Мууаләттың әрбірі Исламнан шығара бермейтініне дәлелдер

Осы тақ ырыпты дұ рыс тү сіну ү шін авторғ а қ ойылатын мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесу мә селесіне байланысты кейбір сұ рақ тар

Автор былай деп жазады:

«Біл, Аллаһ сені рахымына алғ ай, мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек беру Исламнан шығ аратын екіжү зділік болып табылады жә не жү ректегі дертке нұ сқ айды».

Ғ ажап-ақ! Барлығ ы осынлай оп-оң ай болғ аны ма?! Ешқ андай шарттарсыз, сондай-ақ дә л қ андай кө мек, недегі, қ андай тү рдегі кө мек туралы ешқ андай нақ тылауларсыз ба? Кө мек деген нені білдіреді?! Барлық мұ сылман ү мметіне қ атысты кө мек болуы керек пе, ә лде тіпті жалғ ыз мұ сылманғ а қ атысты ма?! Адам кө мек берген болып саналуы ү шін мұ сылмандармен соғ ысып жатқ андардың қ атарында жеке қ атысуы қ ажет пе, ә лде оларғ а жай ақ парат берудің немесе қ ару-жарақ сатудың ө зі жеткілікті болады ма? Мә жбү рлеу ақ талу болып табылады ма, ә лде жоқ па?!

Мұ ндай жалпылама мә лемдеме жасалғ ан осы жағ дайда, автор жә не сол сияқ тылар осы мақ аланы тү сіндірмесіз жә не қ андай да бір шартсыз оқ ып, мынандай сұ рақ қ оятындарғ а қ андай жауап бермек:

«Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Худайбия бітімі жасалғ ан кезде жә не одан соң мү шриктердің қ ойғ ан талаптарына сә йкес кә пірлерге Абу Басырды жә не Абу Жә ндә лді қ айтарып берді ғ ой, бұ л жө нінде ә л-Бухаридің жинағ ында келтірілген хадисте хабарланатынындай. Осы - мұ сылмандарғ а қ арсы кө мек беру болып табылады ма?!

Ө йткені бұ л хадисте былай деп айтылады ғ ой: «Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Абу Жә ндә лді ә кесіне қ айтып беруге келіскен кезде, ол (Абу Жә ндә л): «Уа, мұ сылмандар, мен мұ сылман болғ аннан кейн де мені кө пқ ұ дайшылдарғ а қ айтып береді ме, не?! Сендер менің не нә рселерге тө зуіме тура келгенін кө рмейсің дер ме?! » - деді, ал (мү шриктер) оны Аллаһ қ а иман келтіргені ү шін қ атал қ инағ ан болатын». ә л-Бухари 2731, 2732.

Сіздерде осындай нә рсе тек Пайғ амбарғ а ғ ана (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) рұ қ сат етілген деп санау ү шін бұ л іс-ә рекетті нақ тылайтын бір нә рсе бар ма?! Егер біреу: «Худайбия келісімі тек Пайғ амбар ү шін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) жасалғ ан ерекшелеу болғ ан», - деп айтса, онда ә лсіздік тұ сында кә пірлермен бітім жасасуғ а да болмайды ғ ой?! Ал егер біреу: «Бітім жасасуғ а болады, алайда мұ сылмандарды кә пірлерге қ айтып беру сияқ ты шарттарғ а келісуге болмайды», - десе, біз мұ ндай шек қ оюларғ а дә лел сұ раймыз! Егер біреу имам Ибн ә л-‘Арабидің “Исламды қ абылдағ андарды кә пірлерге қ айтып беру шартымен жасалатын келісім-шартқ а келер болсақ, бұ л Пайғ амбардан кейін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ешкімге рұ қ сат етілмеген! ” деген сө здерін келтірсе, Қ з.: “Ахкамуль-Қ уран” 4/187, оғ ан жауап былай болмақ: «Бір немесе бірнеше имамдардың сө здері Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) іс-ә рекетін нақ тылау ү шін дә лел бола алмайды. Мұ ндайды айту ү шін ерекшелейтін дә лел немесе ижмаъ керек. Бірақ бұ л мә селеде ғ алымдардың пікірлері бө лінген. Сондық тан біз екі жақ тың да дә лелдеріне қ арауымыз керек.

Мысалы, ханбали мазһ абының ең білгір имамдарының бірі - имам Ибн Қ удама кә пірлермен бітім жасасу мә селелерін қ арастырып жә не олардың тү рлерін тізбектеп атап, былай деді: “Кә пірлермен оларғ а алым тө леу немесе оларғ а қ ажет болғ ан кезде кө мек кө рсету шартымен немесе Исламды қ абылдап келген ер адамдарды немесе келісім-шарт кепілдемесімен кіргендерді қ айтару шартына келісумен бітім жасасуғ а рұ қ сат етілген. Бірақ шә фи’илер былай деп айтатын: «Мұ сылманды қ айтарып беру сияқ ты шартқ а келісуге болмайды, тек оны қ орғ айтын отбасына берсе ғ ана (болады)». Алайда біз ү шін дә лел – Худайбия бітімінде Пайғ амбарымыздың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) осы шартты қ абылдауы жә не осының негізінде Абу Жә ндә л мен Абу Басырды қ айтарып беруі. Ал Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оны тек отбасына қ айтару деген шартты талқ ылағ ан жоқ. Ө йткені егер Исламды қ абылдағ ан адамның отбасы оны қ инап, азаптаса, бұ л оның отбасы болмағ анымен бірдей. Алайда мұ ндай шарт рұ қ сат етілмеген, тек ө те қ атты қ ажеттілік жә не пайдасы басым болғ ан кезден басқ а! ” Қ з.: “ә л-Муғ ни” 10/117.

Сондай-ақ шейх Ибн ә л-Қ айим де Худайбия бітімінен алынатын пайдаларды тізбектеп айтып, былай дейді: «Мү шриктермен мұ сылмандарғ а қ арсы кейбір ауыр шарттармен бітім жасасу, басым пайдағ а қ ол жеткізу ү шін жә не басым зиянды қ айтару ү шін рұ қ сат етілген! Осыда екі жамандық тан кішісін таң дау қ ажеттілігіне нұ сқ ау бар». Қ з.: “Задуль-мә ’ад” 3/306.

Ал имам ә с-Сан’ани Худайбия бітімі туралы хадиске келтірген тү сіндірмесінде былай деген: «Бұ л хадисте бізге дұ шпандар жағ ынан келгендерді қ айтарып беру шартымен бітім жасасуғ а рұ қ сат етілгеніне нұ сқ ау бар! » Қ з.: “Субулю-Ссалә м” 7/269.

Сө йтіп, «Мұ ндай шартқ а келісу тек Пайғ амбарғ а ғ ана (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) рұ қ сат етілген еді», - деп айтатындардың сө зінде дә лел жоқ жә не бұ л мә селеде ижмаъ жоқ. Бірақ тіпті имамдардан біреу кә пірлермен бітім жасасудағ ы шарттың мұ ндай тү рі рұ қ сат етілмеген деп айтқ ан болса да, мысалы, мұ ны Қ ады Абу Бакр ибн ә л-‘Араби, сондай-ақ имам Ибн Хазм айтқ андай, олар осыны істеген адам, Расулдың жұ мысынан тү сінілетіндей, мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсеткендігі себебімен муртад болады деп айтпады ғ ой?!

Ал осындай жағ дайда, мү мкін, біреу: «Исламды қ абылдағ ан мұ сылмандарды кә пірлерге қ айтарып беру кә пірлерге кө мектесу болып табылмайды», - деп айтар! Осындай ерсі мә лімдеме жасалғ ан жағ дайда, қ андай да бір мұ сылман ә мірінің осындай іс-ә рекеті мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесуге жатпайды деп тү сіндірме беруі қ ажет, ал бұ л да – ерсі нә рсе.

Айқ ындық ү шін мысал келтіре кетейік: Пә лен мұ сылман ә мірі бір кә пір елімен бітім жасасты, ө йткені олармен соғ ысу ү шін ә лсіз болды делік. Міне, мұ сылмандардың бір тобы кә пірлердің тү рмесінен осы ә мірге қ ашып келеді, ал кә пірлер оларды қ айтарып беруді талап етеді, керісінше болса, келісім-шартты бұ зады да, мұ сылмандарғ а соғ ыс ашады делік.

Бұ л мұ сылмандардың ә мірі Худайбия бітімінің тарихын біліп жә не оғ ан сү йеніп, ә лгі мұ сылмандарды кә пірлерге қ айтарып берді деп есептейік.

Сұ рақ: «Осы ә рекет – мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесу ме?! Ал осындай адам осынысы ү шін кә пір болады ма?! »

Мұ ны қ алай деп атауды қ алауларың білсін: иджтихад па, қ ателік пе, тағ ы да ө згеше ме, бірақ факт факт болып қ ала бермек, Ислам негіздерінен бір тамшы болса да білімі бар адамдардан ешкім: «Бұ л ә мір осы себепті кә пір болды», - деп айтпайды! Ал егер атақ ты имамдар Аллаһ тың Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) іс-ә рекетіне сү йеніп, осыны тіпті рұ қ сат етілген деп есептеген болса, онда қ алайша осы себепті мұ сылман адам кә пір болады деп айтуғ а болмақ?!

Басқ а сұ рақ: «Егер мұ сылман адам кә пірлерге қ ару-жарақ сатса жә не олар оны мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ыста қ олданатынын білсе, бұ л іс-ә рекет мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек беру болып табылмайды ма?! Ә рине, солай болып табылады! Ал сондық тан автордың «Біл, Аллаһ сені рахымына алғ ай, мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек беру Исламнан шығ аратын екіжү зділік болып табылады жә не жү ректегі дертке нұ сқ айды»; «Бұ л шағ ын ең бекті мен бұ рыс негізге қ ұ рылғ ан бір ауытқ уғ а, нақ ты айтқ анда Исламғ а жә не мұ сылмандарғ а қ арсы кү ресуде кә пірлерге кө мектесетін адам, егер осыны (яғ ни кә пірлерге кө мектесуді) рұ қ сат етілген деп санамаса, діннен шық қ ан (муртад) болмайды деген тұ жырымғ а арнағ ым келеді... » деген сө здерінен кә пірлер осы қ ару-жарақ ты мұ сылмандарғ а қ арсы кү ресте қ олданатынын біле тұ ра, оларғ а қ ару-жарақ сатушы адамның ө зі кә пір болады деген тұ жырым келіп шығ ады, осылай ғ ой?! »

Барлық имамдар кә пірлер мұ сылмандарғ а қ арсы пайдаланатын нә рселерді оларғ а сатуғ а тыйым салынатындығ ын сауда туралы тарауларда мұ қ ият қ арастырып, оғ ан бірауызды келіскен. Ал олар осы ә рекет діннен шығ аратын ү лкен кү пірлік болады деп тіпті тіл қ атпағ ан!

