1-тапсырма. Тақырыпқа қатысты лексикалық қормен танысыңыз.

 Оқ ылым

2-тапсырма. Мә тінді мұ қ ият оқ ың ыз.

Ұ лы Жібек жолы бойында орналасқ андық тан Қ азақ стан аумағ ындағ ы қ алалар мен табиғ аты ғ ажайып қ орық ты жерлер ежелден саяхат жә не туризм нысандары болып табылғ ан.

Қ азақ стандағ ы алғ ашқ ы туристік ұ йымдар ХХ ғ асырдың 20-30 жылдары пайда болды. 1929 жылы Алматы қ аласында тұ ң ғ ыш туристік жорық ұ йымдастырылды. Қ азақ стандағ ы  туристік ресурстарғ а – туристік қ ызмет

кө рсету нысандарын қ амтитын табиғ и-климаттық, тарихи, ә леуметтік-мә дени, сауық тыру нысандары, сондай-ақ туристердің рухани қ ажеттерін қ анағ аттандыра алатын, олардың кү ш-жігерін қ алпына келтіріп сергітуге жә рдемдесетін ө зге де нысандар жатады. Олар мә дени-танымдық, экологиялық, спорттық, ә леуметтік, діни, т. б. туризм тү рлеріне бө лінеді.

Қ азақ стандағ ы туристік нысандар бірнеше топтарғ а бө лінеді:

· табиғ и-рекреациялық

· тарихи-археологиялық

· тә уеп ету

Табиғ и-рекреациялық нысандарғ а Солтү стік Қ азақ стан аймағ ындағ ы Кө кшетау, Бурабай, Баянауыл, Ерейментау, Шығ ыс Қ азақ стан аумағ ындағ ы Зайсан, Марқ акө л, қ азақ стандық Алтай, Оң тү стік Қ азақ стан жеріндегі Батыс, Солтү стік Тянь-Шань, Алтынемел таулары, Жетісу алабы, Батыс Қ азақ стандағ ы Ү стірт, Мұ ғ алжар, Каспий ойысы, Жайық ө ң ірі, Орталық Қ азақ стандағ ы Қ арқ аралы, Қ ызыларай, Бектауата, Ұ лытау, т. б. табиғ и нысандар жатады. Сонымен бірге Алматы облысындағ ы ұ лттық саябақ тар мен қ орық тардың туризмді дамытуда маң ызы зор. Оларғ а Іле-Алатауы ұ лттық саябағ ы, Тү рген-Шамалғ ан ө зендері аралығ ындағ ы шатқ алдар, Тү рген, Есік, Талғ ар, Алматы, Қ аскелең, Шамалғ ан елді мекендері жатады. Алтынемел, Кө кшетау, Бурабай ұ лттық саябақ тарында туризмді дамыту мемлекет тарапынан қ олдау тауып, дамып келеді. Қ азақ стан аумағ ындағ ы 10 мемлекеттік қ орық та да ғ ылыми-экологиялық туризмді дамытудың алғ ы шарттары қ алыптасқ ан.

Тарихи-археологиялық ескерткіштердің туристік-экскурсиялық сапарлардағ ы орны ерекше. Археологиялық ескерткіштердің кез-келген нысандары туристік-экскурсия жұ мыстарында маң ызды орын алады. Соның ішінде Жетісудағ ы Сақ қ орғ андары, Талхиз қ алашығ ы, Оң тү стік Қ азақ стандағ ы ортағ асырлық Отырар, Сайрам, Батыс Қ азақ стандағ ы Сарайшық, т. б. кө не қ алалардың орны тартымды жә не туристер ү шін қ ызығ ушылығ ы мол нысандар. Археологиялық -тарихи ескерткіштердің қ азірге дейін жеткен нысандарының ішінде қ орғ андар мен мазарлардың

маң ызы зор. Қ ола дә уір ескерткіштеріне жартастағ ы петроглифтерді атауғ а болады. Оларғ а ә йгілі бірегей ғ ибадатханалар: Аң ырақ ай тауының Таң балы сайындағ ы, Кө ксу ө зеніндегі Ешкіө лмес ғ ибадатханасы, сондай-ақ Шолақ, Кіндіктас, Баянжү рек тауларындағ ы тастағ ы суреттер жатады.

Біздің дә уірімізге дейінгі 6-3 ғ асырлардан қ алғ ан сақ қ орғ андары, Бесшатыр қ орымындағ ы жерлеу камерасы жә не сақ ә скері киімін киген «Алтын адам», 2001-2002 жылдары Шығ ыс Қ азақ стан облысы Қ атонқ арағ ай ауданының Бергіел (Берел) қ орғ анында табылғ ан «Сақ патшайымы» археологиялық туристік нысандарғ а жатады. Ортағ асырлық Тү ркістан, Отырар, Тұ рбай, Қ ұ лан, Мерке, Талхиз, Жаркент қ алалары, т. б. елді мекендер қ азіргі туристік нысандар болып табылады. Осылардың ішінде Тү ркістан – қ азақ хандығ ының алғ ашқ ы астанасы. Онда Қ ожа Ахмет Иасауи кесенесі салынғ ан, кесене іші мен айналасына қ азақ мемлекетінің негізін қ алағ ан Тә уке, Тә уекел, Жә ң гір, Есім, Абылай, Қ азыбек би жерленген.

