3-лекция: Ежелгі құлиеленуші елдердің мемлекет және құқық тарихы.

1. Ежелгі Грекия.

2. Ежелгі Рим.

1. Б. з. д. 2-мың жылдық та грек тайпалары Балкан тү бегінің оң тү стігін мекен етеді. Тау бө ктерлерінде бір-бірінен бө лек ө мір сү рген тайпалардың уақ ыт ө те келе ә рқ айсысының ө з астаналары: Коринф, Мегары, Фивы, Спарта қ алалары пайда болды.

2-мың жылдық тың соң ына таман грек тайпалары бір ә скери кү шке бірігіп, ө здеріне бір кө сем сайлап Троя каласын басып алады. Бұ л соғ ыс туралы гомер эпосының " Илиада" жә не " Одиссея" поэмаларында айтылады.

Ежелгігрек қ оғ амында Гомердің сипаттауы бойынша ө те кү рделі ә леуметтік процестер жү ріп жатты. Бұ л қ оғ амда ә лі таптар жоқ еді, бірақ қ оғ амның қ арапайым халық пен рулық ақ сү йектерге бө лінуі тү бірлі орнық қ ан еді. Жақ сы жерлер, кө птеген мал, басқ ару тізгіні ақ сү йектер қ олында еді.

Мемлекет ә лі жоқ еді. Тайпаны халық жиналысы, ақ сақ алдар кең есі, кө сем-базилевс басқ аратын еді. Халық жиналысы-ә скер, ал базилевс пен ақ сақ алдар- ә скери басшылар болып саналды. Американ тарихшысы Л. Г. Морган бү л_ қ ұ рылысты ә скери демократия деп атады.

Ежелгі Грекияның екі полисі Афина мен Спартадағ ы мемлекеттің пайда болу процесі кең ірек зерттелген. Афина-қ ұ лиеленушілік демократияның, ал Спарта-аристократия билігінің ү лгісі болып табылады.

Тө рт тайпадан тұ ратын Ион тайпалық одағ ының ү лесіне Балкан тү бегіне қ оныстану кезінде тең із жағ асындағ ы қ ұ нарсыз аймақ -Аттика тиеді. Бұ л жерлерде егін шаруашылығ ын кең інен жү ргізу мү мкін болмағ анмен, қ олө нер мен тең із саудасын дамытуғ а жақ сы жағ дай болды.

Қ ауымдық ө мір сү ру тә сілі бұ л елде қ олайсыз болып, тез ыдырады. Жер ү лестері ық палды ә улетгердің жеке меншігіне айналды. Б. з. д. 8-ғ асырда Аттика орнында ә лемдік мә дениет пен антикалық мә дениеттің орталығ ы болғ ан ұ лы қ ала пайда болды. Қ аланы қ амқ оршы ә йел қ ұ дай Афинаның қ ұ рметіне Афина деп атады

Қ ала ә ртү рлі рулар, тайпалар мен фратриялардың адамдарынан тұ ратын мекенге айналды. Қ арапайым тайпалар кө ршілестігінен тұ тас халық пайда болды. Халық тың жаң аша ә леуметтік бө лінуі жү зеге асты. Ақ сү йектер эвпатрит сословиесін қ алыптастырса, ұ сақ жер иелері геомор, ал қ ол ө нершілер демиург деп аталды.

Барлық маң ызды лауазымдар эвпатриттердің қ олында шоғ ырланды. Ақ сақ алдар кең есі ешкім сайламайтын, ешкімге есеп бермейгін аристократия жиналысына айналды. Бұ л жиналыс соғ ыс қ ү дайы Арес жотасында жиналатындық тан оны ареопаг деп атады. Ареопаг заң шығ ару жә не жоғ арғ ы сот істерін атқ арды, лауазымды адамдардың ә рекетін бақ ылады. Ареопагтың тоғ ыз кө семнен (архонт) тұ ратын коллегиясы шешуші роль атқ арды. Оларды ареопаг 1 жыл мерзімге сайлап отырды.

Аристократияның ү стемдігі халық тың жағ дайын қ атты кү йзелтті. Халық жериеленуші аристократияның жерлерінде жұ мыс істеп, ө німнің алтыдан бір бө лігіне ие болды. ІПаруалар жалғ а алғ ан жердің жалақ ысын уақ ытында бере алмаса отбасымен бірге қ ұ лдық жағ дайына тү су мү мкіндігі туды.

Жылжымайтын мү лік ипотекасы Ежелгі Грецияның жемісі еді. Борышкер кепілге жерін қ ойды, несиені уақ ытында бере алмағ ан жағ дайда жер несиеберушінің меншігіне ө тетін болды.

Натуралдық шаруашылық ты ақ ша айналымының пайда болуы ө згеріске ұ шыратты.

Б. з. д. 6-ғ асырдан бастап Афина қ оғ амының саяси ө міріне жаң а ә луметтік элемент белсенді араласа бастады. Орта тең із жағ алауындағ ы қ олайлы жағ дай нә тижесінде жағ дайы тү зелген қ олө нершілер мен саудамен айналысатын адамдардан тұ ратын едө уір кө лемдегі халық тар пайда болды. Бұ лар ө здерін " демос" -халық деп атады.

⇐ Предыдущая 3 4 5 6 789 10 11 12 Следующая ⇒