Хасан ә л-Басри былай деп айтатын: “Мұ сылман адамның дұ шпандарғ а олар мұ сылмандарғ а қ арсы қ олданатын қ аруды беруіне рұ қ сат етілмейді! ” Қ з.: “ә л-Мә усу’ә туль-фиқ хия” 25/153.

Имам ә н-Науауи былай деген: “Мұ сылмандармен соғ ысатындарғ а қ ару-жарақ сатуғ а тыйым салынғ андығ ына ғ алымдар бірауызды (ижмаъ) болғ ан”. Қ з.: «ә л-Мә жму’» 9/432.

Имам ә с-Сан’ани былай деп айтатын: “Кә пірлерге жә не бү лікшілерге (кө терілісшілерге) олар мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ыста пайдаланатын қ ару-жарақ ты сатуғ а рұ қ сат етілмейді! ” Қ з.: “Субулю-Ссалә м” 5/67.

Осындай іс-ә рекет жасаушының кү нә сының ауырлығ ында кү мә н жоқ, бірақ бұ л тақ ырыпта сө з бұ л жө нінде болып тұ рғ ан жоқ! Егер осы мақ аланың авторы дұ рыс айтып тұ рғ ан болса, онда кә пірлерге олар мұ сылмандарғ а қ арсы пайдаланатын қ ару-жарақ ты сатқ ан адам діннен шық қ ан (муртад) болады деген ертедегі бір имамның болса да сө зін келтірсін! Немесе ол жә не оның мақ аласын таратушылар бұ л тармақ ты да «Мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету» деген тараудан шығ арып тастауғ а мә жбү р болады.

Тағ ы сұ рақ: «Ал егер мұ сылмандардың ә мірі ө з ә лсіздігінің себебінен оның елінде кө теріліс бастағ ан бү лікші (буғ ат) мұ сылмандармен соғ ысу ү шін ө нымен келісім-шарты бар кә пірлердің кө мегіне жү гінген болса ше? Жә не ә мір бү лікшілерге қ арсы кә пірлерге бар кө мегін кө рсетсе, осы іс-ә рекет мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесу болып табылады ма жә не осы нә рсе оны Исламнан шығ арады ма?! »

Басқ а сұ рақ: «Сексенінші жылдарда Ауғ анстанмен болғ ан соғ ыста СССР-дің жағ ында шық қ ан мұ сылмандарды біз кім деп есептеуіміз қ ажет?! Олардың сол іске итермелеген себептерін жә не сол кездегі СССР тарапынан мә жбү рленгенін ескермей, оларды кә пір деп есептеуіміз керек пе?! Кавказ республикаларынан, Татарстаннан, Қ азақ станнан, Ө збекстаннан, Тә жікстаннан ә скерде қ ызмет еткендердің қ аншасы 10 жыл ішінде сол соғ ыста болып қ айтты?! Олардың барлығ ы, Расул Дагестанидің сө здеріне сә йкес, бірмағ ыналы тү рде кә пір болып табылады ма? ».

Бауырлар, мұ қ ият оқ ың ыздар жә не соң ынан мағ ан мен айтпағ ан нә рселерді жапсырмаң ыздар! Мен кү нә ның ауырлығ ы, одан қ алса келтірілген мысалдардағ ы ә рекеттердің рұ қ сат етілгендігі туралы айтып тұ рғ ан жоқ пын, барлық мә селе КҮ ПІРЛІКТЕ! Яғ ни бұ л бірмағ ыналы тү рде діннен шығ аратын кү пірлік болып табылады ма, ә лде жоқ па?

Осығ ан орай тағ ы да кө птеген мысалдар келтіруге болар еді, бірақ аталғ андардың ө зі автордың осындай жалпылама мә лімдемелер жасауғ а асық пауына жә не болашақ та мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге дә л қ андай жағ дайда жә не қ алай кө мектескен кезде мұ сылман адам діннен шық қ ан (муртад) болатынын нақ ты шектеп кө рсетуі қ ажет екендігін тү сінуі ү шін жетіп асады!

Автор Дагестани былай деп айтады:

«Аллаһ Тағ ала былай деп айтты: « Мү міндер мү міндерден ө зге кә пірлерді дос тұ тпасын. Ә лде кім осыны істесе, Аллаһ қ а еш қ атысы жоқ. Бірақ олардан сақ тану ү шін болса басқ а. Аллаһ сендерді Ө зінен сақ тандырады. Жә не барар орын - Аллаһ жақ » (Қ ұ ран, «Ә ли Имран» сү ресі, 28-аят).

Бұ л аятта ең жоғ ары сатысы кә пірлерге мұ сылмандарғ а қ арсы кү ресінде кө мек кө рсетуде кө рінетін оларғ а қ атысты жақ таушылық жә не жақ ындық жасауғ а Аллаһ тан келген тыйым бар. Ал кім осыны істесе, діннен шық қ ан (муртад) болып табылады, ө йткені Аллаһ одан кү пірлігінің себебімен бас тартты. Қ з.: Тафсир ә т-Табари 3, 140»

Ал автордың имам ә т-Табаридің тә псіріне жасағ ан сілтемесіне келер болсақ, ол оқ ырманды осы тұ жырым авторғ а емес, дә л ә т-Табариге тиісті деген ойғ а бұ рады. Ал шындығ ында муфассир Ибн Джә рир ә т-Табари бұ л аятқ а қ атысты былай деп айтады: “Бұ л аяттың мағ ынасы: «Ә й, иман келтіргендер! Кә пірлерді сендер оларғ а дінінде кө мектесетін жә не мұ сылмандарғ а қ арсы кө мектесетін жақ ындарың жә не кө мекшілерің етіп алмаң дар! »”. Кейін ол былай дейді: «Аллаһ мұ ндай адамғ а қ атыссыз, ө йткені ол діннен шық ты жә не кү пірлікке кірді! » Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 5/315.

Неліктен бауырымыз ә т-Табаридің дә л ө зінің кә пірлерге кө мектесу жә не қ амқ оршылық жасау туралы айқ ын айтқ ан, олардың қ атарына кә пірлерге дінінің себебімен кө мектесуді жатқ ызғ ан, ал бұ л - осыны жасаушы адамның кү мә нсіз жә не даусыз ү лкен кү пірлігіне нұ сқ айтынын кө рсететін сө здерін келтірмеді екен?! Ө йткені кә пірден ө зге ешкім Исламнан басқ а дінге разы болма алмайды ғ ой!

Сондай-ақ имам ә т-Табаридің мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесудегі пікірін шейх Мухаммад Рашид Рида да ө зінің тә псірінде ө те жақ сы тү сіндіріп, былай деді: “Ибн Жә рир кә пірлерге қ атысты қ амқ орлық пен кө мектесуді дә л олардың дінімен байланыстырды! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Манар” 6/430.

Міне тағ ы да салә фтардың жә не басқ а да имамдардың тура осы аят туралы айтқ ан сө здері:

Имам ә с-Судди «жақ ындарың (аулия)» сө здері туралы былай деген: “Яғ ни кә пірлерге дінде қ амқ орлық кө рсету жә не оларғ а мұ сылмандарғ а қ арсы кө мектесу. Кім осыны істесе, сол мү шрик! ” Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 5/318, “Тафсир Ибн Аби Хатим” 2/629.

Қ атада осы аятқ а қ атысты былай деген: “Мү мін адамғ а кә пірді ө зіне дінде уә ли етіп алуына рұ қ сат етілмейді! ” Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 3/227, “Тафсир ә л-Жә ссас” 2/290.

Алайда, егер адам ө зінің жақ ын айналасына кә пірлерді олардың кү пірлігі себебінен емес, дү ние пайдасы т. с. с. себебімен дос ретінде алса, мұ ндай жағ дайда ол Исламнан шық пайды жә не осы жағ дайда бұ л аятты: «Аллаһ қ а шынайы қ атысы жоқ », - деп тү сіну қ ажет. Имам ә л-Қ уртуби былай деген: “Яғ ни Аллаһ тың жә не Оның жақ ын (аулия) қ ұ лдарының партиясынан емес! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Қ уртуби” 5/87.

Ал мұ ны бұ дан да айқ ынырақ етіп имам Ибн ‘Атыйя тү сіндіріп беріп, «Ал кім мұ ны істесе, Аллаһ қ а ешқ андай қ атысы жоқ » деген сө здер туралы былай деген: “Мұ ның мағ ынасы: осындай адам Аллаһ қ а деген толық қ анды жә не дұ рыс қ атынасқ а ие еместігінде. Бұ л Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) мына сө здеріндей: «Кім бізді алдаса – бізден емес! »” Қ з.: “Тафсир ә л-Мухаррар ә л-уә джиз” 1/419.

Тура осыны имам ә с-Са’алә би де ө зінің тә псірінде айтқ ан. Қ з.: “ә л-Жә уә хир ә л-хисан” 2/29.

Шейх Жә малюддин ә л-Қ асими бұ л аяттың тә псірінде былай деген: “Егер біреу: «Бірақ кө птеген имамдар кә пір ә йелдермен (Кітап иелеріне) некелесуге рұ қ сат еткен, ал осыда ө зің ү шін қ ауіпсіздік сезінбей, кә пірге сү йіспеншілік пен достық таныту бар ғ ой?! » - десе, бұ ғ ан жауап былай болмақ: «Мууалә ттың мә нінің мағ ынасы – бұ л кә пірлерге олардың діндерінің мә селелерінде жә не оларды ұ лық тайтын нә рселерде қ олдау жә не кө мек кө рсету! » Қ з.: “Тафсир Махасин ә т-туиль” 4/824.

