Эссе мен шығарманың айырмашылығы
Алғ ы сө з
Қ азақ стан Республикасы Білім жә не ғ ылым министрлігінің 2016 жылдың 16 қ арашасында шық қ ан №660 бұ йрығ ына сә йкес 2016-2017 оқ у жылында жалпы орта білім беретін мектептердің 11-сынып оқ ушыларын қ орытынды аттестаттауғ а ө згерістер енгізілді. 11-сынып оқ ушылары ү шін қ азақ тілі мен ә дебиеті пә нінен эссе жазу міндеттелді. Эссе жазу мұ ғ алімдер мен оқ ушылар ү шін жаң а формат болғ андық тан, Ұ лттық тестілеу орталығ ы тарапынанкө мекші қ ұ рал ретінде ә дістемелік нұ сқ аулық ә зірленді. Ә дістемелік нұ сқ аулық та эссе термині, тү рлері, қ ұ рылымы, ерекшелігі, талаптары жә не оның шығ армадан айырмашылығ ы жө нінде тү сінік беріледі. Сонымен қ атар, эссе тақ ырыптары, оны бағ алау критерийлері жә не эссе жазу ү лгісі ұ сынылып, талданды.
Эссе талаптары жә не бағ алау критерийлері халық аралық тә жірибелерге сү йене отырып, бірнеше дереккө здердегі мә ліметтерді қ арастырып, сараптап, талдап ұ йғ арылғ ан қ орытынды шешім бойынша қ ұ растырылды.
Ә дістемелік нұ сқ аулық жалпы білім беретін мектеп мұ ғ алімдеріне, оқ ушыларғ а арналады.
Эссе мен шығ арманың айырмашылығ ы
| Эссе
| Шығ арма
| Анық тамасы
| Эссе дегеніміз (фр. тіл. essai -тә жірбие, лат. т. exagium – қ ұ рау ) – философиялық, ә деби, тарихи, публицистикалық, ә леуметтану, саяси жә не тағ ы басқ а саладағ ы ғ ылыми емес, автордың жеке кө зқ арасын білдіретін прозалық мә тін.
| Шығ арма – оқ ушының туғ ан халқ ының ә дебиетінен алғ ан білімін ө з ойымен, дү ниетанымдық кө зқ арасымен еркін ұ штастыра отырып баяндайтын шығ армашылық тө л ең бегі. Оқ ушыдан кө ркем шығ арманы ө зіндік ой-пікірі, кө зқ арасы тұ рғ ысында терең талдап пайымдауы, ә серлі, кө ркем тілмен жү йелі баяндауы талап етіледі.
| Эссе – еркін композициялық қ ұ рылымғ а негізделген немесе кө ркем-публицистикалық жанрдың бір тү рі
| Шығ арма – белгілі бір берілген тақ ырыпқ а арналғ ан, міндетті қ ұ рылымнан тұ ратын, тек пә ндік білімге бағ ытталғ ан шығ армашылық жұ мыс.
| Эссе қ атаң тү рде жоспарғ а негізделуі міндетті емес.
| Шығ армада жоспарды жазу міндетті.
| Эссежеке кө зқ арас, сараптама, дә лелдемелергенегізделеді.
| Шығ арма формасы оның тү ріне байланысты, кө бінесе кө ркем мә тінді талдауғ а негізделеді.
| Эссенің мақ саты – эссе жазушының ө зіндік кө зқ арасын, сыни ойын жетілдіру, ұ станымын дә лелді бекіту ү шін жан-жақ ты білім алып, ақ параттық қ арулану, тақ ырыпты ашуда метатанымдық білігін тиімді қ олдану, шығ армашылық қ абілетін шың дау, ой жү йелілігін реттеу, жазу тү рлеріне қ арай жазу тә сілдерін таң дай біліп, эссе тү ріне қ арай жазу стилін сақ тау, ой жү йесінің бірізділігін сақ тауда сө з оралымдарын тиімді қ олдану, шығ армашыл жазбаларда сө здік қ орының байлығ ын дамыту, талдау жұ мыстарында қ ажетті термин сө здерді тиімді қ олдану.
| Шығ арманың мақ саты – жазылым тілін дамыту, логикалық ойлауды дамыту, шығ армашылык, қ иялды, нақ ты нә рсені еркін, қ ызық ты тү рде беруге ұ ластыру, ә дебиетті іштей тү сіне отырып, оның мә ні мен қ ұ діретті орнын ө з дү ниесінде кө ркемдеп бере алу.
|
|