7-тапсырма. Төменде берілген сұрақтарға ойланып жауап беріңіз.

⇐ ПредыдущаяСтр 39 из 103Следующая ⇒

7-тапсырма. Тө менде берілген сұ рақ тарғ а ойланып жауап берің із.

1. Сә ндік қ олданбалы ө нер деп нені айтамыз?

2. Қ азақ станда іргелі ғ имараттық қ ұ рылыстар қ ай кезде бой кө тере бастады?

3. Мешіттердің салынуына не ық пал етті?

4. Қ андай қ алаларда мешіт қ ұ рылыстарының орны табылды?

5. Қ андай кесенелерді білесіз?

6. Қ ай қ алалардан моншалардың орны табылды?

7. Х-ХІІ ғ асырларда қ андай сә улеттік қ ұ рылыстар салу ісі ерекше дамыды?

8. Белгілі адамдардың қ ұ рметіне қ абір басына тұ рғ ызылғ ан діни қ ұ рылыс қ алай аталады?

8-тапсырма. Ой бө лісің із.

1. Сә улет ө неріне дінінің ә сері бар деп ойлайсыз ба? Сө зің ізді мысалдармен дә лелдең із.

2. Қ андай ғ имарат немесе қ ұ рылым қ алаң ыздағ ы сә улет ө нерінің жарқ ын кө рінісі деп санайсыз жә не неліктен?

3-сабақ

Тақ ырып: Қ азақ стандағ ы ерекше ескерткіштер

Тың далым

1-тапсырма. Тақ ырыпқ а қ атысты лексикалық қ ормен танысың ыз.

Туынды, ескерткіш, жарияланды, қ ай елде болмасын, тә лім алуы ү шін, еске алу, езу тарту, айтулы оқ иғ алар, тарихи оқ иғ аларғ а, кинофильм кейіпкерлері, ханшайым, ақ жол тілеу, шынайы махаббат, қ аза тапты, су шайып кетті, тү гел

Оқ ылым

2-тапсырма. Мә тінді мә нерлеп оқ ың ыз.

Ескерткіш халық ө мірінде ерекше орын алатын белгілі бір жағ дайларғ а арналғ ан туынды. Сол ү шін де 18 сә уір - Халық аралық ескерткіштер мен тарихи мекендер кү ні деп жарияланды. Қ ай елде болмасын ондай туындылар кө птеп кездеседі. Ол болашақ ұ рпақ тың ө зіне тә лім алуы ү шін немесе еске алып езу тарту ү шін де қ ойылуы мү мкін. Қ азақ станда да бірсыпыра ерекше ескерткіштер бар. Олар белгілі тұ лғ аларғ а қ ойылғ ан ескерткіштер, айтулы оқ иғ алар мен тарихи оқ иғ аларғ а, мекен атауына немесе кинофильм кейіпкерлеріне қ ойылғ ан ескерткіштер. Солардың бірі, ә рі бірегейі сақ тардың ханшайымы Тамирис ханшайымғ а қ ойылғ ан «Жер ана» атты монумент ескерткіш. Астана қ аласындағ ы бұ л ескерткіште сақ ханшайымы Томирис алып бұ қ аның ү стінде бейнеленген. Бұ қ аның мү йізі жеті метрге жуық.

Келесі ерекше ескерткіштер Халық тар достығ ын бейнелейтін Астана қ аласындағ ы монумент; тө рт жағ ында тө рт пырақ бейнеленген «Астана жұ лдызы» стеласы. Астана қ аласының вокзалында орналасқ ан «Бата» мү сіні. Тә ң іршілдік символдарынан қ ұ ралғ ан мү сін жолаушыларғ а ақ жол тілеу ниетімен жасалғ ан.

Мұ ндай ескерткіштер еліміздің тү кпір-тү кпірінде бар. Мә селен, Қ останай қ аласындағ ы Тана есімді екі қ ыздың қ ұ рметіне қ алада ескерткіш орнатылғ ан. Аң ыз бойынша қ аланың атауы осы екі қ ыздың есіміне орай қ ойылғ ан. Қ азақ стан қ алаларындамахаббаткейіпкерлеріне арналғ ан ескерткіштер де кө п. Мысалы, Шығ ыс Қ азақ стан облысының Аягө з қ аласында «Жастар» саябағ ында орнатылғ ан Қ озы Кө рпеш пен Баян Сұ луғ а арналғ ан ескерткіш. Тараз қ аласындағ ы «Қ ыз Жібек пен Тө легенге» арналғ ан ескерткіш. Бұ лар бұ рынғ ы кезең дегі махаббатты бейнелесе, Тараз қ аласындағ ы қ ос ғ ашық қ а арналғ ан ескерткіш қ азіргі уақ ытта да шынайы махаббат бар екендігінің кө рсеткішіндей. Бұ л ескерткіштің тарихына аздап тоқ талайық: 2005 жылы Англияда «Болашақ » бағ дарламасымен оқ итын қ ос ғ ашық Болат Карентаев пен Айнұ р Сү лейманова ұ шақ пен Қ азақ станғ а қ айтып келе жатады. Ақ тауды бағ ыттағ ан ұ шақ Бакуден ұ ша бергенде Каспий тең ізіне қ ұ лап, апат болады. Су астынан қ ос ғ ашық тың бір-бірін қ атты қ ұ шақ тап жатқ ан мә йіті табылады. Екеуі бір белбеуді қ апсыра байлап алғ ан екен. Осы тебірентерлік оқ иғ ағ а орай жә не ғ ашық тардың символы ретінде марқ ұ м Болаттың туып-ө скен жері Тараз қ аласында ескерткіш орнатылғ ан.