Имам Ибн ‘Адиль ә л-Ханбали былай деген: “Мууалә туль-куффар ү ш тү рлі болады:

Біріншісі – олардың кү пірлігіне разы болу, олар ақ иқ атта деп санау жә не осының себебімен оларғ а қ олдау кө рсету. Мұ ндай адам кә пір болып табылады, ө йткені ол кү пірлікке разы жә не мұ ны дұ рыс деп есептейді!

Екіншісі – кә пірлермен болғ ан сырттай (тұ рмыстық ) жақ сы қ арым-қ атынас. Бұ л харам болып табылмайды.

Ү шіншісі – кә пірлерге не туысқ андық байланыстардың себебімен, не оларғ а деген махаббаттың себебімен, бірақ олардың діні ө тірік екендігіне деген кә міл сеніммен кө мек кө рсету. Бұ л да тыйым салынғ ан болып табылады, бірақ діннен шығ армайды! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Любаб” 5/143.

Сө йтіп, кім кә пірлерге кө мек кө рсетсе жә не сонымен бірге олардың кү пірлігін мақ ұ лдаса, сол кә пір болып табылады!

Ал олардың кү пірлігі мен адасушылығ ын мақ ұ лдау себебімен емес осындай іс-ә рекет жасаушығ а келер болсақ, ол ұ лы кү нә жасайды, бірақ кү пірлік емес!

Сондай-ақ автор былай деп айтады:

«Аллаһ Тағ ала, сондай-ақ былай деген: « Ә й, мү міндер! Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол олардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды» (Қ ұ ран, ә л-Мә идә сү ресі, 51-аят).

Ибн Хазм, Аллаһ оны рахым етсін, бұ л аяттың тә псірінде былай дейді: «Кә пір жә не кә пірлердің бір бө лігі болып табылады деген тек сыртқ ы кө ріністің негізіндегі айқ ын шешім - бұ л тіпті екі мұ сылманның арасында келіспеушілігі жоқ ақ иқ ат» (Мухаллә 13, 35).

Оның сө здерінде де бұ л мә селедегі бірауызды пікірге (ижмағ а) нұ сқ ау бар, бұ л жө нінде шейх Абдуль-Азиз ибн Баз, Аллаһ оны рахым етсін, былай деп айтқ анындай: «Ислам ғ алымдары мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектің кез келген тү рімен кө мектескен адам олар сияқ ты кә пір болады дегенге келіскен, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала былай деп айтқ анындай: « Ә й, мү міндер! Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол солардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды» (Қ ұ ран, «ә л-Мә идә » сү ресі, 51-аят)». (Фатауа Ибн Баз 1, 274)».

Автордың бұ л сө здеріне ерекше тоқ талғ ым келіп тұ р, ө йткені автор дә л осығ ан сү йеніп, бұ л мә селеде ижмаъ бар деп мә лімдеді!

Имам Ибн Хазмның бұ л сө здеріне келер болсақ, бұ л оның айтқ ан сө здерін бұ рмалау болып табылады жә не бұ л тадлис (шындық ты бұ рмалап кө рсету) деп аталады. Ал шындығ ында ол бұ л сө зінде кә пірлерге қ осылып кеткен діннен шық қ андар, яғ ни муртадтар туралы айтқ ан болатын. Осы сө здерді ол ө зінің «ә л-Мухаллә » кітабында, жазалар (худуд) туралы тарауда ескертіп айтқ ан. Ал мына тө менде келтірілгендер – оның шындығ ында айтқ ан сө здері жә не осы сө здерді неге байланысты айтқ аны:

“Егер біреу мү шриктерге қ осылып кетсе, оның мойнынан оларғ а қ осылуынан бұ рынғ ы (алуына тиісті болғ ан) жазасы кейін де тү спейді. Ө йткені Аллаһ Тағ ала Қ ұ ранда жазаны қ олдануды Ө зінің Елшісінің (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) тілімен ә мір етті жә не ол, егер оны қ олдану мү мкіндігі болса, муртадтан да, соғ ысушыдан да, бү лікшіден де тү спейді! ”

Кейін ол былай дейді: “Біз Аллаһ Тағ ала жазаны мұ шрикке немесе муртадқ а айналғ ан адамнан, егер ол жазағ а осығ ан дейін лайық ты болғ ан болса, тү сірмегеніне Аллаһ пен ант етеміз! "

Сосын ол: “Біреу: «Ал Аллаһ Тағ ала: «Кү пірлікке тү скендерге айт, егер олар тыйылса, оларғ а болғ ан нә рселер кешіріледі! », - деп, жә не: «Сендерден кім оларғ а кө мектессе, ол – солардан! » - деп те айтпады ма, ал бұ л – муртад, кү мә нсіз, кә пірлердің қ атарынан екендігіне нұ сқ айды, ендеше ол олардың қ атарынан болса, онда оғ ан кә пірлерге жү ретін ү кімдер жү реді! », - деп айтуы мү мкін”, - деді. Кейін ол Аллаһ Исламды қ абылдағ ан адамның барлық кү нә ларын кешіреді дегенге тағ ы да дә лелдер келтірді де, былай деді: «Мұ ның барлығ ы – ақ иқ ат, бірақ мұ нда айтысушылар ү шін дә лел жоқ! «Кү пірлікке тү скендерге айт, егер олар тыйылса, оларғ а болғ ан нә рселер кешіріледі! » - деген аятқ а келер болсақ, бұ л – тура осылай жә не біз оларғ а осыда қ айшы келмейміз, алайда біздің мә селе басқ ада: Біз оларғ а (олар қ айтадан Исламды қ абылдағ аннан кейін) олардың мойнында болғ ан жазаны қ олданамыз ба, ә лде жоқ па?! Адамның кү нә лары кешірілетіндігі, одан жаза тү седі дегенге нұ сқ амайды! ”

Кейін ол былай деді: “Ал «Ал сендерден кім оларғ а кө мектессе, ол солардан! » деген аятқ а келер болсақ, онда да олар ү шін дә лел жоқ, ө йткені онда кә пірлерге қ осылып кеткен немесе муртад болғ ан адамнан жаза (хадд) тү седі дегенге нұ сқ ау жоқ. Бұ л аят «муртад - тура сол сияқ ты кә пір» дегенге нұ сқ айды! ”

Кейін муртад пен Кітап иелері арасындағ ы айырмашылық тарды ескертіп ө тіп, Ибн Хазм былай деген: “Аллаһ Тағ аланың «Ал сендерден кім оларғ а кө мектессе, ол солардан! » деген сө здеріндегі дұ рысы – сырттай ол (яғ ни муртад) олардан, ө йткені кә пірлердің қ атарынан болып табылады, ал бұ л – оғ ан қ атысты тіпті екі мұ сылман келіспеушілікке тү спейтін ақ иқ ат! Ал, егер олар муртадтан жизья алынбайды жә не оның қ ұ рбаны желінбейді деп айтса жә не осығ ын ижмаъ келтірсе, онда бұ л - осыны айтқ анның надандығ ы мен ө тірігіне нұ сқ айды. Ө йткені кейбір салә фтардан олардың муртадтардан жизья алғ андығ ы сахих тү рде мә лім! ”

Осылайша Ибн Хазмның бұ л сө здері діннен шық қ ан муртадтың ү кімдеріне қ атысты екендігі жә не «мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектесу» мә селесіне еш қ атыссыз екендігі, мұ ның ү стіне, ойдан шығ арылғ ан ижмағ а нұ сқ амайтыны айқ ын болды!

Шейх Ибн Баздың келтірілген сө здеріне қ атысты да тура осындай жағ дай. Ибн Баздың бұ л сө здері де олардың шынайы мағ ынасын жә не олар кімге арналғ андығ ын тү сіндіретін сө здердің ішінен кесіп алынғ ан, мү мкін, осы себепті де олар толығ ымен келтірілмеген. Ибн Баздың айтқ ан сө здері мынау: “Ақ иқ атында, коммунизм мен социализмге жә не сол сияқ ты Исламды бұ затын идеяларғ а шақ ырушылар яхудилер мен христиандардан да жаман адасқ ан кә пірлер болып табылады! Ө йткені олар – Аллаһ қ а да, Ақ ыретке де сенбейтін атеистер. Оларды мұ сылмандардың мешіттерінде қ ұ тпа оқ итындар жә не имамдар етуге болмайды жә не олардың артында оқ ылғ ан намаз жарамсыз болып табылады! Оларғ а адасушылық тарында кө мектесетін, олар шақ ырып жатқ ан нә рселерді игі деп санайтын, Исламғ а шақ ырушыларды сө гетіннің ә рбірі – адасқ ан кә пір! Жә не оның жағ дайы оларғ а ұ мтылыстарында кө мекші болғ ан қ ұ дайсыздардың жағ дайы сияқ ты. Ислам ғ алымдары мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мектің кез келген тү рімен кө мектескен адам олар сияқ ты кә пір болады дегенге келіскен, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала былай деп айтқ анындай: « Ә й, мү міндер! Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол олардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды» ”. Қ з.: “Мажму’уль-фатауа уә л-мә қ алә т” 1/274.

Ибн Баздың толық сө здерінен ол кім туралы жә не қ андай кө мектесу туралы айтып тұ рғ аны айқ ын емес пе?!

Осы жерде ешкімге социализм мен коммунизмнің қ ұ дайсыз идеяларын тү сіндірудің, сондай-ақ осы қ озғ алыстарғ а мұ ны жақ сы деп кө мектесетіндердің жә не соғ ан қ оса Исламды уағ ыздаушыларды сө гетіндердің ү кіміне қ атысты ерекше назар қ оюдың қ ажеті жоқ шығ ар! Екі мұ сылман осындай адамның кү пірлігі туралы қ алайша келіспеушілікке тү суі мү мкін?!

Мен осы жолдауды қ ұ растырғ ан бауырымыз Расулғ а тек оның барлық нә рсені біреудің дайын мақ аласынан, қ алай жазылғ ан болса тура солай етіп, аудара салғ анымен жә не сол себепті ғ алымдардың сө здерінің осылайша бұ рмаланғ андығ ы туралы білмегенімен ақ тау таба аламын. Мен мұ ны осы бауырымыз қ ұ растырғ ан ү лгіде араб тілінде жазылғ ан кө птеген мақ алалар бар болғ андық тан айтып тұ рмын, ал ең таң қ аларлығ ы - олардың ішінде ө з ең бектерінде шейх Ибн Базды тура сол тағ уттарды қ орғ ауда жә не сол сияқ ты нә рселерде айыптай тұ ра, жоқ иджманы бекіту ү шін оның сө здерінің осы ү зіндісін келтіретіндер де бар!

