Prawo międzynarodowe publiczne

⇐ ПредыдущаяСтр 3 из 16Следующая ⇒

_______________________________________________________________________________________________

Prawo mię dzynarodowe publiczne

Remigiusz Bierzanek

Janusz Symonides

Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis™, Warszawa 2005

wydanie VIII zmienione

_______________________________________________________________________________________________

Rozdział 1. Podstawowe zagadnienia prawa mię dzynarodowego

§ 1. Społ ecznoś ć mię dzynarodowa a prawo mię dzynarodowe

1. Poję cie i skł ad społ ecznoś ci mię dzynarodowej

· społ ecznoś ć mię dzynarodowa:

o ogó ł suwerennych pań stw, utrzymują cych stosunki wzajemne regulowane przez prawo mię dzynarodowe

o ogó ł suwerennych pań stw a takż e niesuwerennych podmiotó w, czyli wszystkich uczestnikó w stosunkó w mię dzynarodowych wyposaż onych w zdolnoś ć do dział ania na pł aszczyź nie mię dzynarodowej, któ rych prawa i obowią zki są regulowane przez prawo mię dzynarodowe (znaczenie szersze)

· geneza społ ecznoś ci mię dzynarodowej:

o w Europie pań stwa należ ał y do wspó lnego krę gu kulturowego (rodzina „narodó w pań stw chrześ cijań skich”), sprzyjał o to rozwojowi stosunkó w mię dzynarodowych (od czasó w ś redniowiecza)

o pokó j westfalski z 1648 r. - oznaczał kres panowania cesarza i rozpoczą ł w Europie okres stosunkó w opartych na stopie ró wnoś ci

§ konferencje dyplomatyczne w Osnabrü ck i Mü nster – powstanie „rodziny narodó w”

o wiek XIX – powstanie pierwszych organizacji mię dzynarodowych (unii administracyjnych) w wyniku szybkiego postę pu na pł aszczyź nie nauki, wymiany mię dzypań stwowej itp. (ujednolicenie miar i wag, zagadnienia komunikacji i ł ą cznoś ci mię dzynarodowej itp. )

o wykształ cenie się poczucia wzajemnych wię zó w, czemu towarzyszył rozwó j prawa mię dzynarodowego okreś lają cego zasady i formy stosunkó w mię dzynarodowych

o poszerzanie się społ ecznoś ci mię dzynarodowej: Ameryka Ł aciń ska, kraje bał kań skie, Turcja, Japonia, Persja, Synaj, Chiny

· skł ad społ ecznoś ci mię dzynarodowej:

o ogó ł pań stw, któ re weszł y do społ ecznoś ci nie tyle w wyniku czy poprzez uznanie mię dzynarodowe, lecz gł ó wnie w konsekwencji swego powstawania i nabycia zdolnoś ci w pł aszczyź nie zewnę trznej

2. Cechy charakterystyczne społ ecznoś ci mię dzynarodowej

· najczę ś ciej wymienia się:

o mał a liczba czł onkó w

o zasada ró wnoś ci

o mał y stopień zorganizowania wewnę trznego

o brak obowią zkowego są downictwa

· zasada ró wnoś ci Ž oparcie wzajemnych stosunkó w mię dzy pań stwami na zasadzie ró wnoś ci:

o ró wnoś ć wobec prawa:

§ jeden gł os na konferencjach lub w organizacjach

§ precedencja protokolarna ustalana jest na podstawie kryterió w formalnych (czas, kolejnoś ć alfabetyczna

o prawa wszystkich pań stw są tak samo respektowane, bez wzglę du na to, czy chodzi o pań stwo wielkie czy mał e, i czy jest ono w stanie wymusić ich przestrzeganie

o w stosunkach zewnę trznych organy pań stwowe korzystają z takich samych immunitetó w i przywilejó w

o akty pań stwa (zasada par in parem non habet imperium) nie podlegają jurysdykcji, zatem nie mogą byś osą dzanie przez trybunał y wewnę trzne drugiego pań stwa

o nakaz okazywania sobie wzajemnego szacunku ( kurtuazja mię dzynarodowa ), takż e w normatywnie regulowanej sferze reprezentacji, stosunkó w dyplomatycznych, konsularnych czy morskich

o ró wnoś ć wobec prawa nie ma charakteru niezbywalnego – pań stwo moż e się jej zrzec (bą dź jej czę ś ci), np. przez przekazanie czę ś ci kompetencji do organizacji mię dzynarodowej

· szczegó lna pozycja wielkich mocarstw:

o wielkie mocarstw zajmują pozycję „pierwszych wś ró d ró wnych” (stał e miejsce i prawo weta w Radzie Bezpieczeń stwa). Ró ż nice w zakresie praw wynikają z:

§ zgody innych podmiotó w na uprzywilejowaną pozycję mocarstw (uznanie szczegó lnych obowią zkó w i roli w utrzymaniu mię dzynarodowego pokoju i bezpieczeń stwa)

§ elementy faktyczne (prawo morza ustalane przez tych któ rzy posiadają dostę p do niego i dysponował y najwię kszymi flotami)

· mał y stopień zorganizowania:

o brak wł adzy ustawodawczej, wykonawczej i obowią zkowego są downictwa

o ONZ speł nia tylko funkcje koordynują ce, pań stwa nie są jej podporzą dkowane

· czy istnieje społ ecznoś ć mię dzynarodowa?

