ДӘРІС.13.ЕСІРТКІНІҢ ЗАҢСЫЗ АЙНАЛЫМЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ҚЫЛМЫСТАРДЫ ТЕРГЕУ

ДӘ РІС. 13. ЕСІРТКІНІҢ ЗАҢ СЫЗ АЙНАЛЫМЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ Қ ЫЛМЫСТАРДЫ ТЕРГЕУ

1. Есірткінің заң сыз айналымымен байланысты қ ылмыстардың кримииалистік сипаттамасы

2. Қ ылмыстық істі қ озғ ау ерекшеліктері

3. Бастапқ ы жә не кейінгі тергеу ә рекеттері тактикасының ерекшеліктері

1. Есірткінің заң сыз айналымымен байланысты қ ылмыстардың кримииалистік сипаттамасы

Қ азақ стан Республикасының Қ ылмыстық Кодексіне сә йкес есіртке заттарының зансыз айналымына байланысты қ ылмыстарғ а:

- есірткі заттарың немесе психотроптық заттарды дайындау, алу, сақ тау, тасымалдау, жолдау (пересылка? ) немесе еткізу (259-бап);

- есірткі заттарын немесе психотроптық заттарды ұ рлау немесе болжаушылық (260-бап);

— есірткі затгарын немесе психотроптық заттарды қ олдануғ а бейімдеу (261- бап);

— ө сіруге тыйым салынғ ан қ ұ рамында есірткі заттары бар ө сімдіктерді заң сыз ө сіру (262-бап);

— есірткі заттарын немесе психотроптық заттарды дайындау ү шін қ олданылатын кұ ралдардың, қ ұ рал-жабдық тардың, заттардың заң сыз айналымы (230-бап);

- есірткі заттарын немесе психотроптық заттарды қ олдану ү шін притондарды ұ йымдастыру немесе ұ стау (264-бап);

- есірткі заттарын, психотроптық, кү шті ә сер етуші немесе улы заттарды ұ стау ережелерін бұ зу (265-бап) жатады.

Есірткілер — бұ л оларды қ олданғ анда ерекше психикалык жағ дайды (есірткілік мас болу) туғ ызатын заттар. Адам ол жағ дайда ө те тез ә деттенеді жә не оны ү немі қ олдануғ а душар болады, нә тижесінде ол ә дет нашақ орлық ауруына жә не орталық жү йке жү йесінің езгеруіне ә келіп соғ уы мү мкін.

Осығ ан байланысты есірткі заттарын медициналық емес жә не ғ ылыми мақ саттарда пайдалануғ а заң мен тыйым салынғ ан. Ол заттардың тізімі 1961 жылғ ы Есірткі заттары туралы бірегей Конвенцияғ а сә йкес Есірткілерді бақ ылау бойынша тұ рақ ты комитетімен белгіленген. Ол заттар ү ш тізімге бә лінген:

1) кү шті ә сер етуші есірткі заттары;

2) улы заттар;

3) есірткі заттары мен психотроптык затгардың зансыз айналымына қ арсы кү ресу.

Жаратылысы бойынша есірткілерді екі топқ а бө луге болады: ө сімдік (табиғ и) жә не синтетикалық (жартылай синтетикалык) есірткі заттары.

Біздің елде апиынды мак пен қ ұ рамында есірткі бар сора тү рлерінен колдан жасалғ ан есірткілер мен апиын тобына жататын медициналық дә рі-дә рмектер кең тарағ ан.

Сорадан қ олдан жасалатын есірткі заттарының негізгі тү рлері:

Марихуана (катабис) — тү рлі сортты сораның кептірілген гү лденген ұ шар басы мен жоғ ары жағ ындағ ы жапырақ тары.

Гашиш (анаша) — тү рлі сортты сораның гү лденген ү шар басының аталығ ын (пыльца) ұ нтақ тау, себу, суғ а қ айнату, сығ у арқ ылы дайындалғ ан қ оспа. Дайындау тә сіліне байланысты ол ұ нтақ, таблетка, ә р тү рлі тү йір, қ ысып нығ ыздалғ ан (спрессо-ванный) тақ та тү рінде болады, тү сі — сұ рғ ылт-жасыл, қ оң ыр болады.

Гашишмайы — есірткі ә сері бар заттарды алу мақ сатымен сора бө ліктерін ә р тү рлі еріткіштермен ө ң деп, кейін сол еріткіштерді қ айнатып, бумен шығ ару арқ ылы дайындалады. Ол қ ара-қ оң ыр тү сті, сораның иісі бар қ ою ерітінді тү рінде болады.