Бұ л – осы мә селедегі ижмағ а қ атысты, оны қ арастыруғ а кірісуден бұ рын назар бұ рғ ымыз келген нә рселер.

Осы жолдауды қ ұ растырғ ан бауырымызғ а, сондай-ақ бә рімізге де белгілі бір мә селеде ижмаъ бар деп мә лімдеуге асық пау қ ажеттілігі туралы насихат бергіміз келеді, ал бұ л фиқ х мә селелеріне де, кү пірлік пен иман мә селелеріне де қ атысты!

Тіпті егер Ибн Хазм мен Ибн Баздың жоғ арыда келтірілген сө здері ө здерінің қ ұ рамында шындығ ында да осы мә селеде ижмаъ бар дегенге нұ сқ айтын болғ анда да, бұ л да осылай деп мә лімдеу ү шін жеткіліксіз болар еді! Ө йткені ө те жиі жағ дайларда кө птеген имамдар тікелей жә не бірмағ ыналы тү рде бір мә селеде ижмаъ бар екендігі туралы жариялағ анда, сол мә селеде ү лкен келіспеушіліктер бар болып шығ атын еді ғ ой! Мысалы, Ибн ‘Абдуль-Барр, Ибн ә л-‘Араби, Ибн Хазм, ә н-Науауи, Ибн ә л-Қ айим, Ибн Хажар жә не басқ а да осы сынды имамдар: «Қ ан нә жіс (лас) болып табылатындығ ы туралы ғ алымдар бірауызды келісімде», - деп айтқ ан. Қ з.: “ә т-Тамхид” 22/230, “Ахкамуль-Қ уран” 1/79, “Иғ асату-ллә хфә н” 1/240, “Фатхуль-Бари” 1/420.

Бірақ, осығ ан қ арамастан, бұ л мә селеде келіспеушілік бар екендігі туралы жақ сы белгілі, мысалы Хасан ә л-Басридің мына бір ғ ана хабарын алайық: «Мұ сылмандар жарақ аттарынан қ ансырап тұ рса да намаздарын орындауды тоқ татпағ ан! » ә л-Бухари 1/116.

Мұ ның ү стіне Ибн ‘Умар, Абу Хурайра жә не ‘Абдуллаһ ибн Аби Ауф секілді сахабалардан олар қ анды нә жіс жә не дә ретті бұ затын себеп деп санамағ андығ ы сенімді (сахих) тү рде жеткен. ‘Абдур-Раззақ 1/148, Ибн ә л-Мунзир 1/182, ә л-Байхақ и 1/141.

Ал ижмағ а тіпті ым жасалмағ ан мә селе туралы не айтуғ а болады?! Имам ә ш-Шафи’и: “Келіспеушілігі жоқ мә селеге қ атысты ол мә селеге ижма бар деп айтуғ а болмайды! », - деп ақ иқ атты айтқ ан. Қ з.: “ә с-Сауә ’иқ ә л-мурсалә ” 581.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймияның шә кірті Хафиз Ибн ‘Абдуль-Хади шейхуль-Исламның мынандай дана сө здері мен насихаттарын жеткізген: ”Ал: «Пә леннің мазһ абы пә лендей... », «Ә һ лю-Сунна мазһ абы пә лендей», - деп айтатын адамның сө здеріне келер болсақ, ол оларғ а ө зінің сенімдерін ә шейін жапсырып жатқ ан болуы да мү мкін! ” Қ з.: «‘Уқ уд ә д-дария» 95.

Сондай-ақ осында кә пірлерге дү ние пайдасы ү шін кө мектесу ү лкен кү пірлік болып табылады дегенге дә лел ретінде сү йенетін жә не олар да бұ рмалануғ а тү скен имам Ибн Хазмның басқ а да сө здерін келтіргім келеді. Алайда автор оларды келтірмеді, бірақ мен оларды, сіздер оларды да білулерің із ү шін келтіргім келеді.

Сө йтіп Ибн Хазмғ а мына сө здер телінеді: «Егер мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысушылар болса, ал оларғ а біреу қ ызметпен немесе жазбаша кө мек кө рсетсе, ол - кә пір, тіпті ол ол жерде дү ние игіліктері ү шін жү рген болса да! »

Ал мынау - бұ л сө здердің толығ ымен келтірілген мә тіні: «Егер мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысушылар болса, ал оларғ а біреу қ ызметпен немесе жазбаша кө мек кө рсетсе, ол - кә пір. Ал егер ол дү ние пайдасы ү шін сол жақ та жү рсе, ол кә пірлер ү шін зиммий сияқ ты, ал егер оның мұ сылмандарғ а қ осылуғ а жә не олардың жеріне кө шуге мү мкіндігі болса, ол кү пірліктен алыс болмағ аны жә не біз оғ ан ақ тау таба алмаймыз! » Қ з.: “ә л-Мухаллә ” 11/200.

Сө йтіп, имам Ибн Хазм екі жағ дайдың арасында айырмашылық жасап, оларды ажыратып бө лді, ө йткені екінші жағ дайда ол кә пірлерге дү ние пайдасы ү шін кө мектескеннің кү пірлігі туралы бірмағ ыналы тү рде бекітіп айтпады. Бірақ тіпті біреу бұ л сө здерде Ибн Хазм мұ ндай адамды кә пір деп санайтынына нұ сқ ау бар деп табанды тү рде айтса да, бұ л осы мә селеде ижмаъ бар дегенге нұ сқ ау болмайды жә не ең кө бі оның жеке пікіріне ғ ана нұ сқ айды. Алайда мұ нымен келісу қ иын, ө йткені оның мынандай деп айтқ ан сө здері бар: «Егер шекаралас аудандарғ а жақ ын болғ ан мұ сылмандардан біреуді ашу-ызасы соғ ысушы мү шриктердің кө мегін олар оғ ан қ айшы келген мұ сылмандарды ө лтіру немесе олардың мал-мү ліктерін тартып алу ү шін пайдалануғ а итермелеген болса жә не ол олардың арасында басшы болып, ал кә пірлер оғ ан ілесушілер сияқ ты болса да, ол бұ зақ ылық тың шың ында болады, алайда осы себепті кә пір болмайды! Ө йткені ол Қ ұ ран мен ижмаъ нұ сқ ағ ан кү пірлікке соқ тыратын нә рсе істемеді! » Қ з.: “ә л-Мухаллә ” 11/201.

Енді « Ә й, мү міндер! Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар - бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол солардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды! » (ә л-Маида 5: 51) деген аятқ а келейік.

Имамдар оның тә псірінде былай деп айтқ ан:

‘Али ибн Аби Тә лха бұ л аятқ а қ атысты: “Кім қ андай да бір халық тың дініне кірсе, ол – солардан! ” – деген. Қ з.: “Тафсир Ибн Аби Хатим” № 6508.

Имам Ибн Аби Заманин Аллаһ тың « Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! » деген сө здеріне қ атысты: “Дінде! ” – деген. Қ з.: “Тафсируль-Қ уръаниль-‘Азиз” 2/32.

Ә з-Зужә ж аяттың мағ ынасы: “Оларғ а дінде қ амқ орлық жасамаң дар! ” – деген. Қ з.: “Задуль-мә сир” 2/378.

Имам Ибн Манзур бұ л аятқ а қ атысты былай деген: “Яғ ни кім оларғ а ілессе жә не оларғ а кө мектессе”, - деген. Қ з.: “Лисануль-‘араб” 15/415.

Имам Ибн ә л-Жә узи «ол солардан» деген сө здерге қ атысты былай деген: “Бұ ғ ан қ атысты екі пікір бар: Біріншісі – кім оларғ а дінде қ амқ орлық лық етсе, ол кү пірлікте солардан! Екіншісі – кім оларды ө зіне қ андай да бір келісім-шартта дос жә не жақ тас етсе, ол мойынсұ нбауда солардан! ” Қ з.: “Тафсир Задуль-мә сир” 2/223.

Имам Абу Хайян ә л-Андалуси бұ л аяттың тә псірінде былай деп жазғ ан: “Кім яхудилер мен христиандарғ а ө зінің істерімен, сенімсіз жә не иманнан бас тартусыз кө мектессе, ол жек кө рушілік пен сө гіс білдіруде солардың қ атарынан! Ал кім оларғ а сенімдерінде кө мектессе, ол кү пірлігімен солардан! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Бахр ә л-мухит” 3/519.

Сө йтіп, егер осы ү мметтің имамдарының тә псірлеулеріне сү йенсек, бұ л аяттың мағ ынасы ө те айқ ын болады. Бұ л аяттың мағ ынасы мына хадис сияқ ты: «Кім қ андай да бір халық қ а ұ қ сап-еліктесе, ол солардан! »

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия «Кім қ андай да бір халық қ а ұ қ сап-еліктесе, ол солардан! » деген хадиске қ атысты былай деген: «Бұ л хадис ең азы кә пірлерге ұ қ сап-еліктеуге тыйым салынғ андығ ына нұ сқ айды, тіпті егер сырттай ол оларғ а ұ қ сап-еліктеушінің кү пірлігіне нұ сқ аса да! Бұ л Аллаһ Тағ аланың мына сө здеріндей: «Ал сендерден кім оларғ а кө мектессе, ол солардан ». Жә не Ибн Умардың мына сө здері осы туралы: «Кім кө пқ ұ дайшылдардың жерінде ө мір сү ріп, олардың Наурыз мерекесін атап, ө лгеніне дейін оларғ а ұ қ сап-еліктеген болса, сол Ақ ыретте солардың арасында қ айта тіріледі! » Мұ ның мағ ынасы толық ұ қ сап-еліктеу туралы, ө йткені тек сол ғ ана кү пірлікке соқ тырады! Жә не адам кә пірлерге қ аншалық ты ұ қ сап-еліктеуіне байланысты олардан болады, ал бұ л кү пірлік те, кү нә да болуы мү мкін! » Қ з.: “Иқ тида ә с-сырат ә л-мустақ им” 1/271.

