Талдау(анализ). Абзацты қорытындылаушы сөйлем. ҚОРЫТЫНДЫ БӨЛІМ. Эссені қорытындылаушы сөйлем. Эссені бағалау. Бағалау әдеби эссе түрлерінің барлығын қамтиды, бірақ эссе т&
Талдау(анализ)
деген жолдар негіз болады. Бұ л деректер оқ иғ аның растығ ына сендіреді.
Абзацты қ орытындылаушы сө йлем
Сондық тан Қ ұ нанбайдың ү кімімен келіспеуге негіз жоқ, оны ұ рпақ болашағ ын ойлағ ан кемең гер деп айтуғ а болады.
Қ ОРЫТЫНДЫ БӨ ЛІМ
Қ орытындылай келе, ақ иқ атқ а негізделген(тезиске оралу)жаза теріс ө неге қ алдырмауды(негізгі бө лім абзацтарының тү йіні)кө здеген.
Эссені қ орытындылаушы сө йлем
Бұ л оқ иғ а ә рбір оқ ырманын тү зу жолдан адаспауғ а тә рбиелейді.
Бір мә селені қ озғ ағ ан екі эссе. Екеуінің тақ ырыбы екі тү рлі берілгенімен, қ озғ ағ ан мә селелері - Қ одар мен Қ амқ а оқ иғ асы. Бірінші тақ ырыптың жазу тә сілі – талдау, екіншісінікі – дә лелдеу. Бірінші эсседе оқ ушы автор ойын талдап жазады, екіншісі дә лелдеп жазады. Бірінші эссенің тезисі негізгі идеяны білдірсе, екінші эссенің тезисі позиция/ұ станымды білдіреді. Бірінші эсседе негізгі идеяны талдаса, екінші эсседе позицияны аргументтермен қ орғ ап, бекітеді.
Эссені бағ алау
Бағ алау ә деби эссе тү рлерінің барлығ ын қ амтиды, бірақ эссе тү ріне қ арай бағ алау критерийінің ішінен сол эссе тү ріне сә йкесі бойынша ғ ана бағ аланады.
Балл
| Сыни ой/Анализ/
| Тіл сауаттылығ ы
|
9-10
| · тақ ырыпты ө те жақ сы тү сінгенін кө рсетеді; тақ ырыптан ешауытқ ымайды;
· тезисті(ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а сә йкес ө те жақ сы қ ояды;
· тезиске қ атысты ө те жақ сы пікір білдіреді(сыни ой, кө зқ арас);
· сыни пікіріне ө те жақ сы нақ ты дә лелдер(аргументтер) келтіреді;
· анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді ө те жақ сы талдайды;
· ә деби терминдерді, деректерді ө те орынды қ олданады;
· ә деби шығ армағ а ө те жақ сы сыни сараптама жасайды;
· ойдың логикалық бірізділігін ө те жақ сы сақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін ө те жақ сы қ орытындылап, шешім ұ сынады.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін(баяндау, дә лелдеу, сипаттау) ө те жақ сы таң дайды;
· стильге қ атысты сө здерді ө те тиімді пайдаланады;
· ойдың логикалық бірізділігін сақ тау ү шін сө з оралымдарын(шылау, қ ыстырма сө здер) ө те жақ сы таң дайды;
· бай сө здік қ орын ө те тиімді дә лдікпен, икемділікпен қ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатында қ олданылатын кө ркем тіл қ ұ ралдарын ө те орынды қ олданады;
Грамматикалық сауаттылық:
3 қ атеге дейін
|
7-8
| · тақ ырыпты жақ сы тү сінгенін кө рсетеді, тақ ырыптан ауытқ ымайды;
· тезисті (ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а сә йкес жақ сы қ ояды;
· тезиске қ атысты жақ сы пікір білдіреді(сыни ой, кө зқ арас);
· сыни пікіріне нақ ты дә лелдерді (аргументтер) жақ сыкелтіреді;
· анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді жақ сыталдайды;
· ә деби терминдерді, деректерді орынды қ олданады;
· ә деби шығ армағ а сыни сараптаманыжақ сыжасайды;
· ойдың логикалық бірізділігін жақ сысақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін жақ сық орытындылап, шешім ұ сынады.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін (баяндау, дә лелдеу, сипаттау) жақ сы таң дайды;
· стильге қ атысты сө здердітиімдіпайдаланады;
· ойдың логикалық бірізділігін сақ тау ү шін сө з оралымдарын(шылау, қ ыстырма сө здер) жақ сы таң дайды;
· бай сө здік қ орындә лдікпен, икемділікпен тиімдіқ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатында қ олданылатын кө ркем тіл қ ұ ралдарын орынды қ олдануғ а тырысады.
