Зертханалық жұмыс № 4.

Зертханалық жұ мыс № 4.

Мұ най ө ң імдерінің қ ышқ ылдығ ын жә не суда еритін қ ышқ ылдарын

Аң ық тау. Жұ мыстың мақ саты: Майлардың қ ышқ ылдық санының тә жірибелік ережесімен жә не мұ най ө ң імдерінің қ ұ рамындағ ы суда еритін қ ышқ ылдармен таң ысу.

Тапсырма.

1. Мотор майының қ ышқ ылдық аснын аң ық тау.

2. Майлардың қ ышқ ылдық саң ының алынғ ан кө рсеткіштерін „мотор майлары” деген ГОСТ17479-72-пен салыстыру. Топ бойынша немесе басқ алармен индексациялау жә не майлардың жұ мысқ а пайдалануғ а жарайды екендігіне қ орытынды жасау.

3. Берілген мұ най ө ң імінің қ ұ рамында қ анша суда еритін қ ышқ ылдар мен сілтілер бар екнін аң ық тау.

4. Қ ұ ралдың сұ лбасын салып алу.

Қ ышқ ылдық ты аң ық тау.

Майлар іштен жанатын қ озғ алтқ ыштарда жұ мыс кезінде ауадағ ы оттектің ә серімен майлардың кө мірсутектерінің тотығ уы жү реді. Тотық тыру ө ң імдерінің қ ұ рамында альдегидтер, кетондар, органикалық қ ышқ ылдар, фенолдар жә не асфальттысмолалы заттар болады. Қ ышқ ыл ө ң імдерінің (карбонды оксикислоттардың, фенолдардың, қ ышқ ыл смолалардың ) тү зілуі-майдың қ ышқ ылдығ ын жоғ арлатады, міне осыдан майлардың химиялық жә не физикалық қ асиеттері ө згереді.

Майдың қ ышқ ылдығ ы қ ышқ ылдық санмен аң ық талады. Ө ң імнің 100мл-да болатын органикалық қ ышқ ылдарды нейтрализациялау ү шін керек кү йдіргіш калийдің миллиграмының санын қ ышқ ылдық сан деп атайды.

Қ ышқ ылдық ты мұ най ө ң імінен нейтралды реакцияғ а тү сетін қ айнап тү рғ ан этил спиртімен (96%) қ ышқ ыл қ осындыларды алып тастау арқ ылы аң ық тайды.

Жанар майдың қ ышқ ылдығ ын аң ық тауғ а арналғ ан қ ұ рылғ ы 3 суретте корсетілген.

Сурет 3. Жанар майдың қ ышқ ылдығ ын аң ық тауғ а арналғ ан қ ұ рылғ ы:

1-Қ ыздырғ ыш; 2-тү тікше; 3-ауалық мұ здатқ ыш, 4-сұ йық тық ты ағ ызып апаратын тү тік; 5-шыны ыдыс; 6-бюретка; 7-штатив; 8-тамызғ ыш; 9-колба.

Копус тә різді тү тікшеге(2) 50 мл 96%-ті этил спиртін қ ұ йып, басы шыны тү тікпен жалғ асқ ан тығ ынмен тығ ындап, ерітіндінің қ ұ рамындағ ы ерітілген кө мірқ ышқ ылын жою ү шін жабық электроқ ыздырғ ышта (1) спиртті қ айнатады. Қ айнап турғ ан спиртке тексеріп отырғ ан мұ най ө ң імінің 50 мл-ің қ ұ йып, органикалық қ ышқ ылдарды толығ ымен шығ ару ү шін тағ ыда 2-3 минуттай қ айнатады. Ыстық қ оспағ а қ ышқ ыл ортада тү с бермейтін, бейтарап ортада ақ шылқ ызғ ый, ал сілтілік ортада қ ызыл тү с беретін фенолфталеин индикаторының 3-5 тамшысын қ осамыз.

Содан кейін тү тікшедегі қ оспаны ыстық кү йінде кү йдіргіш калийдің спирттегі ерітіндісімен бейтараптандарады, ерітіндіні тү тіктедегі ерітіндіні тоқ татпай араластыра отырып, абайлап тамшылатын қ ұ ю керек.

Егер тексеріліп отырылғ ан ерітіндінің тү сі 1 минут ішінде боялғ ан қ ызғ ылт тү сін жоғ алтпаса, онда титрлеуді аяқ тай беруге болады. Ерітіндінің мө лшерін бө ліктерге бө лшектенген бюреткада ө лшейді. Қ ышқ ылдың қ ұ рамын келесі формуламен есептейді:

1г майғ а 1мг КОН,

Мұ ндағ ы n-титрлеуге жұ мсалғ ан КОН ерітіндісінің мө лшері, мл;

Т-1мл ерітіндіде сілтінің қ анша мл-рі бар екенің кө рсететін КОН-ның спирттегі ерітіндісінің концентрациясы;

V-тексеріліп отырылғ ан ө ң імнің кө лемі, мм.

Алынғ ан қ орытындыларды отын жә не мотор майларының ГОСТ шарттарымен салыстырады.

Суда еритін қ ышқ ылдарды аң ық тау.

Суда еритін қ ышқ ылдармен сілтілер қ озғ алтқ ыштың бө лшектерінің, мұ най ө ң імдерін сақ тауғ а арналғ ан кеспектердің коррозияғ а ұ шырауын туғ ызады, сондық тан мұ най ө ң імінің қ ұ рамында олардың болмағ аны жө н. Қ ышқ ылмен сілтінің санын аң ық тамайды, тек қ ана оғ ан сапалық сыныма жасап қ анша бар екенін тексереді. Егер мұ най ө ң імінің қ ұ рамында суда еритін қ ышқ ылдар болатын болса, онда бұ ндай мұ най ө ң імін пайдалануғ а жарайсыз деп есептейді.

Жұ мыстың орындалу барысы. Конус тә тізді тү тікшеге дистилденген су қ ұ йып температурасы 70-80°С-ге жеткенше қ ыздырады. Содан кейін оның ү стіне осындай мө лшерде тексеріліп отырылғ ан мұ най ө ң імін қ ұ йып, бірнеше минут қ атты араластырып болу воронкасына қ ұ яды. Тұ ң дырудан кейін су сығ ындысын 3-4 мл-лі 2 пробиркағ а бө ліп қ ұ яды.

Бірінші пробиркағ а 2 тамшы иетилдант тамызады, егер мұ най ө ң імінің қ ұ рамында қ ышқ ыл болатын болса, онда ол қ ызғ ый тү ске боялады. Ал екінші пробиркағ а 2 тамшы фенолфталеин тамызады, егер мұ най ө ң імінің қ ұ рамында сілті болатын болса, онда ол қ ызғ ылт-кү рең тү ске боялады.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Мотор майлары тотық қ анда қ андай ө ң імдер пайда болады?

2. Поршеннің сақ иналары ненің ә серінен ластанып, жанып кетеді?

3. Майлардың коррозиялық белсенділігі неге байланысты болады?

Ұ сынылғ ан ә дебиеттер.

1. 231... 233 беттер.

2. 176... 179 беттер.

⇐ Предыдущая 2 3 4 5 678 9 10 11 Следующая ⇒