Ә рі қ арай автор былай дейді:

«Аллаһ Тағ ала бұ л аяттың соң ында былай деген: « Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды! », - ал басқ а бір аятта Ол былай деп айтқ ан: «Ал сендерден кім оларды ө здеріне қ амқ оршы жә не дос ретінде алса, залымдар болып табылады» (Қ ұ ран, «Тә уба» сү ресі, 23-аят).

Зұ лымдық, егер ол ө здігінше сө збе-сө з мағ ынасына нұ сқ айтын жанама дә лелдерсіз аталып ө тсе, ө зімен ү лкен ширкті мең зейді, бұ л жө нінде Ірі ғ алымдардың Тұ рақ ты Комиссиясының пә туасында айтылғ анындай (Қ з.: Фатауа лә джнә ә д-даимә 2, 78)».

Бұ л тақ ырып бойынша екі сұ рақ бар:

1. Егер маууә лә туль-куффар туралы осы аяттар, бұ л жө нінде автор ө з мақ аласының басында айтқ анындай, мухкам болса, онда не ү шін ол осы аяттардың тә псірлеріне жү гінеді?! «Мухкам» тү сінігінің бір анық тамасы – бұ л ө здігінше тү сінікті жә не тә псірлеуге жә не тү сіндіруге мұ қ таж емес нә рсе ғ ой?!

2. Білгіміз келгені, автор сілтеме жасағ ан Тұ рақ ты Комитеттің (ә л-Лә жнату-д-Даима) ғ алымдары ол ү шін тағ уттың жақ таушылары болып табылмайды ма?! Егер жоқ болса, онда олардың біреуі болса да ол мә лімдеген нә рселерді айтады ма?!

Ал енді автор келтірген: «Ә й, иман келтіргендер! Егер ә келерің мен бауырларың иманнан кү пірлікті абзал кө рген болса, оларды ө здерің е жақ ындарың етіп алмаң дар. Ал сендерден кім оларды ө зіне дос етіп алса, залымдар болып табылады! » (ә т-Тә уба 9: 23), - деген аятқ а тоқ талып ө тейік.

Имам ә л-Қ уртуби Ибн ‘Аббастың бұ л аятқ а қ атысты айтқ ан мынандай сө здерін келтіреді: «Мұ ндай адам – солар сияқ ты мү шрик, ө йткені кім кө пқ ұ дайшылық қ а разы болса, кө пқ ұ дайшыл болып табылады! » Қ з.: “Тафсир ә л-Қ уртуби” 10/140.

Бауырлар, Ибн ‘Аббастың тә псіріне назар ауарың ыздар!

Ә рі қ арай Расул Дагестани былай деп келтіреді:

«Мухаммад ибн Абдуль-Уаһ һ аб, Аллаһ оны рахым етсін. Ол тек қ ана мұ сылмандардың бірауызды келісімі бойынша адамды Исламнан шығ аратын он тармақ ты жинақ тады, ө йткені Исламды бұ затын басқ а да іс-ә рекет бар, бірақ оларда ғ алымдар ө з пікірлерінде ө зара келіспеді. Сегізінші тармақ ретінде ол: «Мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек жә не қ олдау кө рсету, бұ ғ ан Аллаһ Тағ аланың: «Ал егер сендерден кім оларды ө здеріне кө мекші жә не жақ тас етіп алса, ол солардан... » - деген сө здері нұ сқ айды. (Қ ұ ран, «Тә уба» сү ресі, 51-аят)», - деп келтіреді».

Біріншіден, шейх Мухаммад ибн ‘Абдуль-Уаһ һ аб дә лел ретінде «Ал егер сендерден кім оларды ө здеріне кө мекші жә не жақ тас етіп алса, ол солардан... » деген аятты келтіретінінен бастайық, ал біз бұ л аяттың мағ ынасын қ арап шығ ып, кә пірлерге дә л қ андай кө мектесуден кейін адам солардан болатындығ ын тү сіндірген муфассирлердің сө здерін келтірген едік!

Екіншіден, кейбір ғ алымдар осы аятта айтылып кететін «тауә лли» термині мен «мууә ла» терминінің арасында айырмашылық жасайтын, сондай-ақ тауә лли - бұ л мууалә т дегендер де бар. Ал кейбір ғ алымдар тіпті бұ л терминдердің арасын ажыратпағ ан.

Ал Нә дж шейхтарының мектебіне, шейх Мухаммад ибн ‘Абдуль-Уаһ һ абтың шә кірттері мен немерелеріне келер болсақ, олар бұ л терминдердің арасын ажыратып бө летін жә не осы аятта аталып кететін «ә т-таууә ли» термині кә пірлерге олардың діні себепті сү йіспеншілік таныту, осы ү шін оларғ а кө мектесу жә не осығ ан разы болу дегенді білдіреді, ал бұ л, кү мә нсіз, ү лкен кү пірлік болып табылады деп айтатын. Ал «мууә лә » терминін олар кү нә ғ а жатқ ызатын, бірақ кү пірлікке емес. Мысалы, шейх ‘Абдул-Латыф Ә ли Шейх былай деп айтатын: “«ә л-Мууалә т» деп аталатын нә рсенің адамды Исламнан шығ аратыны да, сондай-ақ бұ дан аз болғ ан, ү лкен кү нә лардан жә не харам етілген іс-ә рекеттерден болғ ан бірнеше тү рлері бар екендігі сендерге мә лім болды! ” Қ з.: “ә д-Дурару-ссания” 8/342.

Ол, сондай-ақ былай деп айтатын: «Ақ иқ атында, мууә лә ның екі тү рі болады! Біріншісі – анық кү пірлік болып табылатын толық мууә лә, ал мууә лә ның бұ л тү рі таууә ллидті білдіреді жә не оның дә л осы тү ріне осығ ан тыйым салатын қ орқ ытушы дә лелдер нұ сқ айды! Екіншісі – бұ л нақ ты белгілі бір мууә лә, мысалы, дұ рыс сенімнің сақ талғ андығ ымен жә не кү пірлік пен діннен шығ уды қ аламағ андығ ымен дү ние пайдасы себепті жасалғ ан мууә ллә. Ал дә л осы Елшінің Меккеге жасайтын жорығ ына қ атысты қ ұ пиясын мү шриктерге ашып берген жә не оғ ан қ атысты ә л-Мумтахана аятының сү релері тү сірілген Хатыб ибн Аби Бә лта’амен орын алды”. Қ з.: “ә д-Дурару-ссания” 1/235.

Мынаны білгіміз келеді: автор осы шейхты тура солайша оп-оң ай тү рде кү мә нді дә йектерге сү йенетін жә не данқ ты сахабағ а ө тірік жапсыратын тағ уттардың жақ таушысы деп атайды ма екен?!

Ә рі қ арай бауырымыз былай деп жазады:

”Шейх уль-Ислам ибн Таймийя, Аллаһ оны рахым етсін, бұ л аят туралы былай дейді: «Егер олар Аллаһ қ а, Пайғ амбарғ а жә не оғ ан тү сірілген нә рсеге сенсе, оларғ а кө мектеспес еді жә не олардың жақ таушылары болмас еді. Бұ л аталғ ан иман оларғ а жақ таушы болуғ а жол бермес еді жә не осығ ан қ айшы болар еді дегенге нұ сқ айды. Бір жү ректе иман мен оларды жақ таушылық қ осылмайды. Демек, бұ л сондай-ақ «кім олардың жақ таушысына айналса жә не олардың жақ ын досы болса, ол Аллаһ қ а, Пайғ амбарғ а жә не оғ ан жіберілген нә рсенің міндетті болғ ан бө лігін орындамады» дегенге де нұ сқ айды. Бұ ғ ан Аллаһ тың мына сө здері ұ қ сас: « Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар - бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол солардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды» (Қ ұ ран, «ә л-Мә идә » сү ресі, 51-аят)

Ақ иқ атында, Ол сол аяттарда соларғ а жақ таушылық танытқ анның мү мін болып табылмайтынын, ал бұ л аятта ол – солардың (кә пірлердің ) біреуі екендігін хабарлады. Қ ұ ранның бір бө лігі оның басқ а бір бө лігін растайды» (Ә л-Иман 13-14, Маә жму фатауа 7, 17 жә не 542-бет)”

Шейхуль-Исламның бұ л сө здері жалпылама болып табылады. Жә не ол осы аталғ ан жағ дайда толық қ анды иманды мең зеп тұ р, ө йткені оның бұ л тақ ырыпқ а байланысты екі мағ ыналы емес сө здері оның нені мең зейтінін айқ ын тү сіндіреді. «Жалпылама жә не нақ тылайтын сө здер» деген ұ ғ ымдар жә не жалпылама сө здерді нақ тылайтын сө здерге қ айтару қ ажеттілігі Қ ұ ран мен Сү ннетте де, ғ алымдардың ө здерінің сө здерінде де жиі кездеседі. Жә не бұ л туралы шейхуль-Исламның ө зі былай деп айтқ ан: «Фақ ихтардың мазһ абын олардың негіздерін тү сіндіретін нақ тылаушы сө здеріне жү гінбей алу жаман мазһ абтың туындауына ә кеп соқ тырады! » Қ з.: “ә с-Саримуль-маслюль” 2/512.

Ал, ендеше, шейхуль-Исламның бұ л мә селедегі пікірін тү сіну ү шін оның нақ тылаушы сө здеріне жү гінейік. Мысалы, шейхуль-Ислам оның кезінде мұ сылмандармен соғ ысқ ан моң ғ ол-татарлардың ү кімін тү сіндіріп, былай деген: “Исламды ұ станбайтын екіжү здіден немесе рафидилер, жә хмилер жә не солар сияқ ты бидғ аттардың ең жаман жақ таушыларынан ө зге ешкім моң ғ ол-татарлармен солардың елінде бірге болмайды. Немесе сол жерде болып қ ажылық жасауғ а мү мкіндігі болып оны жасамайтын ең бұ зақ ы жә не кү нә һ ар адамдар. Ал тіпті олардың ішінде намазды орындайтындары болса да, олардың кө бі намазды орындамайды жә не зекет тө лемейді! » Қ з: “Мә жму’уль-фатауа” 28/520.

