7-тапсырма. Өз қалаңыздың сәулеті туралы айтып, ой бөлісіңіз.

⇐ ПредыдущаяСтр 37 из 103Следующая ⇒

7-тапсырма. Ө з қ алаң ыздың сә улеті туралы айтып, ой бө лісің із.

2-сабақ

Тақ ырып: Сә улет ө нері ескерткіштері

Тың далым

1-тапсырма. Тө мендегі термин сө здердің аудармасын мең геріп алың ыз.

ғ имарат – здание

ескерткіш – памятник

жобалау – проектирование

ү лгі, нұ сқ а – образец

кө лемді ғ имарат блогы – объемный блок здания

ескерткіш ғ имараттар – мемориальные сооружения

ескерткіш саяжайлар – мемориальные парки

2-тапсырма. Тың даң ыз жә не орысша аудармасын бірден айтың ыз.

Ө нер, қ олданбалы ө нер, бейне, дамығ ан, мұ нара, жоба, жү йе, шебер, ою-ө рнек, қ ұ рылыс материалдары

Оқ ылым

3-тапсырма. Мә тінді мұ қ ият оқ ың ыз.

Ғ асырдан-ғ асырғ а мұ ра болып келген сә улет ө нерінің ерекше туындыларын сә улеттік ескерткіштер деп атаймыз. Бү гін де Қ азақ стан жерінде Айша бибі, Бабаджа хатун, Арыстан баб, Қ ожа Ахмет Иасауи, Кө ккесене, Алаша хан, Жошы хан кесенелері т. б. сияқ ты ортағ асырлық сә улет ө нерінің тамаша туындылары сақ талғ ан.

Тараз қ аласының маң ынан 18 шақ ырым жерде салынғ ан Айша Бибі, Бабаджа хатун кесенелері сә улет ө нерінің ең тамаша туындылары. Айша бибі (ХІ - ХІІ ғ ғ. ) кесенесі сонау скифтер заманынан қ азақ қ ол ө неріне енген ою ө рнек, ә шекей тү рлерінің бә рін қ амтитын, кү йдірілген кірпіштен шаршылап салынғ ан ә сем кү мбезді, тө рт жағ ында-қ абырғ алардың ішкі жә не сыртқ ы беттерінде сү йірлеу аркалы қ уыстары бар кү рделі арихитектуралық ә сем ескерткіш.

Келесі кесене – Жошы хан кесенесі. Жошы Хан Кү мбезі – Жезқ азғ ан қ аласынан солтү стік-шығ ысқ а қ арай 50 км жерде, Кең гір ө зенінің жағ асында орналасқ ан кө не архитектуралық ескерткіш. Кү мбезде сақ талғ ан таң баларғ а қ арағ анда, оны салуғ а Жошығ а бағ ынғ ан тайпалардың бә рі (оғ ыз, арғ ын, қ ыпшақ,

керей, найман, қ оң ырат, қ аң лы, т. б. ) қ атысқ ан. Кү йдірілген кірпіштен салғ ан кү мбез шамамен 1228 жылы тұ рғ ызылғ ан.

Арыстан баб кесенесі Отырардың Батыс жағ ында 3 км жерде Сырдария ө зеніне жақ ын жерде орналасқ ан. Алаша хан кесенесі ХIV-XV ғ асырлар арасындағ ы сә улет ө нерінің басты бір ескерткіші. Ұ лытау жерінде Қ аракең гір ө зенінің оң жағ асында орналасқ ан. Кесене Х-ХІ ғ асырдағ ы сә улет ө нерінің туындысы, ерекшелігі далалық сә улет ө нерінің ү лгісінде жасалынғ ан, іргесі текшеленіп қ аланып, тө бесі кү мбезделген. Ондағ ы ө рнек Орта Азияның сә улет ө нерінде кездеспейді. Сырты қ азақ тың дә стү рлі ою-ө рнегімен безендірілген.

Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесі Тү ркістан қ аласында Орта Азия мен Мә уреннахр билеушісі Ә мір Темірдің бұ йрығ ымен XIV ғ асырдың соң ында тұ рғ ызылғ ан архитектуралық ескерткіш.

Рабиғ а Сұ лтан Бегім кесенесі — XV ғ асырдың екінші жартысында салынғ ан. Ол Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесінің шығ ыс жағ ынан 60 метр жерде орналасқ ан, бес бө лмеден

тұ рғ ан. Кесене XIX ғ асырдың соң ында қ ирады. Орта ғ асырлық кесенелердің бірі – Алаша хан кү мбезі. Ол Ұ лытаудың Қ аракең гір ө зен жағ асында тұ р. Кү мбез ешбір ескерткішке ұ қ самайтын кө ркемдеу тә сілімен салынғ анына жә не уақ ыт зардабынан мү жіліп тозғ ан тү ріне қ арағ анда ол басқ а кесенелерге қ арағ анда ертеректеу салынғ анғ а ұ қ сайды.

Қ азақ станда салынғ ан ә рбір сә улет ө нері – біздің тарихи байлығ ымыз. Біздің міндетіміз – оларды қ орғ ап, сақ тау, одан ә рі ұ рпақ тан-ұ рпақ қ а жеткізу. Қ азақ стан Республикасының Конституциясында кө рсетілгендей, ә р азамат тарихи жә не мә дени мұ ралардың сақ талуына қ амқ орлық жасауғ а, тарих жә не мә дениет ескерткіштерін қ орғ ауғ а міндетті.

(Ғ аламтор материалдарынан)

Жазылым

⇐ Предыдущая 32 33 34 35 363738 39 40 41 Следующая ⇒