o tak, gdyż mimo braku aparatu represyjnego prawo mię dzynarodowe jest uważ ane przez wszystkich czł onkó w za wią ż ą ce społ ecznoś ć mię dzynarodową

o mimo wszystkich wystę pują cych w obrę bie społ ecznoś ci konfliktó w i sprzecznoś ci nie tylko się nie zmniejsza, lecz wrę cz narasta poczucie wzajemnych wię zi i wspó ł zależ noś ci zaró wno w sferze mię dzynarodowych stosunkó w ekonomicznych, wymianie handlowej, problemach demograficznych, ż ywnoś ciowych, jak też ochronie ś rodowiska naturalnego

3. Społ ecznoś ć mię dzynarodowa a wspó lnota. Uniwersalizm a regionalizm

· wspó lnota Ž grupa pań stw poł ą czonych ze sobą ś ciś lejszymi wię zami politycznymi, gospodarczymi, militarnymi

· wspó lnota regionalna Ž pań stwa, któ re ł ą czy są siedztwo, historia, ję zyk, nawet religia

o np. OPA, UA, LPA, Rada Nordycka

· wspó lnota funkcjonalna Ž pań stwa należ ą ce do organizacji mię dzynarodowej mają cej na celu koordynowanie prowadzonych dział ań w dziedzinie gospodarki, wojskowoś ci etc.

o NATO, EWWiS, EWG

o cechą charakterystyczną ograniczenie wykonywania kompetencji pań stw na rzecz organizacji w Regulowanej przez nią dziedzinie gospodarki

· normy uniwersalne i regionalne

o uniwersalne Ž odnoszą ce się do cał ej społ ecznoś ci mię dzynarodowej

o regionalne Ž normy odrę bne dla jakiejś wspó lnoty regionalnej lub subregionalnej (mogą być bardziej zaawansowane – osią gnię cie porozumienia w grupie bardziej homogenicznej jest ł atwiejsze)

§ 2. Poję cie i istota prawa mię dzynarodowego

1. Definicja

· PRAWO MIĘ DZYNARODOWE – zespó ł norm regulują cych stosunki wzajemne mię dzy pań stwami oraz organizacjami mię dzynarodowymi i innymi uczestnikami stosunkó w mię dzynarodowych mają cymi zdolnoś ć do dział ania w stosunkach mię dzynarodowych

· spory dotyczą ce definicji Ž rozbież noś ci dotyczą ce podmiotowoś ci, ź ró deł i specyfiki prawa mię dzynarodowego

2. Nazwa

· termin „prawo mię dzynarodowe” pojawił się w literaturze w XVIII w. – autor angielski J. Bentham w 1780 r.; do ję zyka polskiego wprowadził go F. Kasparka

· prawo narodó w – termin uż ywany począ tkowo wywodzą cy się z dosł ownego tł umaczenia rzymskiego terminu ius gentium (w Rzymie oznaczał o ono prawo cywilne regulują ce stosunki obywateli rzymskich z cudzoziemcami: przepisy i instytucja wspó lne wszystkim narodom)

o „prawo mię dzynarodowe” w XVI i XVII w. ius inter gentes - F. Suarez

· prawo mię dzynarodowe – od XVIII w. obie nazwy wystę pują ró wnolegle

o sł owo „naró d” (nation) w ję zyku angielskim i francuskim jest synonimem pań stwa; dzisiaj naró d ma takż e prawo do samostanowienia; naró d walczą cy o niepodległ oś ć jest podmiotem prawa mię dzynarodowego gdy wykształ ci organy zdolne go reprezentować na arenie mię dzynarodowej

3. Systematyka

· systematyka Ž ś cisł y podział na pozostają ce ze sobą w okreś lonych relacjach podział y – brak powszechnej akceptacji dla któ rejkolwiek propozycji usystematyzowania PM, jako konsekwencja cią gł ego rozwoju i przystosowywania się do zmieniają cej się rzeczywistoś ci

· od prawa wojny do prawa pokoju:

o Grocjusz w swoim dziele „o prawie wojny i pokoju” okreś lił podział prawa mię dzynarodowego na dwa dział y

o w miarę upł ywu czasu akcent przesuwał się na normy regulują ce pokó j

o prawo wojny został o zredukowane do fragmentu cał oś ci prawa mię dzynarodowego

o polskie propozycje systematyki: 1958 r. L. Ehrlich (prawo mię dzynarodowe, nauka PM, podmioty PM, mechanizm stosunkó w mię dzy podmiotami PM); S. E. Nahlik (społ ecznoś ć mię dzynarodowa, wspó ł dział anie mię dzynarodowe, konflikty mię dzynarodowe)

4. Podstawa obowią zywania prawa mię dzynarodowego

· doktryny wskazują ce odmienne podstawy obowią zywania prawa mię dzynarodowego: naturalistyczna i pozytywistyczna

o doktryna naturalistyczna (doktryna podstawowych, zasadniczych praw pań stwa)

§ odwoł uje się do prawa natury

§ zasady PM mogą być wyprowadzone z istoty czy natury pań stwa; pań stwo ma przyrodzone, podstawowe prawa, któ re muszą być respektowane przez inne podmioty (prawo do istnienia, niepodległ oś ci, ró wnoś ci, szacunku i utrzymywania stosunkó w mię dzynarodowych)

§ wspó ł czesne negatywne konsekwencje: nadmierne akcentowanie swobó d i praw poszczegó lnych pań stw kwestionuje moż liwoś ć istnienia wspó lnego interesu i atomizuje społ. mię dzynarodową

⇐ Предыдущая 1 234 5 6 7 8 9 10 Следующая ⇒