Сондай-ақ шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деген: “Екіжү здіден немесе бұ зақ ыдан ө зге ешкім моң ғ ол-татарларғ а ерікті тү рде қ осылмайды! Ал егер олар ө здерінің қ атарында соғ ысуғ а біреулерді мә жбү рлеп шығ арғ ан болса, ол ө зінің ниетіне сә йкес тіріледі, ал біз олардың барлық ә скерімен соғ ысуымыз қ ажет, олардың араларында мә жбү рленгендердің бар-жоқ тығ ына қ арамастан! ” Қ з.: “Мажму’уль-фатауа” 28/535.

Сондай-ақ ол былай деп айтатын: “Мә жбү рленгенді санамағ анда, бұ зақ ыдан (фасиқ ), бидғ аттың жақ таушысынан (мубтади’) немесе екіжү здіден (зиндиқ ) басқ а ешкім моң ғ ол-татарлар ү шін соғ ыспайды! ” Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 28/552.

Егер біреу шейхуль-Ислам бұ л ү ш: «бұ зақ ы», «бидғ атшы», «екіжү зді» деген терминдермен тек кә пірлерді мең зеп тұ р деп айтса, ол ө зін-ө зі алдайды жә не ө згелерді алдағ ысы келеді! Егер ол мұ сылмандарғ а қ арсы кә пірлерге кө мек кө рсету ө здігінше ешбір шарттарсыз ү лкен кү пірлік болып табылады деп санағ анда, кә пірлермен бір қ атарда мұ сылмандарғ а қ арсы соғ ысатындарды бұ зақ ылар жә не бидғ атшылар деп атамас еді!

Сондай-ақ шейхуль-Ислам Ибн Таймия былай деп айтатын: “Егер жү ректе нық сенім, таным, Аллаһ қ а жә не Оның Елшісіне (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) деген махаббат кү шейсе, Аллаһ тың дұ шпандарына деген дұ шпандық парызғ а айналады, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала былай деп айтқ анындай: « Аллаһ қ а, Ақ ырет Кү ніне иман келтірген адамдардың арасында Аллаһ қ а, Елшісіне қ арсы келгендерді сү йетіндерді кө рмейсің, тіпті олар аталары, не балалары, яки ағ айын-туыстары болса да! » (ә л-Муджә далә 58: 22). Алайда адамнан оларғ а (Аллаһ тың дұ шпандарына) қ атысты туысқ андық байланыстың немесе мұ қ таждық тың себебімен кө мек, қ олдау кө рініс табуы мү мкін, ал бұ л – иманды ә лсірететін, бірақ оны кә пірге айналдырмайтын кү нә болады! Осындай нә рсе Хатыб ибн Аби Бә лта’амен ол мү шриктерге Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кейбір жоспарлары туралы жазып жібергенде орын алды. Содан кейін Аллаһ ол туралы « Ә й, мү міндер! Менің дү шпандарымды да, ө з дү шпандарың ды да қ амқ оршы жә не кө мекші етіп алмаң дар. Олар сендерге келген шындық қ а қ арсы келсе де, оларғ а сү йіспеншілікпен ашыласың дар » (ә л-Мумтахана 60: 1) деген аятты тү сірді. Тура сол сияқ ты нә рсе Са’д ибн ‘Убадамен, ол Ибн Убайғ а (екіжү зділердің басшысы) араша тү скен кезде орын алды, бұ л жө нінде Айшағ а жабылғ ан жала туралы деректе келтірілетіндей. Сол кезде ол Са’д ибн Му’азғ а: «Аллаһ пен ант етемін, сен ө тірік айттың! Сен оны ө лтірмейсің жә не мұ ны істей де алмайсың! », - деді. Ал Айша былай деген: «Ол бұ ғ ан дейін салиқ алы адам болатын, алайда оны (тайпасы ү шін) ашу-ыза билеп алды». Жә не осындай кө мескіліктің себебімен ‘Умар да: «Рұ қ сат ет, мен бұ л екіжү здінің басын шауып тастайын! », - деп Хатыбты екіжү зді деп атады. Бұ ғ ан Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Ол – Бадр шайқ асының қ атысушысы», - деді. Ал ‘Умар Хатыбты істегені себепті екіжү зді деп атағ анда тауиль жасағ ан еді. Сондай-ақ Усайд ибн Худайрдың Са’д ибн ‘Убадағ а: «Сен ө тірік айттың, біз оны (Ибн Убайды) ө лтіреміз, ал сен – екіжү зділерді қ орғ айтын екіжү здісің! », - деген сө зі де. Бұ л да сө з болып жатқ ан нә рсеге қ атысты. Сондай-ақ бұ ғ ан Мә лик ибн Духшумды екіжү зділерге жақ сы қ арым-қ атынас жә не достық кө рсеткені ү шін оны екіжү зді деп атағ ан сахабаның сө зі де жатады”. Қ з.: “Маджму’уль-фатауа” 7/522.

Шейхуль-Исламның бұ л сө здеріне, нақ ты айтқ анда: “Алайда адамнан оларғ а (Аллаһ тың дұ шпандарына) қ атысты туысқ андық байланыстың немесе мұ қ таждық тың себебімен кө мек, қ олдау кө рініс табуы мү мкін, ал бұ л иманды ә лсірететін, бірақ оны кә пірге айналдырмайтын кү нә болады! ”, – дегендеріне назар аударың ыздар!

Шейхуль-Исламның бұ л сө здерінде оның бұ л мә селедегі шынайы пікірі тү сіндірілгені аз болса, оларда, сондай-ақ осы тақ ырыпты тү сінгісі келгеннің ә рбіріне едә уір ғ ибратты насихат бар!

‘Абдуль-Мә джид ибн Салим ә л-Мә ш’ә би қ ұ растырғ ан «Такфир мә селелеріндегі Ибн Таймияның манһ ажы» деген ө те пайдалы ең бек бар! Осы кітапты мә диналық шейх Салих ә с-Сухайми асыра ұ сынғ ан. Міне сол кітаптың бірінші томында, 150-бетте шейхуль-Исламның ол ү лкен кү пірлік деп ө зінің қ ұ рамына олардың кү пірлігі себепті кө мекті қ амтығ ан кә пірлерге деген тек толық қ амқ орлық пен кө мектесуді санағ ан пікірін де келтірген.

Сондай-ақ бауырымыз Дагестани мыналарды да келтірген:

«Аллаһ Тағ ала сондай-ақ былай деген: « Шынында, ө здеріне туралық айқ ындалғ аннан кейін арттарына қ айтқ андардікін шайтан жақ сы кө рсетіп, оларғ а ү міт берді. Ө йткені олар Аллаһ тың тү сіргенін жек кө ргендерге: " Сендерге кейбір істе бағ ынамыз", - деді. Аллаһ олардың сырларын біледі » (Қ ұ ран, «Мухаммад» сү ресі, 25-26 аяттар).

Ибн Хазм былай дейді: «Ол оларды олар ақ иқ атты білген соң жә не оларғ а тура жол айқ ын болғ ан соң кә пірлерге айтқ ан сө здері ү шін, тек олардың сө здері себепті діннен шық қ ан кә пір етті жә не Аллаһ бізге олардың не жасырғ анын білетінін айтты». (Ә л-Фасль 3, 263)»

Іс жү зінде бұ л адамдар: «Сендерге тек кейбір істе бағ ынамыз», - деп айтудан бұ рын-ақ кә пірлерге айналғ ан болатын, бұ л жө нінде Аллаһ осыдан алдың ғ ы аятта: « Шынында, ө здеріне туралық айқ ындалғ аннан кейін арттарына қ айтқ андардікін», - деп айтатындай.

Ибн ‘Аббас, ә д-Даххақ жә не ә с-Судди осы аяттың тә псірінде былай деген: «Сө з екіжү зділер туралы болуда! » Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 21/218, “Тафсир ә л-Қ уртуби” 16/249.

Қ атада жә не Ибн Журайдж осы аяттың тә псірінде былай деген: “Сө з Мухаммадтың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) сипаттамасын біліп, ол туралы Таурат пен Інжілде оқ ығ ан Кітап иелерінен (яхудилер мен христиандардан) болғ ан Аллаһ тың дұ шпандары туралы болуда! ” ‘Абдур-Раззақ 10212, ә т-Табари 21/217, “Тафсир ә д-Дурруль-мансур” 13/449.

Ал имам ә т-Табари аятта сө з ө здеріне тура жол айқ ын болғ аннан кейін Аллаһ тың ә мірлеріне қ асарысу танытып, Аллаһ қ а қ атысты кә пір болғ андар туралы болуда деп айтады! Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 21/217.

Имам ә л-Бағ ауи «арқ асына қ айтқ андар» сө зіне қ атысты былай деген: “Кә пір болғ андар! ” Қ з.: “Тафсир ә л-Бағ ауи” 7/288.

Хафиз Ибн Касир: « арқ асына қ айтқ андар» деген сө здеріне қ атысты: «Иманды қ алдырып, кә пірге айналды», - деген. Қ з.: “Тафсир Ибн Касир” 5/172.

Осы аяттардың мағ ынасын, яғ ни оларда о бастан сө з екіжү зділерден жә не муртадтардан болғ ан кә пірлер туралы болып тұ рғ анын тү сіну ү шін Қ ұ ранның осы тә псіршілерінің сө здері жетіп асатын шығ ар.

Ал Расул Дагестани дә йек ретінде пайдаланғ ан имам Ибн Хазмның сө зіне келер болсақ, оғ ан ерекше тоқ талу қ ажет. Ибн Хазм бұ л сө здерді Ахталдың: «Барлық сө здер жү ректегіге нұ сқ айды», - деген сө зін дә йек еткен муржилермен айтысуы кезінде айтқ аны белгілі.

Осындай негіз қ алыптастырушы мә селелерде ғ алымдардың сө здерінің тіпті басқ а тақ ырыптарғ а қ атысты ү зінділеріне сү йену не ү шін қ ажет екендігі тү сініксіз?! Біз пә лен имамның немесе шейхтың біреулердің қ ателерін тү сіндіру ретінде айтып жатқ ан сө здері мен дұ рыс ақ иданы тү сіндіру сө здерінен ажыратып қ арауымыз қ ажет емес пе?!

