1. Қазақстан аумағындағы тайпалық бірлестіктердің орналасқан

18- билет

1. Ақ Орда (саяси тарихы, мә дениеті, шаруашылығ ы)

2. 1993жылғ ы 1995 жылғ ы қ абылданғ ан Қ азақ стан Республикасы Конституцияларының негізгі ө згерістері.

3. Б. з. б. ІІІ ғ асыр мен б. з. -дың V ғ асыры аралығ ында ө мір сү рген Қ азақ стан аумағ ындағ ы тайпалық бірлестіктердің орналасқ ан аймақ тарын картағ а белгілең із.

Жауабы:

1. Қ азақ стан аумағ ындағ ы тайпалық бірлестіктердің орналасқ ан

аймақ тарын картағ а белгілең із.

14-15 ғ асырларда Орта Азия мен Қ азақ стан моң ғ ол шапқ ыншылығ ы зардабынан арыла бастады. Ә леуметтік-экономикалық жағ дайлар тү зеле бастады. Кө птеген ұ лыстар мен елдер тә уелсіз бола бастады. Осындай тә уелсіздікке ие болғ ан мемлекеттердің бірі - Ақ Орда. Оның шекарасы Жайық ө зенінен Ертіске, Батыс Сібір ойпатынан Сырдың орта шеніне дейін созылып жатты. Ақ Орданың астанасы - Сырдария ө зенінің орта ағ ысы бойында орналасқ ан Сығ анақ қ аласы. Ақ Орданың халқ ы - қ ыпшақ тар, Алтайдан осында қ оныс аударғ ан наймандар, қ оң ыраттар, керейттер, ү йсіндер, қ арлұ қ тар

Ақ Орданың кү шейген кезі 14 ғ. 2 жартысы. 1361 ж. Ақ Орданың билеушісі болғ ан Ұ рыс хан ө з жағ дайын біраз кү шейтіп, енді Алтын Орда тағ ын иемденуге кү ш салды. Сө йтіп, 1374-1375 жж. Еділ бойымен жорық қ а шық қ ан ол Сарайды ө зіне қ аратып, Хажы-Тарханды (Астраханды) қ оршауғ а алды. Кама бұ лғ арларының жерін бағ ындырды. Бірақ Ұ рыс ханның ү стемдігі ұ зақ қ а созылмай, келесі жылы ол Еділ бойынан кетіп, Алтын Ордадағ ы билікті Мамайғ а беруге мә жбү р болды. 1377 ж. Ұ рыс хан қ айтыс болды. Ақ Орда иелігі Ұ рыс ханның баласы Темір Мә лікке кө шті. Бірақ осы кезде Маң ғ ыстау ү стіртінің билеушісі - Жошы ә улеті Тү й хожа оғ ланның баласы Тоқ тамыс Орта Азия ә міршісі Ақ сақ Темірге сү йеніп, Темір Мә ліктің ә скерін талқ андайды. Ө зін 1379 жылы Ақ Орда ханы етіп жариялайды. Ақ Орда ә мірлерінің қ олдауына ие болғ ан ол, 1380 жылы Сарайды, Қ ажытарханды, Қ ырымды жә не Мамай Ордасын басып алды. Тоқ тамыстың бұ л табысы орыс жеріне басып кірген Алтын Орда ханы Мамайдың 1380 ж. Куликово даласында орыс ә скерлерінен жең ілуі себебінен мү мкін болды. Тоқ тамыс мұ нымен тоқ тағ ан жоқ. Атап айтқ анда, Тоқ тамыс Ақ сақ Темірдің қ амқ орынан босануғ а тырысады. Бірақ, 1380, 1391, 1395 жж. Ақ сақ Темірдің Тоқ тамысқ а қ арсы жасағ ан аса ү лкен ү ш жорығ ынан кейін Алтын Орда тас-талқ ан болып қ ирайды. Темірдің басқ ыншылық соғ ыстарының нә тижесінде жә не ішкі талас-тартыстан 14 ғ. соң ы мен 15 ғ. бас кезінде Ақ Орда да ә лсіреп қ алады.

Ақ Орданың отырық шы аудандарында жерді шартты тү рде иелену мен жеке меншіктің тү рлері қ алыптасты. Мал шаруашылығ ы да дамыды. Жер иеленушіліктің інжу, милк, сойырғ ал сияқ ты тү рлері жә не тархандық сый тарту болғ ан. Ақ Орданың ең бекші халқ ы хандар мен ақ сү йектер пайдасына кү пшір, зекет, тағ ар тә різді салық тар тө леп тұ рды. Ақ Орданың ресми тілі қ ыпшақ тілі болды.

⇐ Предыдущая 34 35 36 37 383940 41 42 43 Следующая ⇒