Нәресте моторикасының жас ерекшелігі

Нә ресте моторикасының жас ерекшелігі

Қ имылдардың пайда болу уақ ыты

Моториканың жас ерекшелігі

1-ай 2-ай 3-ай 4-ай 5-6ай 7-ай 8-ай 9-ай 10-ай 11-ай 12-ай

Иегін кө тереді Кө кірегін кө тереді Затқ а қ ол созады, бірақ қ ол жеткенде алмайды Қ олғ а ұ стай арқ ылы отырады Қ олмен заттарды ұ стайды Кө мексіз ө зі отырады Ешкімнің кө мегінсіз отыруғ а ү йренеді Ең бектеп жү реді, сү йену арқ ылы тұ рады Қ ол мен тізеге сү йеніп ең бектеуді мең гереді, екі қ олмен жү реді Сү йенбей тұ рады Бір қ олмен жү реді

Лекция 4. Сә билік шақ тағ ы психикалық жас ерекшелік

1. Жаң а туғ ан шақ

2. Нә рестенің қ имылдары мен ә рекеттері

3. Ерте шақ тағ ы баланың сө йлеу типі

4. Ерте шақ тағ ы баланың қ абылдауы

5. Ерте шақ тағ ы баланың ә рекеті мен ойлауы

6. 4 жас дағ дарысы

Нә рестенің қ имыл-қ озғ алыстары ө те кү рделі жә не тү рлі ү лгідегі сезімдерді біріктіретін қ абылдаумен байланысты. Бұ л кезең дегі ең маң ызды жә йт қ ол қ имылдарын дамыту болып табылады. Нә рестенің затқ а қ атысты қ ол қ имылдары, заттарды бақ ылаумен шамамен тө ртінші айда пайда болады. 5, 6 - айларда бала заттарды ұ стай алады, мұ ның ө зі кү рделі кө ру-ә рекеттік қ имылдарды қ ажет етеді. Бұ л мезеттің мә ні ә рі қ арайғ а жас ерекшелік ү шін жоғ ары затты қ ағ ып ұ стау баланың алғ ашқ ы мақ сатты ә рекеті, ол заттармен жұ мыс істеудің міндетті шарты, мең геру негізі болып табылады.

Сә би шақ тағ ы қ арапайым танымдық тапсырмалардың шешімі .

Аймен есептегендегі жас	Жетістіктер	Сә тсіздіктер
0-12		Баланың кө зінше бір зат жасырылса, ешқ андай нақ тылы ә рекет байқ алмайды.
2-4	Нә ресте қ озғ алып жатқ ан затты кө зімен бақ ылайды	Нә ресте тоқ тап қ алғ ан соң қ озғ алып жатқ ан затты бақ ылауды жалғ астырады. Басқ а жақ қ а ауыстырылғ анын кө ре тұ ра затты бұ рынғ ы орнынан іздейді
4-6	Нә ресте 2-4 айларғ а тә н қ ателіктерге жол бермейді. Ол беті жартылай жабылғ ан затты табады.	Нә ресте беті толық жабылғ ан затты таба алмайды
6-12	Нә ресте беті толық жабылғ ан затты табады	Нә ресте затты бұ рын тапқ ан жерінен іздейді, алайда кө зінің алдында жасырылғ ан орында аң ғ армайды

Бірінші жылдық соң ына қ арай нә ресте кү рделі ә рекет ойындарғ а бет бұ рады. Бұ л кейбір психологтарғ а шартты тү рде сә би шақ та заттың сақ таолуы туралы тү сініктің пайда болғ аны жайында тұ жырымдауғ а мү мкіндік берді. Мысал ретінде Т. Бауэрдің бақ ылауларын келтірейік «менің бір қ ызым бір тү ннің ең жақ сы бө лігін алақ анына кішкентай заттарды қ оюмен ө ткізді. Ол алақ анына жауып, қ айтадан ашып жатты, сө йтіп салғ ан заттарының бар я жоқ екенін тексерумен болды. Ол бұ ғ ан қ ызығ ып, таң ғ ы 4-ке дейін осы ойынмен айналысты». Тағ ы бір ескеріп ө телік, нә ресте осы жастық кезең де ә лемді кө ру-ә рекеттік шең берде тани бастайды, бірақ оның ішкі ә лемі кейінірек қ алыптасады.