Мактан қ олдан жасалатын есірткілердің негізгі тү рлерінің бірі — шикі апиын, ол мактың қ ауашағ ынан ағ атын қ оюланғ ан сү т шырыны, ә детте қ ара-қ оныр тү сті болады. Оны қ айнату немесе баска тә сілдермен де ө ндеуге болады (тү сі кара-қ оң ырдан қ ара-сұ рғ а дейінгі тү йірлер, ерітінділер жә не т. б. ). Оларғ а мак шө бі - мактың қ ауашақ тары мен сабақ тары (тұ тас, бө лшектенген, престелген); экстрациялык апиын (а) есірткі алкалоидтарын су немесе еріткіш арқ ылы алып, кейін қ айнатып шайырландыру арқ ылы дайындалады); мак шө бінің суы немес тұ нбасы (кө кнар) жатады.

Кокаин (кө кнар) — «кока» атгы оң тү стік америкалық ө сімдігі жапырақ тарынан алынатын табиғ и алкалоид. Ә детте ол ақ немесе сарғ ыш тү сті таза ұ нтақ тү рінде, кейде қ осынды тү рінде, ал кейде ақ, сары жә не қ оң ыр тү сті жартылай мө лдір қ атты гранулалар болып табылатын «крэктың » негізі ретінде кездеседі.

Қ ұ рамында есірткі бар медициналық тү рінде болады.

Қ азақ стан Республикасында сонғ ы уақ ытта бү рын кездеспеген жаң а есірткі заттары заң сыз айналымда пайда болды. бұ л синтетикалык есірткі заттары жә не препараттарғ а тү рінде кездеседі. Героин заң сыз айналымда глюкоза, қ ант, крахмал, ұ н, тальк, кальций карбонаты сияқ ты апиын тұ нбасы, морфин, кофеин, ноксирок, т. б. жатады. Олар флакон, ампула, ұ нтақ, таблетка ө сірілетін жаң а есірткілер.

Героин — ацетилендіру арқ ылы алынатын морфинның туындысы, тү сі ақ тан қ ара-қ оң ыр тү ске дейін, ұ нтақ инертті толық тырғ ыштар қ осындысында, сонымен қ атар фармацевтикалық препараттар қ осындысында кездеседі. Ә сері морфиинен 5-6 есе белсенді, ол аса қ ауіпті есірткілердін. бірі болып табылады, ө йткені адам оғ ан ө те тез ә деттенеді. Героинды медициналық мақ сатпен колдануғ а тыйым салынғ ан.

Лизергин кышқ ылы жә не оның туындылары — қ ара бидай кү йесінің тү тік кеспесінде болады.

Таза кү йінде қ олданбайды, себебі ол ө те кү шті галюциногендік ә сері бар лизергин қ ышқ ылының тобына жататын есірткі заттарының негізгі компоненті ретінде қ олданылады. Бұ л есірткі тү рін ө ндіруге жә не адамдарғ а қ атысты қ олдануғ а тыйым салынғ ан ә детте оны қ айталанатын суреті бар (жү рек, ә ріп, ою, аң дар суреті тү рінде) перфо қ ағ азғ а салынады.

Соң ғ ы жылдары заң сыз айналымда амфетаминдер кең етек жайып келеді. Амфетамин тобына химиялық қ ұ рылысы бойын-ша амфетаминнің туындысы болып табылатын жә не орталык нерв жү йесінің стимуляторы болып табылатын синтетикалық заттар жатады. Олардың кейбіреулерінің психотроптық жә не галюциногендік ә сер бар.

Аталган қ ылмысты жасаудың негізгі турлері:

1. Есірткі заттарын дә рі қ оймаларынан, ө ндіріс кә сіпорындарынан, сондай-ақ аптекалардан, медициналық, ғ ылыми-зерттеу жә не т. б. мекемелерден ұ рлау.

2. Есірткі заттарын аптекалардан жә не емдеу мекемелерінен жалғ ан жә не заң сыз берілген рецепттермен алу.

3. Есірткі заттарды артынан жасап, ө ндеу мақ сатымен макты, сораны егу.

4. Есірткіні жасау мақ сатымен мак пен сора ө сірілетін немесе олар жабайы ө сетін аймақ тарғ а бару.

5. Қ ұ рамында есірткі бар дә ріден есірткі заттарын жасау.

6. Есірткі контрабандасы.

7. Есірткіні сатып алу, айырбастау, қ арызғ а алу жә не баска тә сілдермен алу.

Есірткіні алу жә не еткізудіи ең кең тарағ ан тү рі — оны ә детте бір рет қ олдану ү шін кішкене доза ретінде бө лшектеп сату.

Ә деттегі есірткіні ө ткізу орындары - адамдар кө п жиналатын жерлер: базар, саяжайлар, метро станциялары, қ онақ ү йлері, тү нгі клубтар, сауық орындары, притондар.