Астана қ аласындағ ы қ оладан жасалғ ан қ ос ғ ашық тың мү сіні де мә ң гілік махаббат символы. Сонымен қ атар Астана қ аласының ғ ашық тар саябағ ында «Алтын жү рек» мү сіні де бар.

Мұ ндай ескерткіштермен қ атар кө ң іл кө теруге бағ ытталғ ан ескерткіштер де жоқ емес. Кең ес Одағ ында тү сірілген «Сә ттілік джентельмендері» фильміндегі «Хочу в Джамбул, там тепло, там моя мама» деген цитатасына орай Тараз қ аласында осы фильмнің ү ш кейіпкеріне ескерткіш орнатылғ ан. Ал «Где-Где? В Караганде! » қ анатты сө зіне Қ арағ андының геодезиялық тұ рғ ыда дә л ортасы деп белгіленген жерде ескерткіш орнатылғ ан. Ақ тө бе қ аласында «Қ ан мен тер» трилогиясының кейіпкерлеріне арналғ ан ескерткіш бар.

Ә рине, ескерткіштердің ішінде қ айғ ылы тарихи оқ иғ аларғ а орнатылғ ан ескерткіштер ерекше орын алады. Павлодар қ аласындағ ы ашаршылық пен саяси қ уғ ын-сү ргін қ ұ рбандарына орнатылғ ан ескерткіш. Ескерткіште анасының ө ліміне зар жылағ ан бала бейнеленген. Ескерткіш Павлодардан шығ а берісте, ескі мұ сылман зиратының жанында орналасқ ан. Бір кездері дә л сол жерден жаппай жерленген ашаршылық қ ұ рбандарының мә йіті табылғ ан болатын. Сондай-ақ, Астана қ аласындағ ы Ашаршылық қ ұ рбандарына орнатылғ ан ескерткіш бар. Қ айтыс болғ ан шахтерлерге орнатылғ ан Қ арағ андыдағ ы ескерткіш. Ескерткіштің негізін жарылыстан қ ақ жарылғ ан террикон қ ұ райды. Барельефтің бірінде бетін кө мір басып қ алғ ан шахтер бейнеленген. Қ ызыл стелла - от, қ уат, сонымен қ атар ү рей белгісі. Композицияның ішкі жағ ында ақ мә рмә р текше - қ айтыс болғ андардың ақ жаны дегенді білдіреді. Ал бергі жағ ында тізесіне баласын қ ұ шақ тап, қ айғ ырғ ан ана бейнеленген. Баланың басында шахтерлік каска. Ананың бір бө лігі ғ ана қ оладан жасалғ ан, жарты бө лігі қ айтыс болғ ан туысымен бірге кетті дегенді білдіреді. 2010 жылы Қ ызылағ аш ауылында су қ оймасының жарылуынан болғ ан су тасқ ыны салдарынан 40 адам, оның ішінде 12 бала қ аза тауып, ауылды тү гелімен су шайып кетті. Осы қ айғ ылы оқ иғ ағ а орай орнатылғ ан ескерткіш. Петропавлда «Ядролық қ ару қ ұ рбандарына» орнатылғ ан ескерткіш бар. Қ азақ тан тарихындағ ы Отан қ орғ аушыларына, ержү рек батырларына Астана қ аласындағ ы «Отан Ана» монументі орнатылғ ан. Жұ мысшыларғ а арналғ ан ескерткіштер: Қ арағ андының басты табыс кө зі кө мір шахта болғ андық тан шахтерлердің қ ұ рметіне орай орнатылғ ан ескерткіш, Жаң аө зен қ аласындағ ы мұ найшыларғ а арналғ ан ескерткіш, Теміртаудағ ы металлургтерге арналғ ан ескерткіш, Қ арағ андыдағ ы Ғ арышты бағ ындырғ андардың қ ұ рметіне қ ойылғ ан ескерткіш.

(Анар Мұ стафина. astanainfo. net)

Жазылым

⇐ Предыдущая 34 35 36 37 383940 41 42 43 Следующая ⇒