Нә рестенің сө йлеу тілінің жас ерекшелігі. Сә би шақ та нә рестенің сө йлеу тілі дами бастайды. Алғ ашқ ы жартыжылдық та сө йлеуге икем дамып, бала тү рлі сарындағ ы дыбыстар мен ү ндер шығ ады. Екінші жартыжылдық та нә ресте былдырлауғ а кіріседі. Былдырлау кезінде кеә бір қ айталанатын дыбыстық тіркестер кө біне баланың қ имыл-ә рекеттерімен байланысты. Былдырлау ә детте ымдаумен ү йлеседі. Бірінші жылдың соң ына нә ресте ересектер айтқ ан 10-20 сө зді тү сінеді жә не ө зі де ересектердің тілімен ү ндес алғ ашқ ы сө здерін айта бастайды. Сө йлеу тілі пайда болғ аннан кейін баланың психикалық жас ерекшелікында жаң а кезең басталады.

Бір жастағ ы дағ дарыс

Мектепке дейінгі жас. Мектепке дейінгі жас – бала ө міріндегі ү лкен кесінді ө мір жағ дайлары бұ л кезде кең ейеді: отбасы ауқ ымы кө шелер, қ ала, ел шең беріне қ арай ойысады. Бала адамдық қ атынастар ә леміне сү ң гіп, ә р тү рлі қ ызметке байлап, қ оғ амдық функциялармен танысады. Ол осы ересек ө мірге енуді, онда қ атысуды қ олайды. Мұ нымен коса, бала ө зіндік белсенділікке ұ мтылады. Бұ дан рө лдік ойын – ерестер ө мірін бейнелейтін балалардың ө зіндік қ ызметі пайда болады.

Ойын жетекші қ ызмет тү рінде. Рө лдік немесе шығ армашылық ойын мектепке дейінгі кезең де пайда. Қ ызметтің бұ л тү рінде балалар ересек адамдардың рө лін ойлап, ойындық тү рде ересек адамдар мен олардың арасындағ ы қ арым – қ атынастарды бейнеледі.

Ойын негізінен ерте балаық шақ тың соң ында қ алыптасатын заттың – манипулативтік қ ызмет нә тижесінде дамиды.

Балалардың ойын қ ызметіндегі жекелеген сә ттер ойынның мазмұ ны н қ ұ райды. Кіші мектеп жасына дейінгілер заттық қ ызметті қ айталайды – нан турайды, сә біз тазалайды, ыдыс жуады. Олар ә рекеттерді орындау процесіне қ ұ штарлық танытып, нә тиже туралы ұ мытады, ә рекетті жә не ү шін істегеніне мә н бермейді. Орта мектеп жасына дейінгі балалар ү шін бастысы адамдар арасындағ ы қ арым-қ атынастар. Жоғ ары мектеп жасына дейінгі балалар ү шін ережелерге бағ ыну тә н, сонымен қ атар осы ережелердің орындалу дұ рыстығ ын олар қ атаң қ адағ алайды.

Сюжет пен ойын мазмұ ны рө лде айқ ын білінеді. Жоғ ары мектеп жасына дейінгілерде рө лдік ойын ережелері бар ойындармен бітіседі.

Осылайша оыйн ө згеріп мектепке дейінгі жас соң ына таман жоң ғ ары жас ерекшелік дең гейіне жетеді. Ойын жас ерекшелікында екі негізгі фаза немесе кезең бө лінеді. Бірнеше кезең (3-5 жас) ү шін адамдардың шынайы ә рекеттерін бейнелеп кө рсету тә н. Екінші кезең де (5-7 жас) адамдар арасындағ ы шынайы қ атынастар ү лгі болады.

Фрустрация дегеніміз – мақ сатқ а жету жасында туындағ ан қ иыншылық тармен арпаластан туғ ан кү й. Екінші кү ні балалар сол бө лмеге қ айта кіргізілгенде, ойыншық тары бар бө лме есігі тарменқ оршалғ ан болып шық ты. Балалардың бірі тарды есілкілесе, біреуі тө беге тесіле қ арап, еденде жатты, кейбіреулері ө тумен ескі ойыншық тарды лақ тырып жатты. Фрустарация жағ дайында ойындық қ ызметпен қ атар балалардың бір-бірімен қ арым-қ атынасы да бұ зылды.

⇐ Предыдущая 4 5 6 7 8910 11 12 13 Следующая ⇒