Мысал келтірейік:

Шейхуль-Ислам Ибн Таймия «Минхаж ә с-Сунна» кітабында: «Пә лен мә селеде ә һ лю-Суннаның кейінгі ө кілдері былай деп санайды», - деп жиі айтады да, кейінгі деген сө здерде аш`арилерді мең зейді, ал ол бұ л кітапта аш`арилерді ә һ лю-Суннағ а телігенінің себебі – шиғ аларғ а қ арсы пікір жазғ андығ ы. Бірақ осы сө здерге сү йеніп: «Ә һ лю-Сунна аш`арилердің сенімдеріндей сенімдерге ие», - деп айту дұ рыс болмайды ғ ой! Ө йткені Ибн Таймияның ашә рилердің қ ателіктеріне қ атысты шынайы пікірін оның тікелей осы тақ ырыпты талқ ылайтын ең бектерінен алу қ ажет!

Сондай-ақ Аллаһ Тағ аланың Кітабындағ ы тағ ы бір аят туралы ескерткіміз келеді, ал ол мына танымал аят: « Аллаһ қ а, Ақ ырет Кү ніне иман келтірген адамдардың арасында Аллаһ қ а, Елшісіне қ арсы келгендерді сү йетіндерді кө рмейсің, тіпті олар аталары, не балалары яки ағ айын-туыстары болса да! » (ә л-Муджә далә 58: 22)

Бұ л аятқ а қ атысты екі тү рлі тә псірлеу бар.

Егер сө з кә пірлерді олардың кү пірлігі себепті емес сү йетіндер туралы болып жатқ ан болса, онда « иман келтірген адамдардың » дегенсө здеріндежалпы иманды жоқ қ а шығ ару туралы емес, толық қ анды иманды жоқ қ а шығ ару туралы айтылып тұ р. Имам ә л-Алюси былай деген: “Бұ л аяттың мағ ынасына қ атысты былай деп айтылғ ан: «Сен осындай (істеген) жағ дайда иманы толық қ анды болатын мү мінді таппайсың » ”. Қ з.: “Тафсир Рух ә л-мә ’ани” 28/35.

Екінші пікір: бұ л аятта сө з дә л кә пірлерді кү пірлігі ү шін сү йетіндер туралы болып тұ р, мұ ны шейх Жамалюддин ә л-Қ асими ө зінің тә псірінде нақ тылағ анындай. Қ з.: “Махасин ә т-тауиль” 16/5732.

Ал егер сө з кә пірлерді олардың кү пірлігі себепті сү йетіндер туралы болып тұ рғ ан болса, онда бұ л осындай адамда толық қ анды емес жә не ә лсіз иманның болуына емес, мү лде иманның жоқ тығ ына нұ сқ айды.

Ал кә пірлерге деген табиғ и сү йіспеншілікке келер болсақ, мысалы, кә пір ата-аналарғ а немесе балаларғ а, онда бұ л тыйым салынбағ ан жә не кү пірлік тү гілі, кү нә да болып табылмайды. Кә пірлерден болғ ан туысқ андарғ а қ атысты тума сү йіспеншілік харам болып табылмайтынына нұ сқ ау – Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ө зінің кә пір болғ ан кө кесі Абу Талибті жақ сы кө ргені, бұ л жө нінде Аллаһ Тағ ала былай деп хабарлағ анындай: «Жақ сы кө ретіндерің ді тура жолмен сен жү ргізбейсін» (ә л-Қ асас 28: 56).

Имам ә з-Зужжә ж былай деген: “Қ ұ ранның барлық тә псіршілері бұ л аят Абу Талибке қ атысты тү сірілді дегенге бірауызды келіскен”. Қ з.: “Задуль-масир” 6/231.

Бұ л аятқ а қ атысты екі тү рлі тә псірлеу бар:

Біріншісі: «Олар ү шін сен тура жолды қ ош кө рген адамдарың ды тура жолмен сен жү ргізбейсің ».

Екіншісі: «Туысқ андық байланыс себепті сү йетін адамдарың ды тура жолмен сен жү ргізбейсің ».

Бұ л екі тә псір де дұ рыс болып табылады. Қ з.: “Тафсир ә т-Табари” 18/282, “Тафсир Ибн ә л-Джаузи” 6/232.

Ал егер біреу тек бірінші тә псірлеу ғ ана дұ рыс болып табылады деп мә лімдесе, мұ ны дә лелдеу қ ажет, мұ ның ү стіне аяттың сыртқ ы мағ ынасы да екінші тә псірлеуді растайды! Жә не егер қ андай да бір аяттың бір-біріне қ айшы келмейтін бірнеше тә псірі болса, онда барлық пікірлер дұ рыс деп саналады.

Мууалә ттың ә рбірі Исламнан шығ ара бермейтініне дә лелдер

‘Итбан ибн Мә лик Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бірде: «Мә лик ибн Духшум қ айда? », - деп сұ рағ анын баяндайды. Сол жерде болғ ан сахабалардың бірі: «Ол – Аллаһ ты да, Оның Елшісін де сү ймейтін екіжү зді! », - деді. Сонда Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Олай деп айтпа! Сен оның Аллаһ тың дидарына ұ мтылып: «Лә илә һ ә иллә Лллаһ! », - деп айтқ анын білмейсің бе? Ал Аллаһ Аллаһ тың дидарына ұ мтылып: «Лә иллә һ ә иллә Ллаһ », - деп айтқ ан адамды Отқ а харам етті! » - деді. Ә лгі (сахаба) былай деді: «Бірақ біз оның екіжү зділерге кө мектесетінін жә не оларғ а жақ сы қ арым-қ атынас жасайтынын кө рудеміз». ә л-Бухари 425, Муслим 33.

Осы хадистің имам Муслим келтірген риуаятында Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Ол: «Лә илә һ ә иллә Лллаһ! », - деп айтты емес пе? » - деген сө здеріне ә лгі сахаба: «Иә, ол мұ ны айтады, бірақ оның жү регінде бұ л нә рсе жоқ! », - деп айтқ аны келтіріледі.

Ал Ахмадтың риуаятында ә лгі сахаба: «Алайда біз оның жү зі мен сө здері екіжү зділерге қ арай бағ ытталғ анын кө рудеміз! », - деп айтқ ан. Ахмад 4/44.

Ө йткені келтірілген мууалатуль куффар туралы аяттардың сыртқ ы мағ ынасын алатын болсақ, бұ ғ ан мақ аланың авторы (оқ ырманды) жық қ ысы келетіндей, онда ә лгі сахабаның Мә лик ибн Духшумды екіжү зділікте айыптауы дұ рыс болғ ан болып тұ р ғ ой, ө йткені олар онда мууә ллатқ а тікелей қ атысты нә рселерді кө ргені кү мә нсіз болып тұ р.

Бірақ іс жү зінде Мә ликтің тарапынан жасалғ ан қ ателікке қ арамастан, ол мұ ны Исламның хақ тығ ына кү мә н келтіргендіктен немесе кү пірлік пен екіжү зділікті сү йгеннен істемеді! Мұ ның ү стіне, Мә лик ибн Духшумның ө зі - Бадр шайқ асының қ атысушысы, Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) екіжү зділер зиян тигізу ү шін салдырылғ ан мешітті (мә сджиду-ддырар) бұ зуғ а жіберген адам еді, ә ріол екіжү зді болудан да аулақ еді. Қ з.: «‘Умдатуль-қ ари» 4/249.

Қ ады ‘Ийяд Муслимнің «Сахихына» жазғ ан шархында былай деп айтқ ан: «Мә ликтің осы іс-ә рекеті себепті сол сахабаларда ол туралы жаман ой-жорамалдар кү шейе тү сті жә не оғ ан қ атысты ашу-ыза пайда болды. Алайда Пайғ амбар ү шін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) бұ л адам екі шахаданы (куә лікті) айтатын адамдардың қ атарынан еді. Сондық тан да, екіжү зділігі айқ ын танылмағ ан адам ішіндегісіне (екіжү зділігіне) қ атысты кү мә нданудың себебімен сыртқ ы шынайылығ ын (Исламды) жоғ алтпайды! ” Қ з.: “ә л-Икмә л” 1/268.

Шейх Сафийю-р-Рахман ә л-Мубаракфури Муслимнің «Сахихына» жасағ ан шархында былай деп жазғ ан: “Бұ л сахабалар екіжү зділердің жаман ү кімін (жағ дайын) жә не олардың жаман іс-ә рекеттерін айтып, оларды Мә лик ибн Духшумғ а жапсырды. Бұ л Мә лик ансарлардан еді жә не ғ алымдар оның Бадр шайқ асының қ атысушысы болғ андығ ы туралы келіспеушілікте болмағ ан. Жә не ол екіжү зді емес еді! Мұ ның ү стіне Пайғ амбардың ө зі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оның ішкі иманы туралы куә лік берді жә не оның екіжү зділерге қ атыссыздығ ы туралы айтты. Алайда Мә лик ибн Духшумның жаман ниеті жә не екіжү зділігі болмаса да, одан екіжү зділерге деген қ андай да бір жақ ындық жә не олардың ортасында болу байқ алды, алайда ә лгі сахабалар дә л солай деп ойлап қ алды жә не осы себепті оны екіжү зділікте айыптады. Бірақ Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) оның екіжү зділікке қ атыссыздығ ы туралы куә лік берді! ” Қ з.: “Миннауль-мун’им” 1/76.

Осыны зерделең дер, уа, бауырлар!

Сондай-ақ екіжү зділікте айыптауғ а асығ атын ә рбір адам бұ л хадисте мұ сылманды қ андай да бір жорамалдың, тіпті екіжү зділерге тә н болғ ан қ ате іс-ә рекет жасауының негізінде екіжү зді деп айыптауғ а тыйым салынғ андық бар екендігі туралы ойлансын! Хафиз Ибн Рә жаб ә л-Бухаридің «Сахихына» жасағ ан шархында бұ л хадис туралы былай деген: «Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) «Олай деп айтпа! » деген сө здерінде, мә лім болғ ан іс-ә рекеттің негізінде екіжү зділікте айыптауғ а тыйым салынғ андық бар! Ө йткені Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) Исламның екіжү зділерге қ атысты сыртқ ы ү кімдерін, олардың кейбіреуінің екіжү зділігі туралы білуіне қ арамастан, қ олданбады. Ендеше, шынайы мұ сылманды қ андай да бір алғ ышарттың негізінде екіжү зділікте айыптау туралы не айтуғ а болады?! Сондай-ақ бұ л хадисте егер біреу біреуді оның жасағ ан қ андай да бір жаман іс-ә рекетінің негізінде екіжү зділікте айыптаса, айыпталғ анның жақ сы ісін айтып оның жаман сө з сө йлеуін теріске шығ ару қ ажеттігіне нұ сқ ау бар». Қ з.: “Фатхуль-Бари” 3/188.

