6, Тау жыныстарын құраушы минералдардың сипаттамасы.

6. Жер қ ыртысының негізгі тау жыныстарын қ ұ раушы минералдар: бұ л дала шпаты (ортоклазбен плагиоклаздар), мү йіздек алдаушылар (роговая обманка), авгит, оливин, каолинит, кальций, доломит, қ оң ыр темір, пирит, сұ р колгеган, гипс жә не кейбір басқ а да минералдар.

Дала шпаты. Дала шпатының тобына химиялық қ ұ рамы тектес жә не физикалық қ асиеттері жақ ын кристалдық минералдардың кө бі кіреді. Дала шпаты ү лкен қ атты (Маос шкаласы бойынша) 6 жә не ө те жақ сы біріккен шыны тә різді жалтырақ.

Мү йіздік алдаушы (роговая обманка) жә не авгит. Бұ л екі минерал кү рделі силикатқ а жатады(кремний қ ышқ ылының тұ зы). Олардың қ ұ рамында темір, кальций жә не магний бар, Маос шкаласы бойынша 5-6 арасында. Меншікті салмағ ы 2, 9-3, 5. Тү сі қ ара- жасылдан қ арағ а дейін мү йізді алдаушы граниттер, сиониттер, диориттер жә не басқ а да тау жыныстарының бір бө легі болып саналады.

Хлорит – кү рделі су силикатынан қ ұ ралғ ан. Бұ л екінші дә режелі минерал болып жоғ арғ ы температура жә не ү лкен қ ысымның ә серіне слюда, мү йізді алдаушы немесе авгиттің ажыралуынан пайда болғ ан. Мұ нда температура минералдың балқ уына жетпейді. Хлорит ү шін жасыл тү с, қ аттылығ ы ү лкен емес(Маос шкаласы бойынша 2-3) жә не шыны тә різді жалтырақ характерлі. Меншікті салмағ ы 2, 6-3, 0.

Каолинит (2H₂O Al₂SiO₂) бұ л дала шпаты жә не басқ а да алюмин силикаттардың мү жілуінен пайда болғ ан жер тү стес (топырақ тү стес минерал ). Ақ немесе сарғ ыш тү сті ақ шыл жалтырақ ты қ аттылығ ы 1-1, 5 аралығ ында жататын минерал. Химиялық қ ұ рамы бойынша – алюминий кремний қ ышқ ылынан тұ рады. Таза кү йінде Каолинит басқ а сазды топырақ тар сияқ ты аз жолығ ады.

Кальцит - бұ л екінші дә режелі минерал болып карбонаттар класына (тобына) жатады.

Кальций кө зге кө рінетін кристалдан қ ұ ралып, соқ қ ының салдарынан ол біріккен жатық тық тан бө лінеді. Ә детте ол кубтық диагоналы бойынша бө лінді. Тү сі ақ, жалтырақ тығ ы шыны тә різді, біріккен жерінен сынады. Оның меншікті салмағ ы 2, 7, қ аттылығ ы – 3. Кальций табиғ и жағ дайда ү лкен топталғ ан кү йде ұ шырайды, мысалы: мрамор жә не басқ алар. Кальций 10% HCl-да кө мір қ ышқ ылын шығ арғ андық тан, оны тез анық тау оң айғ а тү седі.

CaCO₃+2HCl=CaCl₂+H₂O+CO₂

Кальцийге химиялық қ ұ рамы бойынша ең жақ ын минерал бұ л доломит, ол екі тұ здан, кальций мен магнийден қ ұ ралғ ан. (CaCO₃MgCO₃). Бұ л кальцитке қ арағ анда біраз қ аттылау(3, 5-4, 0) жә не 10% HCl-да қ айнайды.

Қ ұ ба темір немесе лимонит(2Fe₂O₃ 3H₂O) – топырақ тү стес адыр-бұ дырлы минерал. Бұ л IV топ су тотық ты (гидрооксисы) жатады. Тү сі қ ұ ба–сарғ ыш, қ ызыл-қ ұ ба, сарғ ыш, қ аттылығ ы Маос шкаласы бойынша 1÷ 5 аралығ ында, меншікті салмағ ы 3, 4÷ 3, 5.

Бұ л екінші дә режелі минерал болып магнитті темірдің ажыралуынан пайда болғ ан. Қ ұ ба тү стес темір табиғ атта кө п таралғ ан минералдардың қ атарына жатады. Ол таза топталғ ан кү йінде немесе тау жыныстарына араласқ ан қ оспа кү йінде жолығ ады.

Пирит немесе сұ р колгедан (FeS₂) сарғ ыш алтын тә різді тү ске ие, қ аттылығ ы 7, меншікті салмағ ы 5, металл тә різдес жалтырақ. Куб сияқ ты кө бінше кристалынады. Бұ л V топқ а – сульфидтер тобына кіреді.

Ауа мен судың ә серінен пирит мү жіліп, кү кірт қ ышқ ылы пайда болады. Пириттті ұ зақ пайдалнатын қ ұ рылыс ғ имараттарына пайдалануғ а болмайды, ол мү жіліп, ғ имараттың пайдалану мерзімін қ ысқ артады.

Гипс (CaSO₄2H₂O) бұ л кристалдық минерал болып, кө бінше ақ тү сті немесе сұ ұ р, сарғ ыш, қ ызғ ыш тү сті. Қ аттылығ ы-2, жалтырақ тығ ы шыны тә різді немесе інжу тә різді. Меншікті салмағ ы 2, 3.

⇐ Предыдущая 1 2 345 6 7 8 9 10 Следующая ⇒