сатынсыз ешкім жазалауды орындамайтын! Жә не мұ ны халифалардың кезінде олардың рұ қ сатынсыз істемейтін! ” Қ з.: “ә л-Мухаззаб” 2269.

Имам ә н-Науауи Хатыбтың хадисіне жасағ ан шархында былай деген: “Бұ л хадисте тың шылық адамды Исламнан шығ армайтынына нұ сқ ау бар! Сондай-ақ, онда ешкімнің мұ сылмандардың ә мірінің рұ қ сатынсыз жазалауды (хадд) орындауғ а жә не ө лтірілуі қ ажетті болғ ан адамды ө лтіруге қ ұ қ ығ ы жоқ екендігіне де нұ сқ ау бар! ” Қ з.: “Шарх «Сахих» Муслим” 7/539.

Ал имам ә л-Қ уртуби былай деді: “Жасалғ ан қ ылмысқ а тең мө лшердегі есені (қ ысас) жә не жазаны тағ айындауды тек ә мір орындайтынына келіспеушілік жоқ ”. Қ з.: «Тафсир ә л-Қ уртуби» 2/245-246.

Қ орытындылай келе, менің бауырымыз Расулғ а ешқ андай жеке талаптарым жә не жек кө рушілігім жоқ екендігін жә не болмағ анын да ескерткім келеді, ө йткені мен онымен тікелей де, сырттай да таныс емеспін. Мен оны, оның кө птеген кө пшілік танығ ан имамдарды тағ уттардың адасқ ан қ орғ аушылары жә не мү міндердің жолына қ айшы келушілер ретінде кө рсеткен едә уір ө рескел мә лімдемелеріне қ арамастан, ешқ андай кемсіткім де, сө ккім де келмейді.

Мен Аллаһ тан ө зіме де осы бауырымызғ а да, білім таратуғ а жә не оны орыс (қ азақ ) тілді мұ сылмандарғ а жеткізуге деген ұ мтылысы бар ә рбір адамғ а дұ рыс басшылық сұ раймын!

Аллаһ тан мені жә не Расулды, біз бір нә рселерде қ ателескен болсақ, кешіруін сұ раймын, ө йткені қ ателеспейтіндер жоқ, алайда қ ателесетіндерді ө з қ ателіктерін мойындау жә не тү зету кө ркейтеді.

Ә лемдердің Раббысы – Аллаһ қ а мадақ! Мухаммад Пайғ амбарғ а, оның отбасы мү шелеріне, сахабаларына жә не олардың жолына ық ыласты тү рде ілескендердің барлығ ына Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын!

www. Salaf-forum. ru ә кімшілігі

⇐ Предыдущая 1 2 3 4 5 67