Грамматикалық сауаттылық:
7 қ атеге дейін
|
5-6
| · тақ ырыпты қ анағ аттанарлық дең гейдетү сінгенін кө рсетеді, тақ ырыптан біршамадең гейде ауытқ иды;
· тезисті(ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а сә йкес қ оюы ә лсіз;
· тезиске қ атысты білдірген пікірі (сыни ой, кө зқ арас) ә лсіз;
· сыни пікіріне анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдері (аргументтер) жеткіліксіз;
· автор қ олданғ ан тә сілдерді, ә деби терминдерді, деректерді қ олдануы ө те аз;
· ә деби шығ армағ а қ анағ аттанарлық дең гейде сыни сараптама жасайды;
· ойдың логикалық бірізділігін қ анағ аттанарлық дең гейде сақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін қ анағ аттанарлық дең гейде қ орытындылап, шешім ұ сынады.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін(баяндау, дә лелдеу, сипаттау) қ анағ аттанарлық дең гейде таң дайды;
· стильге қ атысты сө здердібіршама тиімді пайдаланады;
· қ олданғ ан сө з оралымдары (шылау, қ ыстырма сө здер) ойдың логикалық бірізділігін жеткізуге сә йкестілігі біршамадең гейде;
· бай сө здік қ орын біршама дә лдікпен, икемділікпен қ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатында қ олданылатын кө ркем тіл қ ұ ралдары жеткіліксіз.
Грамматикалық сауаттылық:
10 қ атеге дейін
|
3-4
| · тақ ырыптышектеулідең гейдетү сінгенін кө рсетеді, тақ ырыптан шектеулідең гейдеауытқ ымайды;
· тезисті(ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а шектеулідең гейдесә йкес қ ояды
· тезиске қ атыстышектеулідең гейдепікір білдіреді(сыни ой, кө зқ арас);
· сыни пікіріне шектеулідең гейдедә лелдер(аргументтер) келтіреді;
· анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді шектеулідең гейде талдайды;
· ә деби терминдерді, деректерді шектеулі дең гейде орынды қ олданады;
· ә деби шығ армағ а шектеулідең гейдесыни сараптама жасайды;
· ойдың логикалық бірізділігін шектеулідең гейде сақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін шектеулідең гейде қ орытындылап, шешім ұ сынады.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін(баяндау, дә лелдеу, сипаттау) шектеулідең гейде таң дайды;
· стильге қ атысты сө здердішектеулідең гейде пайдаланады;
· ойдың логикалық бірізділігін сақ тау ү шін сө з оралымдарын(шылау, қ ыстырма сө здер) шектеулідең гейдетаң дайды;
· бай сө здік қ орын шектеулідең гейде дә лдікпен, икемділікпен қ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатында қ олданылатын кө ркем тіл қ ұ ралдарын шектеулідең гейдеқ олданады.