Сондай-ақ ‘Аишадан жеткен, екіжү зділер оғ ан жала жауып, зинақ орлық та айыптағ ан оқ иғ а туралы хадисте былай деп жеткізіледі: ”Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) мінберге кө терілді де, оғ ан ‘Абдуллаһ ибн Убай ибн Салюлді жазалауғ а біреу кө мектесуін сұ рады. Аллаһ тың Елшісі (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Кім мағ ан менің ә йеліме жала жауып, ренжіткен адамды жазалауғ а кө мектеседі? Аллаһ пен ант етемін, ә йелім туралы мағ ан тек жақ сы нә рселер ғ ана мә лім, ал, бұ ғ ан қ оса, олар мен оны тек жақ сы жағ ынан ғ ана білетін жә не менің ү йіме тек менімен бірге ғ ана кірген адам туралы да жаман сө здер айтуда! », - деді. Сол кезде орнынан Са‘д ибн Му‘аз тұ рды да, былай деді: «Уа, Аллаһ тың елшісі, Аллаһ пен ант етемін, мен сені одан қ ұ тқ арамын: егер ол Аус тайпасынан болса, біз оның басын шауып тастаймыз, ал егер ол біздің бауырларымыз болғ ан Хазраж тайпасынан болса, онда сен бұ йырсаң болды, біз онымен сен бұ йырғ ан нә рсені істейміз! », - деді. Мұ ны естіген, хазраждық тардың жетекшісі, бұ ғ ан дейін салиқ алы адам болғ ан, бірақ осы жағ дайда оны ашу-ыза билеп алғ ан Са‘д ибн ‘Убада: «Аллаһ пен ант етемін, сен ө тірік айттың! Сен оны ө лтірмейсін де, осыны істей де алмайсың! », - деді. Осыдан соң орнынан Усайд ибн ә л-Худайр тұ рды да, былай деді: «Аллаһ пен ант етемін, ө тірік айтып тұ рғ ан сенсің! Аллаһ пен ант етемін, біз оны ө лтіреміз, ал сен – екіжү зділерді қ орғ айтын екіжү здісің! »” ә л-Бухари 2661, 4750, Муслим 2770.

Ө йткені сырт кө зге Са’д ибн ‘Убада баршағ а ө зінің екіжү зділігімен танылғ ан, бұ л аз болса Аллаһ тың Елшісін (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) ренжіткен жә не мү міндердің анасы Айшаны зинақ орлық та айыптағ ан адамғ а араша тү се бастағ аны кө рінді! Алайда Са‘дтың ө зі екіжү зді емес еді жә не осы себепті кә пір болмады, ө йткені бұ л жағ дайда оны ашу-ыза жә не тайпалық ұ лтшылдық тың бір тү рі билеп алғ ан еді.

Шейхуль-Ислам Ибн Таймияның мына айтқ ан сө здеріне назар бұ рың ыздар: «Алайда адамнан оларғ а (Аллаһ тың дұ шпандарына) қ атысты туысқ андық байланыстың немесе мұ қ таждық тың себебімен кө мек, қ олдау кө рініс табуы мү мкін, ал бұ л иманды ә лсірететін, бірақ оны кә пірге айналдырмайтын кү нә болады! Осындай нә рсе Хатыб ибн Аби Бә лта’амен ол мү шриктерге Пайғ амбардың (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын) кейбір жоспарлары туралы жазып жіберіп, содан кейін Аллаһ ол туралы « Ә й, мү міндер! Менің дү шпандарымды да, ө з дү шпандарың ды да қ амқ оршы жә не кө мекші етіп алмаң дар. Олар сендерге келген шындық қ а қ арсы келсе де, оларғ а сү йіспеншілікпен ашыласың дар » (ә л-Мумтахана 60: 1) деген аятты тү сірді. Тура сол сияқ ты нә рсе Са’д ибн ‘Убадамен, ол Ибн Убайғ а (екіжү зділердің басшысы) араша тү скен кезде орын алды, бұ л жө нінде Айшағ а жабылғ ан жала туралы деректе келтірілетіндей. Сол кезде ол Са’д ибн Му’азғ а: «Аллаһ пен ант етемін, сен ө тірік айттың! Сен оны ө лтірмейсің жә не мұ ны істей де алмайсың! », - деді. Ал Айша былай деген: «Ол бұ ғ ан дейін салиқ алы адам болатын, алайда оны (тайпасы ү шін) ашу-ыза билеп алды». Жә не осындай кө мескіліктің себебімен ‘Умар да: «Рұ қ сат ет, мен бұ л екіжү здінің басын шауып тастайын! », - деп Хатыбты екіжү зді деп атады. Бұ ғ ан Пайғ амбар (оғ ан Аллаһ тың игілігі мен сә лемі болсын): «Ол – Бадр шайқ асының қ атысушысы», - деді. Ал ‘Умар Хатыбты істегені себепті екіжү зді деп атағ анда тауиль жасағ ан еді. Сондай-ақ Усайд ибн Худайрдың Са’д ибн ‘Убадағ а: «Сен ө тірік айттың, біз оны (Ибн Убайды) ө лтіреміз, ал сен – екіжү зділерді қ орғ айтын екіжү здісің! », - деген сө зі де. Бұ л да сө з болып жатқ ан нә рсеге қ атысты. Сондай-ақ бұ ғ ан Мә лик ибн Духшумнің екіжү зділерге жақ сы қ арым-қ атынас жә не достық кө рсеткені ү шін оны екіжү зді деп атағ ан сахабаның сө зі де жатады”. Қ з.: “Мажму’уль-фатауа” 7/522.

Самак ибн Харб бірде ‘Умар ибн ә л-Хаттаб оғ ан (қ азынадан) алынғ ан жә не қ айтарылғ ан нә рселер туралы есеп беруді бұ йырғ андығ ы, ал Абу Муса ә л-Аш’ариде осымен айналысатын бір христиан хатшы болғ аны баяндалады. Жә не бірде ‘Умар: «Бізде Шамнан бір хатшы бар, оны шақ ыр, ол бізге оқ ып берсін! » - деді. Абу Муса сонда: «Ол мешітке кіре алмайды», - деп айтты. ‘Умар: «Ол не, жү ніп болып қ алғ ан ба?! », – деп сұ рады. Абу Муса: «Жоқ, ол христиан! », - деді. Мұ ны естіген ‘Умар Абу Мусаны салып қ алды да: “Сағ ан не болғ ан, Аллаһ сені опат етсін?! Сен не, Аллаһ Тағ аланың: « Ә й, мү миндер! Яһ удилер мен христиандарды дос тұ тпаң дар! Олар - бір-бірінің достары. Сендерден кім оларды дос тұ тса, сонда кү діксіз ол солардан. Расында, Аллаһ залым елді тура жолғ а салмайды» (Қ ұ ран, «ә л-Мә идә » сү ресі, 51-аят), - деген аяттарын естімегенсің бе? Сен не, Бір Аллаһ қ а ғ ана иман келтірген біреуді таң дай алмадың ба?! ”, - деп дауыстап айтты. Абу Муса: «Уа, мү міндердің ә мірі, Аллаһ пен ант етемін, мен оғ ан қ амқ орлық жә не кө мек кө рсетпедім, ол жай ғ ана хатшы! », - деді. Сонда ‘Умар былай деген: “Егер Аллаһ оларды жек кө ріп атағ ан болса, мен оларғ а қ ұ рмет кө рсетпес едім, ал, егер Аллаһ оларды қ орлағ ан болса, мен оларды ұ лық тамас едім, жә не егер Аллаһ оларды алыстатқ ан болса, мен оларды жақ ындатпас едім! ” Ә л-Байхақ и “ә с-Сунан ә л-кубрада” 10/127 жә не “ә ш-Шу’абуль-иман” 9384, Ибн Аби Хатим “Тафсир ә л-Қ уръан ә л-‘Азымда” 4/1156. Шейхуль-Ислам Ибн Таймия жә не шейх ә л-Ә лбани сахихтығ ын растағ ан. Қ з.: “ә л-Иқ тида” 161 жә не “Ируа ә л-ғ алиль” 2630.

Бұ л оқ иғ адан біз ‘Умар Абу Мусаның іс-ә рекетіне «Ал сендерден кім оларғ а кө мек кө рсетсе, ол солардан! » деген аятты қ олданғ анын кө ріп тұ рмыз, алайда ол Абу Мусаның істеген амалын кү пірлік деп санамады, мұ ндай мұ сылмандардың істерін кә пірлерге сеніп тапсыру сырттай мууә лә ғ а қ атысты екініне қ арамастан.

Ал мынау - шейх ‘Абдул-Латыф Ә ли Шейхтың бауырымыз Дагестани мухкам деп атағ ан аяттар туралы айтқ ан сө здері: “Ал Аллаһ Тағ аланың «Ал сендерден кім оларғ а кө мек кө рсетсе, ол солардан! », немесе «Аллаһ қ а, Ақ ырет Кү ніне иман келтірген адамдардың арасында Аллаһ қ а, Елшісіне қ арсы келгендерді сү йетіндерді кө рмейсің », немесе « Ә й, иман келтіргендер! Сендерден бұ рын Кітап берілген жә не сендердің діндерің ді келеке етіп, оны алданыш деп санайтындарды жә не кә пірлерді ө здерің нің кө мекшілерің жә не достарың деп есептемең дер! »деген сө здеріне келер болсақ, бұ л аяттарды Сү ннет тү сіндіріп берді де, оларда сө з кә пірлерге толық қ амқ орлық кө рсету туралы болып тұ рғ анына нұ сқ ады! ” Қ з.: “ә р-Расаиль уә л-масаиль ә н-нә дждия” 3/10.

Шейх Сыддық Хасан Хан былай деп айтатын: “Кә пірлерді олардың кү пірлігі себепті мақ тау - Исламнан шығ у! Ал оларды осыдан басқ а себеппен мақ тау сө гіс білдірілуге тиіс болғ ан ү лкен кү нә болып табылады! ” Қ з.: “ә л-‘Ибра фимә уарада ә л-ғ азуа уә -ш-шә һ адә уә л-хижра” 246.

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 Следующая ⇒