Лекция 8. Алты жасар балалардың психикалық жас ерекшеліГІ

Лекция 8. Алты жасар балалардың психикалық жас ерекшеліГІ

1. Балаларды алты жастан бастап оқ ыту проблемасы

2. Мектепке оқ уғ а психологиялық дайындық

3. Мектептік оқ уғ а тұ лғ алық жә не интеллектуалдық дайындық.

6 жасар балармен жұ мыс істейтін психологиялық бә рі бір қ орытындығ а келеді. 6 жасар бірінші сынып оқ ушылырының кө пшілігі психологиялық жас ерекшелік дең гейі жағ ынан мектепке дейінгі балалар секілді. Олар мектепке дейінгі жасқ а тә н ойлау ерекшеліктерін сақ тап қ алады; оларда еріксіз жады басым рө лге ие (жаттасынуғ а тиісті нә рсе ғ ана жатталынады): кө ң ілдің ерекшелігі сонда, бала бір істен тек 10-15 минут қ ана ө німді айналысуғ а қ абілетті.

6 жастағ ы балалар тұ лғ асының ерекшеліктері оқ ыту процесінде қ осымша қ иындық тар туғ ызады. Оқ ыту міндеттеріне тә н танымдық тү рткілер ә лі т ұ рақ сыз жә не жағ дайлық сипатта. Балалардың басым кө пшілігіне тә н ө зін асыра бағ алау олардың педагогикалық бағ а критерийлерін тү сіндегі қ иындық тарғ а алып келеді.

Салыстармалы қ олайлы оқ ыту жағ дайларында психолониялық ызақ орлық ә детте 1, 5-2айдан кейін танскдей бастайды. Қ аталдау жағ дайларда ол психологиялық жә не санатикалық тұ рғ ыда кері эффектіні туғ ыза отырып, сақ талады.

Сонымен алты жасар баланың мектепте білім алу керектігі туралы мә селе дербес ерекшеліктерге ие. Баланың 6 жаста мектепке баруы керектігін баруы керектігін немесе бір жыл кү те тұ ру қ ажеттігін шешу – оның оқ уғ а қ аншалық ты дайын екендігін анық тау басып табылады.

2. Мектепке оқ уғ а психологиялық дайындық

Мектепке психологиялық дайындық – еріктілік аясы мен мативациялық, интеллектуалдық аялардың жоғ ары жас ерекшелік дең гейін қ амтитын кү рделі ұ ғ ым. Ә детте психологиялық дайындық тың екі аспектісі – мектепке тұ лғ алық (тү рткіші) жә не интеллектуалдық дайындық ажыратылады. Баланың оқ у қ ызметі табысты болуы ү шін, ә рі жаң а жағ дайларғ а тезірек бейімделіп, қ атынастардың жаң а жү йесіне проблемасыз ету ү шін екі аспектінің де маң ызы зор.

3. Мектептік оқ уғ а тұ лғ алық жә не интеллектуалдық дайындық. Баланың ө зі қ аламағ ан нә рсені ү йретудің қ оншалық ты қ иын екені кө пшілікке мә лім. Баланың ү лгерімі жоғ арылауы ү шін бала ең алдымен жаң а мектеп ө міріне, «байсалды» сабақ тарғ а, жауаркершілікті толап ететін тапсырмаларғ а ұ мьылуы керек. Нә тижесінде баланың бойында оқ ушының ішкі ұ станымы қ алыптасады. Ә уелгіде балаларды мектеп ө мірінің жаң а атрибуттары тү рлі-тү сті партфельдер, ә демі қ аламдар, пеналдар т. с. с. қ ызық тырады. Жаң а ә серлерге, жаң а жағ дайларғ а, жаң а достарды табуғ а деген мұ қ таждық туындайды. Тек содан соң ғ ана оқ уғ а, жаң а білімдерді мең геруге талпыныс пайда болады.