Грамматикалық сауаттылық:
13 қ атеге дейін
|
1-2
| · тақ ырыптытү сінуде ауытқ ығ анын кө рсетеді;
· тезисті(ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а сә йкес емес қ ояды;
· тезиске қ атысты тақ ырыпқ а сә йкес келмейтін пікір білдіреді(сыни ой, кө зқ арас);
· сыни пікіріне шектеулідең гейде дә лелдер(аргументтер) келтіреді;
· анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді шектеулідең гейде талдайды;
· ә деби терминдерді, деректерді шектеулідең гейде қ олданады;
· ә деби шығ армағ а шектеулідең гейдесыни сараптама жасайды;
· ойдың логикалық бірізділігін шектеулідең гейде сақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін шектеулідең гейде қ орытындылап, шешім ұ сынады.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін(баяндау, дә лелдеу, сипаттау) шектеулідең гейде талдайды;
· стильге қ атысты сө здердішектеулідең гейдеқ олданады;
· ойдың логикалық бірізділігін сақ тау ү шін сө з оралымдарын(шылау, қ ыстырма сө здер) шектеулідең гейде таң дайды;
· сө здік қ орыншектеулідең гейдедә лдікпен, икемділікпен қ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатында қ олданылатын кө ркем тіл қ ұ ралдарын шектеулідең гейдеқ олданады;
Грамматикалық сауаттылық:
13 қ атеден кө п
|
| · тақ ырыптытү сінуде біршама ауытқ ығ анын кө рсетеді;
· тезисті (ұ станым, негізгі идея) тақ ырыпқ а сә йкес қ оя алмайды;
· тезиске қ атысты тақ ырыпқ а сә йкес келмейтін пікір білдіреді (сыни ой, кө зқ арас);
· сыни пікіріне шектеулідең гейде дә лелдер (аргументтер) келтіре алмайды;
· анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді шектеулідең гейде талдай алмайды;
· ә деби терминдерді, деректерді шектеулідең гейдеқ олдана алмайды;
· ә деби шығ армағ а шектеулідең гейде сыни сараптама жасай алмайды;
· ойдың логикалық бірізділігін шектеулідең гейде сақ тайды;
· ө з талдауының, сараптауының тү йінін шектеулідең гейде қ орытындылап, шешім ұ сына алмайды.
| · эссе тақ ырыбына сә йкес жазу стилін(баяндау, дә лелдеу, сипаттау) шектеулідең гейде таң дайды;
· стильге қ атысты сө здердішектеулідең гейде пайдаланады;
· ойдың логикалық бірізділігін сақ тау ү шін сө з оралымдарын (шылау, қ ыстырма сө здер) шектеулідең гейде таң дайды;
· бай сө здік қ орыншектеулідең гейдедә лдікпен, икемділікпен қ олданады;
· оқ ырманғ а ерекше ә сер беру мақ сатымен кө ркем тіл қ ұ ралдарын шектеулідең гейдеқ олданады;
Грамматикалық сауаттылық:
13 қ атеден кө п
|
Ә дебиет:
Сыни ой /Анализ/
| Балл
| Бағ а
| Қ азақ тілі:
Тіл сауаттылығ ы
| Балл
| Бағ а
| 9-10
|
| 9-10
|
| 7-8
|
| 7-8
|
| 4-6
|
| 4-6
|
| 0-3
|
| 0-3
|
| Сыни ой/Анализ/
Оқ ушының эссе тақ ырыбын тү сініп, тақ ырыпқ а қ атысты сыни ой білдіруі, оны нақ ты аргументтермен дә лелдей білуі бағ аланады. Эссе барысында оқ ушы тақ ырыптан ауытқ ымауы керек. Сыни ой, талдаулары тезистегі негізгі идеяғ а, ұ станымғ а сә йкес болуы қ ажет. Анализ жасау ү шін алғ ан дә лелдерді, автор қ олданғ ан тә сілдерді тү сініп талдай отырып, ә деби шығ армағ а сыни сараптама жасай білу дағ дысы ескеріледі. Негізгі идеяғ а сә йкес ойдың логикалық бірізділігін сақ тайды. Эссе бойынша ө з талдауының, сараптауының тү йінін қ орытындылап, шешім ұ сынады.
|