Есірткі ө ткізушіяер топ қ урамында жщыс істейді: біреуі есірткі ұ сынады, екіншісі сырттан бақ ылап тұ рады, ү шіншісінде есріткі заттары сақ талады. Кейбір есірткі ө ткізушілер ездерін қ ауіпсіздендіру ү шін есірткі сатуғ а балаларды жә не кә мелетке толмағ андарды жү мсайды. Сонымен катар есірткіні тікелей бай-ланыссыз ө ткізу тә сілі де бар. Ол жағ дайда есірткі ө ткізуші дайын есірткі заттарын ә р тү рлі жерлерге (тастың астына, дуалдың тесіктеріне, пошта жә шігіне, ағ аштың ү ң гірлеріне, т. б. ) тығ ып кояды. Ақ шаны алғ аннан кейін, ол сатып алушығ а есірткінің жатқ ан жерін айтады. Есірткі заттарын қ олданудың негізгі тә сілдері: оларды тарту, иіскеу (вдыхание), жү ту, тамырғ а, етке, терінің астына инъекция салу, сонымен қ атар ә р тү рлі тө сілдерді ү йлестіріп қ олдану кездеседі.

Есірткі қ олданушы адамды бет-келбетінен жә не есірткі қ олданғ аннан кейін кө рінетін тә ртібінің кейбір белгілерінен анық тауғ а болады. Есірткі заттарын кө птен қ олданатын адамның сырткы бейнесіне келесі белгілер тә н: жалпы арық болуы жә не қ артаюы (шашының тү суі, бетінің ә жімденуі, тісінің тү суі, терісінің сұ рлануы). Ал есірткі жоқ кездегі нашақ ордың тә ртібі ерекше болады жә не жасыру мү мкін емес, атап айтқ анда, ол қ ызу қ имылдайды, қ олдары дірілдеп, терлейді.

Есірткіні ине арқ ылы қ олданатын нашақ ордың денесіне уколдың орындары, тыртық тар қ алады, тамырлары закымданады сонымен қ атар оның тү кірігінде, зә рінде, шашының кұ рамында, қ анында есірткі заттарының іздері қ алады.

Ол іздер есірткіні даярлау ү шін қ олданатын заттарда (таразыда, еттартқ ышта, пышақ та т. б. ), сонымен катар оларды тасымалдау, ө ткізу, пайдалану, сатып алу ү шін қ олданатын затгарда (полиэтилен жә не қ ағ аз пакеттеріне, қ аптарғ а, сө мкелерде, ине мен шприцтерде, мақ тадан жә не дә кеден жасалғ ан тү йіршіктерде жә не т. б. ) қ алады.

Есірткі заттарын автокө лікпен тасымалдағ анда, оларды жасыру ү шін бензобакты, радиаторды, бамперді, кө ліктің артқ ы дө ң гелектерін, жү к салатын бө лімін жә не автокө ліктің басқ а дажерлерін пайдаланады. Соң ғ ы кездері есірткіні тү бі екі кабат сө мкелерде жә шіктерде, чемодандарда тасымалдау жиі кездеседі.

Есірткі заттарына байланысты істер бойынша анық тауга жататын мә н-жайлар:

— есірткіні заң сыз дайындау, сатып алу, сақ тау, тасымалдау, ө ткізу, ұ рлау, себу жә не ө сіру, сонымен қ атар оларды пайдалану ү шін притон ұ стау фактісі орын алғ ан-алмағ анын анық тау; сезікті тұ лғ алардың ә рекеттері Казакстан Республикасының Кылмыстық кодексінің кай бабына сә йкес келетінін аныктау;

— есірткімен байланысты қ ылмыстың қ айда, қ ашан, қ андай жағ дайда болғ анын;

— қ ылмыстың кім жасағ анын; ол бұ рын осындай ә рекеттері ү шін қ ылмыстық немесе ә кімшілік жауапкершілікке тартылғ ан-тартылмағ анын; жазаны ауырлататын немесе жең ілдететін мә н-жайлардың бар-жоктығ ын; қ ылмысты бір адам немесе топ жасағ анын, топтың ә р мү шесінің рө лін жә не қ ылмысты ұ йым-дастырушы кім екенін;

— қ анша есірткі заттары тә ркіленді жә не олар есірткінің қ ай тү ріне жататындығ ын;

— есірткі қ айдан алынғ анын;

— есірткі заттары қ андай тә сілмен дайындалғ анын, қ андай қ ұ рал- жабдық тар қ олданғ анын;

— есірткі затгарын дайындау ү шін кандай шикізат қ олданғ анын жә не ол қ айдан алынғ анын;

— қ ылмыстың мақ саты мен себептерін;

— есірткіні заң сыз айналымғ а салу барысында тү скен пайданың кө лемін;

— есірткі заттарын заң сыз айналымғ а салуғ а кімнің қ андай

кө мек кө рсеткенін;

— аталғ ан кылмыстың жасалуына мү мкіндік берген себептер мен жағ дайларды анық тау.

⇐ Предыдущая 15 16 17 18 19 202122 23 24 Следующая ⇒