Баланың жаң а ә леуметтік жағ дайғ а ұ мытылсы – кіші мектеп жасындағ ы кө птеген психологиялық ерекшеліктердің қ алыптасу алғ аштары жә не негізгі болып табылады. Осы ерекшеліктердің негізгі оқ у міндеттеріне жауапкершілік қ атынасы дамиды.

Мектептік оқ уғ а тұ лғ алық жә не интеллектуалдық даярсыздық. Е. Е. жә не Г. Г. Кравцовтордың деректеріне сү йенсек, 7 жасар бірінші сынып оқ ушыларының шамамен ү штен бір бө лігі мектепке жеткілікті тү рде дайын емес. 6 жасар балалармен аса жағ дай бұ дан да кү рделі. Олардың арасында мектептік оқ уғ а дайын балалар бар, бірақ олар тым аз.

Сә тті оқ у бастамасымен байланысты мектепке психологиялық дайындық ең қ олайлы балаларды дамыту нұ сқ асын анық тайды. Бірақ, новірек немесе азырақ тү зету жұ мыстарын қ ажет ететін басқ а жас ерекшелік нұ сқ аулары да кездеседі.

Балалар мектепке тү серде психологиялық дайындық тың қ андай да бір компонентінің жеткілікті қ алыптаспауы жиі анық талады. Кө птеген педагогтар оқ ыту процесінде тұ лғ алық механизмдерден гө рі интеллектуалдық механизмдерді дамыту ә лдеқ айда жең іл деп есептейді. Мү мкін бұ л дұ рыс та шығ ар. Қ алай десек те, балалар мектепке тұ лғ алық тұ рғ ыда дайын емес жағ дайда мұ ғ алімде ө те кү рделі проблемалар кешені туындайды. Н. И. Гуткина кө рсеткендей, мектепке жазыдғ ан 6 жасар балалардың жартысынан кемі (40% шамасында) оқ ушының ішкі ұ станысына ие, ал қ алғ андарында мұ ндай ұ станым жоқ.

Жас ерекшелікдың екінші нұ сқ асы – негативті (кері) кө зге тү сушілік. Кө зге тү сушілік – айналасындағ ылардың ө зіне жоғ ары кө ң іл бө луімен байланысты тұ лғ алық ерекшелік. Осы қ асиетке ие бола ө зін ө згелерден жоғ ары сынайды. Оның мінезі, эмиоционалдық реакциялар басты мақ сатқ а, яғ ни ө зіне аудартуғ а қ ол жеткізудің басты қ ұ ралы ретінде қ ызмет атқ арады. Жоғ ары қ ауіптілікке ие бала ү шін проблема – ересектердің ү немі кө ң іл толмаушылық болса, кө зге тү скіш бала ү шін басты проблема – мадақ таудың жетіспеушілігі болып табылады.

Шындық тан алшақ тау - қ олайсыз жас ерекшелікдың тағ ы бір нұ сқ асы ол балалардағ ы қ аіпсіздік жә не кө зге тү сушілік ү йлескен жағ дайларда байқ алады. Балалар ө здеріне кө ң іл аударғ анда қ алайды, алайда қ ауіптілігін оны жү зеге асыра алмайды. Олар кө зге кө п тү се бермеді, ересектердің талаптарын орындауғ а ұ мтылады, мінез-қ ұ лқ ы арқ ылы кө ң іл толмаушылық ты туғ ызудан қ ауіптенеді. Уақ ыт ө те келе кү шейетін осы ерекшеліктер ә детте инфантилдылық пен жә не ө зіндік бақ ылаудың жоқ тығ ымен ү йлеседі.

Мектептік оқ уғ а психологиялық дайындық -тү рткілік, интеллектуалдық жә не еріктілік жоғ арғ ы жас ерекшелік дең гейін қ амтитын ғ ылым жү йесі. Психологиялық дайындық тың бір компонентінің жас ерекшелікдағ ы кешеуілдеуі оқ ушылардың ү лгермеушілігіне соқ тыруы ық тимал.

⇐ Предыдущая 8 9 10 11 121314 15 16 17 Следующая ⇒