|
|||
Бақылау сұрақтары.Бақ ылау сұ рақ тары. 1. Мұ най ө ң імдерінің фракциялық қ ұ рамы мен оталу температурасының арасында қ андай тә уелділік бар? 2. майдың маркасын аң ық та: 100=11. 3 сСт, тұ тқ ырлық индексі 83, сілтілігі 6, 3 мг/г, термоқ ышқ ылдық тұ рақ тылығ ы 85 мин, кү лдігі 1, 4%, оталу температурасы 204°С, мұ здауы минус 15°С. Мұ най майды қ андай қ озғ алтқ ыштарғ а жә не жылдың қ ай мезгілінде пайдалануғ а болады?
Зертханалық жұ мыс№ 8. Пластикалық майлағ ыштар. Пластикалық майлағ ыштардың тамшы ағ у температурасын аң ық тау. Жұ мыстың мақ саты: Пластикалық майлағ ыштардың тамшы ағ у температурасын аң ық тау ә дісімен жә не олардың тү р жинағ ымен (ассортимент) танысу. Тапсырма. 1. Пластикалық майлардың тамшы ағ у сұ рағ ының теориясы мен оның тү ржинағ ын оқ у. 2. Майдың тамшы ағ у температурасын аң ық тап, оның типін кө рсету. 3. Пластикалық майлардың негізгі сипаттарын жазып алу. Пластикалық майлар (консистенттік)-сұ йық майғ а қ оюлатқ ыштарды қ осу жолымен алынғ ан, қ ою мазь тә різді майлағ ыш материалдар. Майлар герметизациясы жоқ болғ андық тан майдың барын тұ руы қ иындағ ан тү йірлерді майлануғ а немесе осы тү йірлердегі майлардың қ орын толтыру ү шін, сондай-ақ ішкі жә не сыртқ ы қ абаттарды атмосфералық коррозия сақ тау ү шін қ олданылады. Пластикалық майлардың негізгі қ асиеті бө лшектердің қ ажалғ ан беткі қ абаттарына келіп сол жерде тұ рып қ алуы. Сондай-ақ олар жұ мыс істеу жә не сақ тау кезінде жоғ ары тұ рақ тылық қ а не болуы керек, жұ мыс істейтін қ абаттардың тозуын тө мендету, бө лшектерді коррозияғ а ұ шыратпау жә не оларды шаң тағ ыда басқ а механикалық қ оспалардың кіріп кетуінен сақ тау керек. Майлардың жұ мысқ а пайдалану сапасын сипаттайтын негізгі кө рсеткіштер болып тамшы ағ у температурасы, пенетрацияның саны, шыдамдылық тың шегі, тұ тқ ырлығ ы, тұ рақ тылығ ы жә не коррозиялық қ асиеті жатады. Тамшы ағ у температурасы дегеніміз-бұ л майлардың ери бастағ андағ ы шартты температурасы, яғ ни май қ ажалу тү йіршегінен ағ а бастайды. Бұ ғ ан себеп болып майлап отырғ ан бө лшектің қ ажалу тү йіршегінің қ ызуы жатады. Соң дық тан консистентті майларды таң дау кезінде тамшы ағ у температурасы қ ажалу тү йіршегінің жұ мыс температурасынын міндетті тү рде 15... 20°С-ғ а жоғ ары болуы керек. Кеибір жағ дайларда бұ л шектеу жоғ арлап кетеді. Пенетрацияның саны майдың қ оюлығ ын жә не олардың қ ажалып отырғ ан қ абаттрдың арасындағ ы саң ылауларғ а кіріп, сонда ұ стап қ олуын сипаттаиды. Пенетрация деп-стандартты аспаптың конусы 25°С-та 5 секунд ішінде тексеріліп отырғ ан майдың қ андай терең дігіне тү сетіндігін кө рсететің кө лемді атайды. Пенетрацияның саны неғ ұ рлым жоғ ары болса, май сұ йық тау болып келеді. Жазғ ы майлар ү шін пенетрацияның саны 150... 250, қ ысқ ы майлардікі 250-300, ал бү кіл жыл мезгілінде қ олданылатын майлардікі-200... 300 болғ ан жө н. Тө зімділік шегі деп-майлардың тербелу подшибниктерінің айналып тұ ратын бө лшектерінде тұ рып қ алу қ асиетін айтамыз жә не оны майды қ озғ алтатын ең минимальды кү шпен (Па)бағ алайды. Майдың тө зімділігі неғ урлым жоғ ары болса, ол соғ ұ рлым беткі қ абатқ а сақ қ ы немесе ортадан тепкіш кү ш ә сер еткенде де жақ сы сақ талады. Май автомобильдердің ступица подшибниктерінде жақ сы сақ талып қ алуы ү шін, оның 50°С-дағ ы шегі (1, 8... 2, 0)× 102 Па-дан кеи болмау керек. Тұ тқ ырлық қ озғ алудың жеткілікті жоғ ары кернеуінде майдың ағ уын сипаттаиды. Тұ тқ ырлық тың кө рсеткіші бойынша майдың май каналдары мен май қ ұ йғ ыштың прессі арқ ылы ө тімділігі бағ алайды. Механикалық тұ рақ тылық дегеніміз-майдың механикалық ә сері кезінде ө зінің қ ұ рылысын сақ тап қ алу қ абілеттілігі. Майдың қ абаттарын араластыру кезінде, ішкі кү штін ә сері тоқ тағ аннан кейін, майлардың бө лшектерінің арасындағ ы байланыстар қ алпына келуі қ ажет. Майдың химиялық тұ рақ тылығ ы дегеніміз- қ ажалу жә не сақ тау тү йіндерінің жұ мыс істеу процессі кезінде ешқ андай ө згеріссіз химиялық қ асиетін сақ тап қ алу қ абілеттілігі. Тамшы ағ у температурасын аң ық тау тә ртібі ГОСТ 6793-77-қ а сә йкес орындалады. Тамшы ағ удың температурасын аң ық тау ү шін дала зертханасының ПЛ-2М деген арнайы аспабын пайдаланады. Приборды жұ мысқ а дайындау тә ртібі таза капсюльды 6 тексеріп отырғ ан маймен 5 толтырады да термометрдің гильзасына 3 орнатып, термометрден сығ ылып шық қ ан майды қ алақ шамен алып тастаиды. Термометрді шыны пробирқ ағ а орнатады. Жинақ талғ ан аспапты моншағ а салады да біртіндеп қ ыздырып температураны бақ ылайды, капсюльдің саң ылауынан май шық қ анда тамшы ағ у температурасын белгілеп алады, яғ ни капсюльдан ең бірінші тамшының тамғ ан температурасын. Тә жірибені 2.. 3 рет жү ргезеді. Параллель 2 кесімділік арасындағ ы айырылатын жер 1°С-дан аспауы керек.
Сурет 7. пластикалық майлардың тамшы ағ у температурасын аң ық тауғ а арналғ ан аспап. 1-штатив; 2-шыны стакан; 3- термометр; 4-гильза; 5-тексеріліп отырғ ан ө ң ім; 6-капсюль; 7-қ ыздырғ ыш, 3-пробирка.
|
|||
|