Тә уеп ету (діни) туризм нысандары республика аумағ ында кө птеп кездеседі. Оларғ а Тү ркістандағ ы Қ ожа Ахмет Иасауи кесенесі, Абаб-Араб мешіті, Гауһ ар-ана зираты, Ә ли-Қ ожа бейіті, т. б. жатады. Адамдар бұ л қ асиетті жерлерге тә уеп етіп, Аллағ а сиыну ү шін келеді. Одан басқ а Қ оғ ам ауылы маң ында (Отырар ауданы) Арыстан баб кесенесі, Ибраһ им-ата бейіті, Қ арашаш ана кесенесі, Тұ раба ауданында – Ысмайыл-ата мазары орналасқ ан. Тараз облысында – Айша бибі кесенесі мен Қ арахан кесенесі, Қ ызылорда облысында – Артық, Айтман кесенелері, Балқ аш кө лі маң ында – Тектау ата, Ә уез бақ сы, т. б. киелі орындар бар. Батырларғ а арналғ ан мемориалдар мен ескерткіштер де жоқ емес. Бұ ларғ а Райымбек пен Қ арасай батыр ескерткіштері (Алматы облысы) Қ ордайдағ ы (Жамбыл облысы) Ө теген батыр, Ақ тө бедегі Есет батыр, Солтү стік Қ азақ стандағ ы Ағ ынтай мен Қ арасай ескерткіштері, Астанадағ ы Қ аракерей Қ абанбай ескерткіштері, т. б. жатады. Ордабасы мен Аң ырақ ай сағ асының жазығ ы, Ұ лытаудағ ы ү ш жү здің басын қ осқ ан жер, тарихи орындар ретінде Жошы жә не Алаша хан кесенелері, Алматыдағ ы тә уелсіздік монументі, Астанадағ ы ү ш би ескерткіштері қ астерлі орындар санатында туристік нысандарғ а қ осылады. Қ азақ тарихындағ ы қ ұ нды мә дени ескерткіштер қ атарына: Қ озы Кө рпеш - Баян сұ лу, Ең лік-Кебек кесенелері, Ш. Уә лиханов, Қ. Мұ ң айтпасұ лы мемориалдары, Сұ лтан Бейбарыс, Қ ұ рманғ азы жә не Д. Нұ рпейісова, Абай, Абылайхан, Ә лия мен Мә ншү к, А. Иманов, І. Жансү гіров, С. Сейфуллин, М. Ә уезов, т. б. кө птеген естелік орындар жатады.

Республиканың ә сем де ә демі жерлерінде бірнеше туристік базалар орналасқ ан. Оларғ а Іле Алатауындағ ы «Шымбұ лақ » шаң ғ ы базасы, Павлодар облысы Жасыбай кө лі жағ асындағ ы «Баянауыл», Қ арағ анды облысындағ ы таулы-орманды «Қ арқ аралы», Шығ ыс Қ азақ стан облысындағ ы Бұ қ тырма бө гені жағ асындағ ы «Алтай мү йісі», Орал қ аласы Жайық ө зені маң ындағ ы «Орал», Қ останай облысындағ ы орманды-тоғ айлы Наурызым алқ абы, Оң тү стік Қ азақ стан облысы Бадам жазығ ындағ ы «Оң тү стік», Кө кшетау таулы аймағ ындағ ы «Золотой бор» базалары жатады. Қ азақ станда белгілі туристік маң ызы бар зоологиялық, ботаникалық қ орық тар да жеткілікті. Оларғ а Алматы қ орығ ы (кешенді), Іле атырауы (зоологиялық ), Тарбағ атай (зоологиялық ), Жалтыркө л (зоологиялық ), Ұ лытау (зоологиялық ), Бетпақ дала (зоологиялық ), Қ арақ ия-Қ аракө л (зоологиялық ), Зеренді (зоологиялық ) қ орық шалары, Шарын каньоны (ландшафты – палеонтолық ) жә не

Шарын ө зеніндегі «Шетен тоғ айы» (ботаникалық ), Кү міс қ ылқ анды орман (ботаникалық ), Жаманшық тауы (геморфологиялық ), Айғ айқ ұ м, Ә ншіқ ұ м (геоморфологиялық ), Жаң ғ ақ тоғ айы (ботаникалық ), Бү ркіттау шоқ ысы жә не Тұ ма бастаулар (гидрологиялық ), т. б. (Ғ аламтор материалдары)

 Жазылым